Türkiye'de Yükseköğretimin Genişlemesinin Ekonomik Yönleri (1980-2016)*

Türkiye'de ve dünyada yükseköğretim hızla genişlemektedir. Bu genişleme yerel ve küresel ekonomik krizlere rağmen hızını kesmemektedir. Türkiye'de de 2001 ve 2008 mali krizlerine rağmen yükseköğretim kurumlarının ve yükseköğrenime katılanların sayıları artmıştır. Bu çalışmada, 1980-2016 döneminde Türkiye'de yükseköğretim alanındaki sayısal gelişmeler ve bu gelişmelerin doğurguları ekonomik bir bakış açısıyla ele alınmaktadır. Bu kapsamda; öğrencilerin yükseköğretim tercihleri, öğrenci ve öğretim elemanı sayıları, yükseköğretim harcamaları ve mezunların işgücü piyasalarına geçişi ile ilgili konulardaki gelişmeler incelenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Ekonomik doğurgular, ekonomik kriz, yükseköğretimde sayısal gelişmeler, yükseköğretimin genişlemesi

The expansion of higher education in Turkey (1980-2016): Some economic implications*

Higher education has been expanding in Turkey and throughout the world. This expansion has not been slowed down despite local and global economic crises. In Turkey, the numbers of higher education institutions and those who participating in higher education have increased despite 2001 and 2008 crises. In this study, statistical evolution of Turkish higher education during 1980-2016 period and its implications were analyzed with an economic viewpoint. Within this scope; higher education choices, numbers of registered students and teaching staff, higher education expenditures, and transition of graduates from school to labor market during the period are analyzed.

Keywords:

Economic crisis, economic implications, expansion of highereducation, statistical evolution of higher education,

PDF

___

Acemoğlu, D., and Robinson, J. A. (2013). Why nations fail? The origins of power, prosperity and poverty. London: Profile Books.
Ataünal, A. (1998). Türkiye’de yükseköğretim (1923–1998): Yasal düzenlemeler ve değerlendirmeler. Ankara: MEB.
Becker, W. E., and Lewis, D. R. (Eds.) (1993). Higher education and econom- ic growth. New York: Springer.
Belfield, C. R. (2000). Economic principles for education: Theory and evidence. Cheltenham, UK: Edward Elgar.
Bircan, İ., Çacur B., Yılmaz, H., Keleçoğlu, K., Özpınar, Ü., Yurt, İ. ve Demirezen, M. (1989). Türkiye’de öğrenci maliyetleri: 1979–1987. Ankara: DPT Sosyal Planlama Başkanlığı.
Çetinsaya, G. (2014). Büyüme, kalite, uluslararasılaşma: Türkiye yükseköğreti- mi için bir yol haritası. Ankara: YÖK.
Erdoğmuş, N. ve Esen, M. (2016). Classifying universities in Turkey by hierarchical cluster analysis. Eğitim ve Bilim, 41(184), 363–382.
Ergen, H. (1999). Türkiye’de eğitimin ekonomik büyümeye katkısı. Ekonomik Yaklaşım, 10(35), 21–52.
Ergen, H. (2002). Türkiye’de kamu üniversitelerinde birim harcamalar ve vazgeçilen kazançlar. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü E- dergi, 1(1), 69–83.
Ergen, H. (2013). Uncertainties and risks determining individual demand for higher education: A sample from Mersin University. Eğitim ve Bilim, 38(169), 433–446.
Ergen, H. (2014). The sensitivity of student teachers’ higher education demand to tuition and support. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(4), 93–114.
Ergen, H. (2017). Private returns to higher education in Turkey: An appli- cation in public education sector. International Journal of Educational Sciences, 17(1–3), 16–172.
Ergen, H. ve Çakıoğlu, V. (2016). Eğitimde geçmiş ve gelecek: Türkiye’de ortalama ve beklenen eğitim süreleri. E. Babaoğlan, E. Kıral ve A. Çilek (Ed.), Eğitime dönüş (e-kitap), (s. 70–86). Ankara: EYUDER Yayınları.
Fallis, G. (2015). The economic analysis of university participation rates. Journal of Education Finance, 40(4), 391–413.
Fan, W., Ma, Y., and Wang, L. (2015). Do we need more public investment in higher education? Estimating the external returns to higher educa- tion in China. Asian Economic Papers, 14(3), 88–104.
Goldin, C., and Katz, L. F. (1998). The origins of state-level differences in the public provision of higher education: 1890–1940. American Economic Review, 88(2), 303–308.
Gölpek, F. (2011). Yükseköğretim finansman politikasında yeni bir yaklaşım: Maliyet paylaşımı. Yükseköğretim Dergisi, 1(1), 25–33.
Günay, D. ve Günay, A. (2011). 1933’den günümüze Türk yükseköğreti- minde niceliksel gelişmeler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 1(1), 1–22.
Gür, B. S. (2016). Democratization and massification of higher education in Turkey and challenges ahead (Research & Occasional Paper Series No. CSHE.3.16). Berkeley, CA: University of California, Berkeley. 15 Ağustos 2017 tarihinde adresinden erişildi.
Gürüz, K. (2003). Dünyada ve Türkiye’de yükseköğretim: Tarihçe ve bugünkü sevk ve idare sistemleri. Ankara: Cem Web Ofset.
Hannum, E., and Buchmann, C. (2005). Global educationl expansion and socio-economic development: an assessment of findings from social sci- ences. World Development, 33(3), 333–354.
Holmes, C., and Mayhew, K. (2016). The economics of higher education. Oxford Review of Economic Policy, 32(4), 475–496.
Johnstone, D. B., and Marcucci, P. N. (2007). Worldwide trends in higher education finance: Cost-sharing, student loans, and the support of academic research. UNESCO Forum on Higher Education, Research and Knowledge. Paris: UNESCO. 4 Mayıs 2016 tarihinde adresinden erişildi.
Kalkınma Bakanlığı (2016). Ekonomik ve sosyal göstergeler (Sosyal sektörlerde- ki gelişmeler). Ankara: Kalkınma Bakanlığı. 4 Mayıs 2016 tarihinde adresinden erişildi.
Karataş Acer, E. ve Güçlü, N. (2017). Türkiye’de yükseköğretimin genişlemesi: Gerekçeler ve ortaya çıkan sorunlar. Yükseköğretim Dergisi, 7(1), 28–38.
Kavak, Y. (2010). 2050’ye doğru nüfusbilim ve yönetim: eğitim sistemine bakış. İstanbul: TÜSİAD.
Kavak, Y. (2011). Türkiye’de Yükseköğretimde büyüme: Yakın geçmişe bakış ve uzun vadeli (2010–2050) büyüme projeksiyonları. Yükseköğretim Dergisi, 1(2), 95–102.
Kılıç, R. (1999). Türkiye’de yükseköğretimin kapsamı ve tarihsel gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3, 289–310.
Knight, J, Deng Q., and Li S. (2017). China’s expansion of higher education: The labour market consequences of a supply shock. China Economic Review, 43, 127–141.
Kurt, T. ve Gümüş, S. (2015). Dünyada Yükseköğretimin finansmanına ilişkin eğilimler ve Türkiye için öneriler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 14–26.
Küçükcan, T. ve Gür, B. (2009). Türkiye’de yükseköğretim: Karşılaştırmalı bir analiz. Ankara: SETA Vakfı.
Maliye Bakanlığı (1992). Eğitim hizmetleri: 1980–1992. Ankara: Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Sayı: 1992/10.
Maliye Bakanlığı (2017). Genel yönetim mali istatistikleri. Ankara: Muhasebat Genel Müdürlüğü. 11 Ağustos 2017 tarihinde adresinden erişildi.
MEB (2017). Milli eğitim istatistikleri: örgün eğitim (1. dönem), 2016/17. Ankara: MEB.
Meek, V. L., and Suwanwela, C. (Eds.). (2006). Higher education, research and knowledge in the Asia-Pacific region. New York: Palgrave Macmillan.
OECD (2014). Education at a glance 2014: OECD indicators. Paris: OECD Publishing.
OECD (2015). Education at a Glance 2015. 10 Mayıs 2016 tarihinde adresinden erişildi.
ÖSYM (1982). 1974–1980 yıllarında yükseköğretim programları kontenjanları. A. S. Onat, Derl.). Ankara: ÖSYM.
ÖSYM (1983). 1981–1982 yıllarında yükseköğretim programları kontenjanları. A. S. Onat, Derl.). Ankara: ÖSYM.
ÖSYM (1983–2013). 1983–1984 – 2012–2013 öğretim yılı yükseköğretim istatistikleri. Ankara: ÖSYM.
ÖSYM (2017). ÖSYS: Öğrenci seçme ve yerleştirme sistemi – Sayısal bilgiler. 11 Ağustos 2017 tarihinde adresinden erişildi.
Özoğlu, M., Gür, B. S. ve Gümüş, S. (2015). Rapid expansion of higher education in Turkey: The challenges of recently established public uni- versities (2006–2013). Higher Education Policy, 29(1), 21–39.
Psacharopoulos, G. (2014). The returns to investment in higher education. In M. E. Menon, D. G. Terkla, and P. Gibbs (Eds.), Using data to improve higher education: Research, policy and practice (pp. 121–148). Rotterdam: Sense Publishers.
Şenses, F. (2007). Uluslararası gelişmeler ışığında Türkiye’de yükseköğretim sistemi: Temel eğilimler, sorunlar, çelişkiler ve öneriler. ERC Working Papers in Ecoomics 07/05.
Tansel, A. (1999). Türkiye’de ve seçilmiş ülkelerde eğitimin getirisi. ODTÜ Gelişme Dergisi, 26(3-4), 453–472.
Toutkoushian, R. K., and Paulsen, M. B. (2016). Economics of higher educa- tion: Background, concepts, and applications. Dordrecht: Springer.
TÜİK (1982). 1980–81 öğretim yılı milli eğitim istatistikleri: Yükseköğretim. Ankara: DİE.
TÜİK (1983). 1981–82 öğretim yılı milli eğitim istatistikleri: Yükseköğretim. Ankara: DİE.
TÜİK (2006). Türkiye eğitim harcamaları araştırması 2002. Ankara: TÜİK.
TÜİK (2016). Eğitim harcamaları istatistikleri, 2015. TÜİK Haber Bülteni, 21548. 16 Aralık 2016. 28 Temmuz 2017 tarihinde adresinden erişildi.
TÜİK (2017a). İstatistik göstergeler. 11 Ağustos 2017 tarihinde adresinden erişildi.
TÜİK (2017b). Konularına göre istatistikler. 11 Ağustos 2017 tarihinde adresinden erişildi.
TÜİK (2017c). Temel istatistikler. 11 Ağustos 2017 tarihinde adresinden erişildi.
TÜSİAD (1994). Türkiye’de ve dünyada yükseköğretim bilim ve teknoloji. İstanbul: TÜSİAD.
TÜSİAD (2008). Türkiye’de yükseköğretim: Eğilimler, sorunlar ve fırsatlar. İstanbul: TÜSİAD.
World Bank (2006). Turkey: Labor market study. World Bank Report no. 33254-TR.
Yeldan, E. (2012). Growth and employment in Turkey. Ankara: ILO.
YÖK (1988). Kasım 1981 – Kasım 1988 döneminde yükseköğretimdeki gelişmeler. Ankara: YÖK.
YÖK (2007). Türkiye’nin yükseköğretim stratejisi. Ankara: YÖK.
YÖK (2014). Yükseköğretimde kalite için. Ankara: YÖK.
YÖK (2017). Yükseköğretim istatistikleri. 11 Ağustos 2017 tarihinde adresinden erişildi.