Tükenmişlik ve İş Doyumunun Akademisyenler Üzerindeki Etkisinin İstatistiksel Olarak İncelenmesi
Öz
Tükenmişlik kavramı meslek
itibariyle insanlarla yüz yüze çalışan bireylerin yaşadıkları stresle baş
edememe sonucu, enerji ve güç kaybı şeklinde ifade edilebilir. Yaşanan
tükenmişlik hissi, çalışanların verimli bir şekilde çalışmalarına engel
oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, tükenmişliğin yoğun olarak
görüldüğü meslek gruplarından biri olan akademisyenlerin tükenmişlik ve iş
doyumu düzeylerinin çeşitli sosyo demografik değişkenler açısından incelenerek
tükenmişliğin iş doyumu üzerindeki etkisini analiz etmektir. Araştırmaya,
tesadüfi örnekleme yöntemiyle ulaşılan, devlet ve özel üniversitelerde görev
yapan 360 akademisyen katılmıştır. Akademisyenlerin tükenmişlik ve iş doyumu
düzeylerini belirlemek için Maslach Tükenmişlik ve Hackman ve Oldham İş Doyum
ölçekleri kullanılmıştır. Tükenmişlik ve iş doyumu arasındaki ilişkiyi ortaya
çıkarmak için oluşturulan hipotezlerin test edilmesinde, t-testi, varyans
analizi, faktör analizi ve regresyon analizine yer verilmiştir. Analiz
sonuçlarında tükenmişliğin iş doyumu üzerinde anlamlı bir etkisi olduğu
sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, özel üniversitelerde çalışan akademisyenlerin iş
doyum skorlarının daha yüksek olduğu dikkat çekmiştir.
___
- Akbolat, M. ve Işık O. (2008). “Sağlık Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeyleri”. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 11(2), 229-254.
- Ardıç, K. ve Polatçı, S. (2008). Tükenmişlik Sendromu Akademisyenler Üzerinde Bir Uygulama (Goü Örneği). Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 69-96.
- Avşaroğlu, S., Deniz, M. E. ve Kahraman, A. (2005). “Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu ve Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 14, 115-129.
- Bianchi, R., Schonfeld, I.S. and Laurent, E. (2015). “Burnout–depression overlap: A review”, Clinical Psychology Review, 36, 28–41.
- Büyüköztürk, Ş. (2002). Faktör Analizi: Temel Kavramlar ve Ölçek Geliştirmede Kullanımı. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 32, 470-482.
- Çavuş, M.F., Gök, T. ve Kurtay, F. (2007). Tükenmişlik: Meslek Yüksekokulu Akademik Personeli Üzerine Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(2), 97-108.
- Çimen, M. ve Şahin, İ. (2000). Bir Kurumda Çalışan Sağlık Peronelinin İş Doyum Düzeyinin Belirlenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 5(4), 53-67.
- Dilsiz, B. (2006). Konya İlindeki Ortaöğretim Okullarında Çalışan Öğretmenlerin Tükenmişlik Ve İş Doyumu Düzeylerinin Bölgelere Göre Değerlendirilmesinin Çok Değişkenli İstatistiksel Analizi, Selçuk Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
- Diri, M.S. ve Kıral, E. (2016). Ortaokul Öğretmenlerinin İş Doyumlarının Mesleki Tükenmişlik Düzeylerine Etkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39, 125-149.
- Doğan, H., Nebioğlu, O., Çakır, N. ve Doğan, İ. (2013). Otel İşletmeleri Ve Seyahat Acentaları İlişkisinde Bağlılık Düzeyi Analizi: Alanya Bölgesi Otel İşletmelerinde Ampirik Bir Çalışma. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Elektronik Dergisi, 7, 218-231.
- Eklund, R.C. and De Freese, J.D. (2015). “Athlete Burnout: What We Know, What We Could Know, and How We Can Find Out More”, International Journal of Applied Sports Sciences, 27, 63-75.
- Filiz, Z. (2014). Öğretmenlerin İş Doyumu ve Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 10(23), 157-172.
- Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30(1), 159- 165.
- Güriş, S. ve Astar, M. (2014). Bilimsel Araştırmalarda SPSS ile İstatistik, Genişletilmiş 2. Basım, Der Yayınları, İstanbul.
- Hackman, J. R., Oldham, G.R. (1975). “Development of the job diagnostic survey”. Journal of Applied Psychology Vol. 60, No.2, 159 – 170.
- Hair, J.F., Black, W.C, Babin, B. and Anderson, R.E. (2010). Multivariate Data Analysis. Seventh Edition, Pearson Publication, New York.
- Hayes, B., Douglas. C., and Bonner, A. (2015). “Work environment, job satisfaction, stress and burnout among haemodialysis nurses”. Journal of Nursing Management 23, 588-598.
- Kayabaşı, Y. (2008). “Bazı Değişkenler Açısından Öğretmenlerin Mesleki Tükenmişlik Düzeyleri”. Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 191-212.
- Konakay, G. (2013). Akademisyenlerde Duygusal Zekâ Faktörlerinin Tükenmişlik Faktörleri İle İlişkisine Yönelik Bir Araştırma: Kocaeli Üniversitesi Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 121-144.
- Maslach, C. and Jackson, S.E. (1981). “The Measurement of Experienced Burnout”, Journal of Occupational Behaviour 2, 99-113
- Meral, S., (2010). Öğretim Elemanlarının Tükenmişlik Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması: Amasya Üniversitesi Örneği. On Dokuz Mayıs Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
- Mertoğlu, S. (2013). Gülhane Askeri Tıp Fakültesi Eğitim Hastanesi’nde Çalışan Sağlık Personelinin Tükenmişlik ve İş Doyumu Düzeylerini Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi. Hacettepe Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
- Naktiyok, A. ve Karabey, C. N. (2005). “İşkoliklik ve Tükenmişlik Sendromu”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 19 (2), 179-198.
- Otacıoğlu, S.G., (2008). “Müzik Öğretmenlerinde Tükenmişlik Sendromu Ve Etkileyen Faktörler”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 103-116.
- Özdamar K. (2004). Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi. Kaan Kitabevi, Eskişehir.
- Özgür, E. (2003). Çok Değişkenli İstatistiksel Analiz Yöntemleri ve Bir Uygulama, Gazi Üniversitesi, Doktora Tezi
- Pearson, C.A.L.I ve Chong, J. (1997). Contributions of Job Content and Social Information on Organizational Comrnitment and Job Satisfaction: An exploration In a Malaysian Nursing Context. Joumal of Oceupational and Organizational Psyehology, 70, 357-374.
- Polatçı, S. (2007). Tükenmişlik Sendromu ve Tükenmişlik Sendromuna Etki Eden Faktörler (Gaziosmanpaşa Üniversitesi Akademik Personeli Üzerinde Bir Analiz). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
- Sayıl, I., Haran, S., Ölmez, Ş. ve Özgüven, H. D. (1997). Ankara Üniversitesi Hastanelerinde Çalışan Doktor ve Hemşirelerin Tükenmişlik Düzeyleri. Kriz Dergisi, 5 (2): 71-77.
- Taşgın, Ö. (2004). “Gençlik Ve Spor Genel Müdürlüğü Merkez Ve Taşra Örgütü Yöneticilerinin Tükenmişlik Düzeylerinin İş Doyum Düzeylerine Etkisi”. Selçuk İletişim Dergisi, 3(3), 169-175.
- Tunacan, S. ve Çetin, C. (2009). “Lise Öğretmenlerinin İş Doyumunu Etkileyen Faktörlerin Tespitine İlişkin Bir Araştırma”. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 29, 155-172.
- Tunç, T., (2008). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ile Rol Çatışması ve Rol Belirsizliği Arasındaki İlişki: Bir Üniversite Örneği., Sakarya Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi.
- Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M. Ö. ve Tekin, A. (2010). “Otel Çalışanlarının Tükenmişlik ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi”. Journal of Yasar University, 17, 2922-2937.
- Yüksel, İ. (2002). “Sürekli ve Geçici Statüde İstihdam Edilen Bilgisayar Öğretmenlerini Ayırt Edici İş Doyum Öğelerinin Belirlenmesi”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Dergisi, 57, (4),185-205.
-