Yükselen Piyasa Ekonomilerinde Menkul Kıymetler Borsalarının Entegrasyonu: Türkiye ve BRICS Ülkeleri Üzerine Çoklu Yapısal Kırılmalı Eş-bütünleşme Analizi

1990’lı yıllarda hayata geçirilen finansal liberalizasyon politikaları, sermaye hareketliliğinin önüne engel oluşturan pek çok uygulamanın terkedilmesine yol açmıştır. Bu doğrultuda finansal işlemler, ulusal para ve sermaye piyasalarının ötesine taşınmış ve ülkelerin dış dünyaya entegrasyon seviyesinde artış gözlenmiştir. Ancak entegrasyon düzeyindeki bu artış, ülkelerden birinde ortaya çıkacak bir sorunun diğer ülkelere de yansımasına neden olmuş ve özellikle yükselen piyasa ekonomilerinin menkul kıymetler borsalarında benzer hareketler ortaya çıkmıştır. Bu çalışmada BRICS ülkeleri olarak adlandırılan Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika ile Türkiye’nin borsa endeksleri arasında eşzamanlı hareketlenmenin olup olmadığı araştırılmaktadır. Bu amaçla, bu ülkelere ait 2000-2016 dönemi aylık MSCI Yükselen Piyasalar Endeksi kullanılarak Carrion-i-Silvestre (2009) çoklu yapısal kırılmalı birim kök testi ve Maki (2012) çoklu yapısal kırılmalı eş-bütünleşme testleri ile ekonometrik analiz yapılmıştır. Analiz sonucunda Brezilya haricindeki diğer dört ülkenin menkul kıymetler borsası ile Türkiye BIST borsasının uzun dönemde birlikte hareket ettiği bulgusuna ulaşılmıştır. FMOLS ve DOLS modellerinin uzun dönem katsayı tahmin sonuçları ise Türkiye ile Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika borsa endeksleri arasında uzun dönemde pozitif ve %99 önem düzeyinde istatistiksel olarak anlamlı ilişkilerin mevcut olduğunu ortaya koymaktadır. Bu sonuca dayanarak uzun dönemde bu ülke borsaları arasında risk çeşitlendirmesi yapmanın mümkün olmayacağı yorumu yapılabilecektir.

Anahtar Kelimeler:

MSCI Yükselen Piyasalar Endeksi, BRICS, Türkiye, Çoklu Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eş-bütünleşme Testleri

International Stock Market Connection in Emerging Markets: Co-integration Analyses with Multiple Structural Breaks on Turkey and BRICS Countries

Financial liberalization policies that were put into practice in the 1990s led to the renouncement of many practices which prevented capital mobility. In this respect, financial transactions were carried beyond the national money and capital markets, and an increase in the integration level of countries was observed. However, this increase in the level of integration led a problem that could occur in a country to reflect on other countries; and thus, similar movements were observed particularly in the stock markets of the emerging market economies. This study examines whether there has been a simultaneous movements between the stock indexes of Brazil, Russia, India, China and South Africa, which are known as BRICS countries, and Turkey. To this end, using the monthly MSCI emerging market index for these countries for the 2000-2016 period, an econometric analysis was conducted with the Carrion-i-Silvestre (2009) multiple structural breaks unit root test and Maki (2012) multiple structural breaks co-integration tests. The analyses revealed that the stock markets of the BRICS countries except for Brazil and the stock market of Turkey act together in the long term. The long-term coefficient estimation results of FMOLS and DOLS models indicated that there has been a long-term positive relationship between the stock indexes of Turkey and Russia, India, China, and South Africa at 99% significance level. Based on this result, it can be stated that it may not be possible to make risk diversification between the stock markets of these countries in the long term.

Keywords:

MSCI Emerging Market Index, BRICS, Turkey,

PDF

___

Akel, V. (2015). “Kırılgan Beşli Ülkelerinin Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Eşbütünleşme Analizi”. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 11(24), 75-96.
Bai, J. ve P. Perron (2003). “Computation and Analysis of Multiple Structural Change Models”. Journal of Applied Econometrics, 18, 1-22.
Bayri, O. ve Güloğlu, B. (2005). “Hisse Senedi ve Yabancı Para Piyasalarının Entegrasyonu: Türkiye, AB, ABD Örneği”. İktisat, İşletme ve Finans, 20(234), 13-34.
Benli, Y.K., Başçı, S. ve Değirmen, S. (2012). “Common Stochastic Trend and Co-integration in the Stock Exchange Markets: European Countries and Turkey”. African Journal of Business Management, 6 (7), 2565-2577.
Berument, H. ve İnce, O. (2005). “Effect of S&P500’S Return on Emerging Markets: Turkish Experience”. Applied Financial Economics Letters, 1, 59-64.
Berument, H. Denaux, Z. ve Yalçın, Y. (2011). “The Effects of US Stock Market on the Istanbul Stock Exchange and its Components”. Journal of International Finance and Economics, 11(2), 85-94.
Bozoklu, Ş. ve Saydam, İ.M. (2010). “BRIC Ülkeleri ve Türkiye Arasındaki Sermaye Piyasaları Entegrasyonunun Parametrik ve Parametrik Olmayan Eşbütünleşme Testleri ile Analizi”. Maliye Dergisi, 159, 416-431.
Boztosun, D. ve Çelik, T. (2011). “Türkiye Borsasının Avrupa Borsaları İle Eşbütünleşme Analizi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(1), 147-162.
Bulut, Ş. ve Özdemir, A. (2012). “İstanbul Menkul Kıymetler Borsası ve “Dow Jones Industrial” Arasındaki İlişki: Eşbütünleşme Analizi”. Yönetim ve Ekonomi, 19(1), 211-224.
Carrion-i-Silvestre, J. L. (2009). “GLS-Based Unit Root Tests With Multiple Structural Breaks Under Both The Null And The Alternative Hypotheses”. Econometric Theory, 25, 1754-1792.
Çıtak, L. ve Gözbaşı, O. (2007). “İMKB İle Bazı Önde Gelen Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülke Borsaları Arasındaki Bütünleşmenin Temel Endeks ve Ana Sektör Endeksleri Temelinde Analizi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 249-271.
Dickey, D.A. ve W.A. Fuller (1979). “Distribution of the Estimators for Autoregressive Time Series with a Unit Root”. Journal of the American Statistical Association, 74, 427-431.
Doğan, N. ve Yalçın, Y. (2008). “Yurt Dışı Borsaların Türkiye Borsasına Sektörel Bazda Etkisi: Asimetrik Eşbütünleşme ve Hata Düzeltme Modeli”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 45(525), 23-34.
Driessen, J. ve Laeven, L. (2003). “The Value of ınternational Portfolio Diversification”. (Editör: James A. Hanson, Patrick Honohan ve Giovanni Majnoni). Globalization and National Financial Systems. World Bank ve Oxford University Press, 175-188.
Elliott, G., Rothenberg, T.J. ve Stock, J.H. (1996). “Efficient Tests for an Autoregressive Unit Root”. Econometrica, 64, 813-836.
Evlimoğlu, U. ve Çondur, F. (2012). “İMKB ile Bazı Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülke Borsaları Arasındaki Karşılıklı Bağlantıların Küresel Kriz Öncesi ve Sonrası Dönem İçin İncelenmesi”. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 31-58.
Eichengreen, B. ve Mussa, M. (1998). “Capital Account Liberalization and the IMF”. Finance and Development, 35(4), 16-19.
Gregory, A.W. ve Hansen, B.E. (1996). “Residual-based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts”. Journal of Econometrics, 70, 99-126.
Gündüz, L. ve Omran, M. (2001). “Gelişmekte Olan Piyasalarda Stokastik Trendler ve Hisse Senetleri Fiyatları: Orta Doğu ve Kuzey Afrika Ülkeleri Örneği”. İMKB Dergisi, 5(14), 1-22.
Gözbaşı, O. (2010). “İMKB ile Gelişmekte Olan Ülkelerin Hisse Senedi Piyasalarının Etkileşimi: Eşbütünleşme ve Nedensellik Yaklaşımı”. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 35, 99-118.
Hatemi-J, A. (2008). “Tests for Cointegration with Two Unknown Regime Shifts with an Application to Financial Market Integration”. Empirical Economics, 35, 497-505.
İbicioğlu, M. ve Kapusuzoğlu, A. (2011). “İMKB İle Avrupa Birliği Üyesi Akdeniz Ülkelerinin Hisse Senedi Piyasalarının Entegrasyonunun Ampirik Analizi”. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(3), 85-102.
İpekten, O. B. ve Aksu, H. (2009). “Alternatif Yabancı Yatırım Araçlarının İMKB İndeksi Üzerine Etkisi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(1), 413-423.
Kasman, A., Vardar, G., Okan, B. ve Aksoy, G. (2009). “The Turkish Stock Market Integration with Developed and Emerging Countries' Stock Markets: Evidence from Cointegration Tests with and without Regime Shifts”. Review of Middle East Economics and Finance, 5(1),1-26.
Keskin Benli, Y. (2014). “Türkiye Borsasının Gelişmekte Olan Ülkeler Borsaları İle Eşbütünleşme Analizi”. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 23, 18-32.
Korkmaz, T., Zaman, S. ve Çevik, E.İ. (2009). “İMKB ile Uluslararası Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Entegrasyon İlişkisinin Yapısal Kırılma Testleri ile Analizi”. Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi, 17, 40-71.
Küçükkaya, E. (2009). “Diversification Benefits of including Turkish and US Stocks in a Portfolio”. The International Journal of Economic and Social Research, 5(2), 1-11.
Kwiatkowski, D., Phillips, P.C.B., Schmidt, P. ve Shin, Y. (1992). “Testing the Null of Stationarity against the Alternative of a Unit Root: How Sure are We that Economic Time Series Have a Unit Root?”. Journal of Econometrics, 54(1), 159-178.
Lee, J. ve Strazicich, M. C. (2003). “Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test With Two Structural Breaks”. The Review of Economics and Statistics. 85(4), 1082-1089.
Maki, D. (2012). “Tests For Cointegration Allowing For an Unknown Number of Breaks”. Economic Modelling. 29(5), 2011-2015.
Malatyalı, N. K. (1998). “Seçilmiş Borsa Endeks Getirileri Arasındaki Koentegrasyon İlişkileri Üzerine Bir Araştırma”. İMKB Dergisi, 2(7-8), 23-34.
Marashdeh, H. (2005). Stock market integration in the MENA region: an application of the ARDL bounds testing approach. Working Paper 05-27, Department of Economics, University of Wollongong, 2005.
Maneschiold, P. (2005). “International Diversification Benefits between US, Turkish and Egyptian Stock Markets”. Review of Middle East Economics and Finance, 3(2), 115-133.
Ng, S. ve Perron, P. (2001). “Lag Length Selection and the Construction of Unit Root Tests with Good Size and Power”. Econometrica, 69, 1519-1554.
Perron, P. (1989). “The Great Crash, the Oil Price Shock and The Unit Root Hypothesis”. Econometrica, 57, 1361-1401.
Perron, P. (1990). “Testing for a Unit Root in a Time Series with a Changing Mean. Journal of Business & Economic Statistics, 8, 153-162.
Perron, P. ve Rodriguez, G.H. (2003). “GLS Detrending, Efficient Unit Root Tests and Structural Change”. Journal of Econometrics, 115, 1-27.
Phillips, P.C.B. ve Perron, P. (1988). “Testing for a Unit Root in Time Series Regression”. Biometrika, 75, 335-346.
Samırkaş, M.C. ve Düzakın, H. (2013). “İstanbul Menkul Kıymetler Borsasının Avrasya Borsaları İle Entegrasyonu”. Akademik Bakış Dergisi, 35, 1-19.
Schmukler, S.L. (2008). “The Benefits and Risks of Globalization: Challenges for Developing Countries”. (Editör: Joseph Stiglitz ve Jose Antonio Ocampo). Capital Market Liberalization and Development. Oxford: Oxford University Press, 48-73.
Sevüktekin, M. ve Nargeleçekenler, M. (2008). “Türkiye ve Amerika’daki Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Dinamik İlişkinin Belirlenmesi”. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 45(520), 15-22.
Vuran, B. (2010). “İMKB 100 Endeksinin Uluslararası Hisse Senedi Endeksleri ile İlişkisinin Eşbütünleşim Analizi ile Belirlenmesi”. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 154-168.
Yılancı V. ve Öztürk, Z.A. (2010). “Türkiye ile En Büyük Beş Büyük Ticaret Ortağının Hisse Senedi Piyasaları Arasındaki Entegrasyon İlişkisinin Analizi: Yapısal Kırılmalı Birim Kök ve Eşbütünleşme Analizi”. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 36, 261-279.
Yıldız, A. ve Aksoy, E. (2014). “Morgan Stanley Gelişmekte Olan Borsa Endeksi ile BIST Endeksi Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisinin Analiz Edilmesi”. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(2), 1-23.
Zivot, E. ve Andrews, D.W.K. (1992). “Further Evidence on the Great Crash, the Oil Price Shock and the Unit Root Hypothesis”. Journal of Business & Economic Statistics, 10, 251-270.