Yükseköğrenim Yapısının Bir Tahlili: II. Abdülhamit Örneği

Tanzimat Devri eğitim alanında kanunların yapıldığı, ilk mekteplerin ve eğitim öğretim kurumlarının açıldığı bir dönemken, ardından gelen II. Abdülhamit Devri bu kanunların uygulamaya konduğu, merkez ve taşrada yeni kurumlar açılarak eğitimin ülke geneline yayılmaya çalışıldığı, öğretmen yetiştirme ve yükseköğretim alanında yeni adımların atıldığı bir period olmuştur. II. Abdülhamit Devri boyunca eğitim alanında kaydedilen gelişmeler ve eğitim yapılarının sayılarının artışına bakarak, modern eğitimin temelleri bu dönemde atılmıştır. Birinci Meşrutiyet Dönemi’nde 1923’e kadar geçen sürede eğitim alanında önemli gelişmeler olmuş, Cumhuriyet Dönemi eğitim sisteminin temelleri atılmıştır. II. Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e kadar olan dönemde, eğitim kurumları ve programlarında yenilik yapılması bakımından önemli gelişmeler olmuştur. Tanzimat yıllarında eğitim çalışmalarının büyük çoğunluğunun İstanbul ile sınırlı olduğunu düşünülecek olursa II. Abdülhamit döneminde eğitim hizmetlerinin İstanbul dışına çıktığı ve eğitim hizmetlerinin taşraya da ulaştırılmasında önemli mesafeler kaydedilmiştir. II. Abdülhamit döneminde eğitim hizmetlerinde nicelik açısından görülen olumlu gelişme, nitelik açısından aynı düzeyde olamamıştır. Bu dönem boyunca yabancı ve azınlık okulları, meslek ve sanat okulları sayısı oldukça artmıştır. II. Abdülhamit döneminde Osmanlı halkının eğitimde geri kalmaması için hemen her alanda yeni okullar açılmıştı. Bu çalışmada döküman analizi ve tarama yöntemi kullanılarak II. Abdülhamit döneminde gerçekleştirilen yükseköğrenim faaliyetleri ve kurumları değerlendirilrerek, cumhuriyete devredilen yapı irdelenecektir.

An Analysis of the Structure of Higher Education: An Example of the II. Abdulhamit

As The Tanzimat Reform Era was a period that laws were made in the field of education, the first schools and educational institutions were opened, followed by the reign of the II. Abdulhamit was a period in which these laws were put into practice, education was tried to be expanded the country wide by opening the new institutions in the center and province, the new steps were taken in the field of teacher training and higher education. Considering the developments in the field of education and the increasing number of educational institutions during the reign of the II. Abdulhamit, the foundations of modern education were laid in this period. From The First Constitutional Monarchy Period to 1923, there were important developments in the field of education, the foundations of The Republic Period education system were laid. In the period from The Second Constitutional Monarchy to The Republic, there have been important developments in terms of innovation in educational institutions and programs. Considering that the majority of educational studies were limited to İstanbul in the reforms years, education missions were extended out of İstanbul and significant progress were made in the transmission of educational studies to the provinces during the reign of the II. Abdulhamit. The positive development seen in terms of quantity in educational studies was not at the same level in terms of quantity during the reign of the II. Abdulhamit. During this period, the number of foreign and minority schools, professional and art schools increased considerably. During the reign of the II. Abdulhamit, new schools in almost every field were opened to prevent the Ottoman people from falling behind in education. In this study, the structure transferred to the Republic will be examined by evaluating the higher education missions and institutions were carried during the reign of the II. Abdülhamit by using document analysis and scanning method.

___

  • Archive Documents İ.MMS, 188/1_3, 4. BEO, 4232/317334_3, 4. DUİT, 115/31_3,6. DUİT, 96/43_3, 6. İ.MF, 17/36_4. İ.MMS, 188/1_3, 4. ŞD.HU, 231/8_11. Periodicals Tanin. (1333). İnas Darülfünunu Mezuneleri, 3147. Düstur, (1944) I ( II), Ankara : Devlet Matbaası. Meclis-i Mebusân Zabıt Cerîdesi. (1330).
  • Özdilek Mecmuası. (1339). Trabzon: İstiklal Matbaası.
  • Other Resources
  • Akyüz, Y. (2001). Türk Eğitim Tarihi. Ankara: Pegem.
  • Akyüz, Y. (2002). Türkiye’de Çağdaş Anlamda Öğretmenlik Mesleğinin Doğuşu. Türkler, (Cilt.15, ss.15-27).
  • Alan, G. (2011a). Sultan II. Abdülhamid’in Hristiyan Misyonerleri ve Kurumlarını Denetleme Gerekçeleri ve Maruz Kalınan Tepkiler, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, 2, (s.181-211). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
  • Alan, G. (2011b). Sultan II. Abdülhamid’in Hıristiyan Misyonerleri ve Kurumlarına Karşı Takip Ettiği Politikalar, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, 2, (s.215-260). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
  • Alkan, N. (2011). Sultan II. Abdülhamid ve Osmanlı Modernleşmesi, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, 4, (s.93-117). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları. Altın, H. (2011). Abdülhamid Devri’nde Öğretmen Yetiştirme Meselesi, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, 4, (s.277-305). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
  • Aslan, A. (1995). Darülfünundan Üniversiteye. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
  • Binbaşıoğlu, C. (1995). Türkiye’de Eğitim Bilimleri Tarihi. İstanbul: MEB.
  • Dilaver, H. (2002). 2. Meşrutiyet Devrinde Yayınlanan Bir İstatistik Mecmuasına Göre Osmanlı Maarifi, Türkler, (Cilt. 15, ss. 72-91).
  • Dölen, E. (2009). Türkiye Üniversite Tarihi Osmanlı Döneminde Darülfünun (1863-1922), (I), İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
  • Duman, T. (2002). Mesleki ve Teknik Eğitimin Gelişimi. Türkler, (Cilt.15, ss. 61-71).
  • Duran, A. (2019). Meşrutiyet’ten Cumhuriyet’e Eğitim (1876-1923). İstanbul: Hiper Yayın.
  • Duran, A. (2017). Meşrutiyet Dönemi Eğitimdeki Yenileşme Hareketleri ve Cumhuriyet Dönemine Bıraktığı Miras. Cappadocia Journal of History and Social Sciences, (8), 62-77).
  • Ergin, O. (1997). Türk Maarif Tarihi. I, İstanbul: Eser Kültür Yayınları.
  • Ergün, M. (1996). 2. Meşrutiyet Devri’nde Eğitim Hareketleri (1908-1914), Ankara: Ocak Yayınları.
  • İhsanoğlu, E. (2011). Darülfünun-ı Şahane, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, 2, (s.449-475). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
  • Karal, E. Z. (1999). Büyük Osmanlı Tarihi. (4-5), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
  • Karatepe, B. (2017). Sultan II. Abdülhamid Dönemi Eğitim Politikasi Hakkinda Bir Değerlendirme. JASSS, (57), 423-434).
  • Koçer, H. A. (1991). Türkiye Modern Eğitimin Doğuşu ve Gelişimi. Ankara: MEB Yayınları.
  • Kodaman, B. (1986). İkinci Abdülhamit Devrinde Eğitim ve Öğretim. Doğuştan Günümüze Büyük İslam Tarihi, (Cilt.7, ss.455-490).
  • Küçük, C. (2003). Abdülhamid II. DİA, (Cilt.13, ss.165-192).
  • Öztürk, C. (1996). Atatürk Devri Öğretmen Yetiştirme Politikası, Ankara: TTK.
  • Şahin, M. ve Tokdemir M. A. (2011). II. Meşrutiyet Döneminde Eğitimde Yaşanan Gelişmeler, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 9(4), 851-876.
  • Şanal, M. (2011). II. Abdülhamid Dönemi’nde İlköğretim, Ortaöğretim ve Yükseköğretim Uygulamaları, Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid, 3, (s.375-401). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
  • Tekeli, İ. ve Selim İ. (2002). Osmanlı İmparatorluğu’nda Eğitim ve Bilgi Üretimi Sisteminin Oluşumu ve Dönüşümü, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.