Ümit Deniz İLHAN, Derya ALİMANOĞLU YEMİŞCİ

Ulusal Kültür, Örgüt Kültürü ve İş Güvenliği Kültürü İlişkisi: Hofstede’nin Güç Mesafesi ve Belirsizlikten Kaçınma Boyutları Açısından Türkiye Özelinde Bir Değerlendirme

Toplumu oluşturan bireylerin davranışlarının ardında yatan baskın ve belirleyici bir unsur olan ulusal kültür, bir arada yaşamaya yardımcı olan bütünleştirici bir yapıdır. Ulusal kültür, sadece sosyal yaşamda kendisini göstermekle kalmamakta, aynı zamanda çalışma hayatında önemli bir rol oynayarak örgüt kültürüne de etki etmektedir. Örgüt kültürünün bir alt sistemi olan iş güvenliği kültürü de benzer şekilde bu etkiler ışığında şekillenmektedir. Böylece hem örgüt kültürünün hem de iş güvenliği kültürünün ulusal kültürün bir yansıması olduğu düşüncesiyle bu çalışmada Hofstede’nin Kültürel Boyutlar Teorisi’nde yer alan ve Türkiye’de yüksek olarak belirlenmiş olan güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma boyutları açısından ulusal kültürün iş güvenliği kültürü üzerindeki etkileri değerlendirilmiştir. Bu çerçevede benimsenmiş olan literatür taraması yöntemi ile ulusal kültür, örgüt kültürü ve iş güvenliği kültürü literatürü gözden geçirilerek birbirleri ile olan ilişkisi ortaya konmuş ve bu ilişki, Türkiye özelinde güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma boyutları açısından yorumlanmıştır. Çalışmanın vardığı sonuç, Türkiye’de yüksek olan güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınmanın, iş güvenliği kültürü üzerinde olumsuz etkileri olduğu yönündedir. Anahtar Kelimeler: Ulusal Kültür, Örgüt Kültürü, İş Güvenliği Kültürü, Güç Mesafesi, Belirsizlikten Kaçınma JEL Sınıflandırması: M00, M14, M19

Anahtar Kelimeler:

Kültür, Örgüt Kültürü, İş Güvenliği Kültürü, Güç Mesafesi

The Relationship between National Culture, Organizational Culture, and Occupational Safety Culture: A Review of Turkey from the Perspective of Hofstede’s Power Distance and Uncertainty Avoidance Dimensions

PDF

___

Akyürek, F., Koydemir, S., ve Topçuoğlu, E. M. (2015). Türkiye’de güvenlik kültürü düzeyi ve bunu etkileyen toplumsal kültür ögeleri. The Journal of Europe - Middle East Social Science Studies, 1(2), 163-189.
Allport, G. W. (1961). Pattern and growth in personality. New York: Holt, Rinehart & Winston.
Antonsen, S. (2009). Safety culture and the issue of power. Safety Science, 47, 183-191.
Arezes P. M. ve Miguel, A. S. (2003). The role of safety culture in safety performance measurement. Measuring Business Excellence, 7(4), 20-28.
Aumann, K. A. ve Ostroff, C. (2006). Multi-level fit: An integrative framework for understanding HRM practices in cross-cultural contexts. Research in multilevel issues içinde (Ed. F. J. Yammarino ve F. Dansereau). ss. 13-79. Bingley: Emerald.
Barutçugil, İ. (2011). Kültürlerarası farklılıkların yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayınları.
Bhagat, R. ve McQuaid, S. (1982). Role of subjective culture in organizations: A review and directions for future research. Journal of Applied Psychology, 67, 653-685.
Botero, I. C. ve van Dyne, L. (2009). Employee voice behavior interactive effects of LMX and power distance in the United States and Colombia. Management Communication Quarterly, 23(1), 84-104.
Brockner, J., Ackerman, G., Greenberg, J…ve Shapiro, D. (2001). Culture and procedural justice: The influence of power distance on reactions to voice. Journal of Experimental Social Psychology, 37(4), 300-315.
Bram, J. (1953). Culture: A critical review of concepts and definitions. American Sociological Review, 4, 442-443.
Burke, M. J., Chan-Serafin, S., Salvador, R…ve Sarpy, S. A. (2008). The role of national culture and organizational climate in safety training effectiveness. European Journal of Work and Organizational Psychology, 17, 133-152.
Cameron, K. S. (2013). A process for changing organizational culture. Handbook of organizational development içinde (Ed. T. G. Cummings). ss. 429-445. Thousand Oaks: Sage.
Cavaleri, S. ve Oblaj, K. (1993). Management systems: A global perspective. California: Wadsworth Publishing.
Cooper, M. D. (2000). Towards a model of safety culture. Safety Science, 36, 111-136.
Cronje, J. C. (2011). Using Hofstede’s cultural dimensions to ınterpret cross-cultural blended teaching and learning. Computers & Education, 56(3), 596-603.
Çelik, İ. (2008). Güvenlik kültürünün getirdikleri. İş ve Sağlık Güvenliği Dergisi, 38(8), 18-28.
Çiftçi, B. (2016). Türkiye’de toplumsal kültürün iş güvenliği kültürüne etkisi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 7(2), 13-40.
Dartey-Baah, K. (2015). The impact of national cultures on corporate cultures in organisations. Academic Leadership, 9(1), 1-12.
Deal, T. E. ve Kennedy, A. A. (1982). Corporate cultures: The rites and rituals of corporate life. MA: Addison-Wesley.
Demirbilek, T. (2005). İş güvenliği kültürü. İzmir: Legal Yayınevi.
Demirhan, H. (2017) Etkin bir mali yönetim aracı olarak kamuda hesap verme sorumluluğu ve kültür ilişkisi: Türkiye açısından bir analiz. (Basılmamış Doktora Tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
Dursun, S. (2012). İş güvenliği kültürü. İstanbul: Beta Yayınları.
Ek, A., Runefors, M. ve Borell, J. (2014). Relationships between safety culture aspects: A work process to enable interpretation. Marine Policy, 44, 179-186.
Eren, E. (1998). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi. İstanbul: Beta Basım Yayım.
Erez, M. ve Gati, E. (2004). A dynamic, multi-level model of culture: From the micro level of the individual to the macro level of a global culture. Applied Psychology: An International Review, 53, 583-598.
Erkmen, T. ve Ordun, G. (2001). Örgüt kültürü tipleri ile yönetim biçimleri arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. 9. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiri Kitabı. ss. 67-87.
Fang, D. P., Chen, Y. ve Louisa, W. (2006). Safety climate in construction industry: A case study in Hong Kong. Journal of Construction Engineering and Management, 132(6), 573-584.
Fruhen, L., Flin, R. ve McLeod, R. (2013). Chronic unease for safety in managers: A conceptualisation. Journal of Risk Research, 17, 969-979.
Guiso, L., Sapienza, P. ve Zingales, L. (2006). Does culture affect economic outcomes? Journal of Economic Perspectives, 20(2), 23-48.
Güvenç, B. (2002). Kültürün ABC’si. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Gyekye, S. A. ve Salminen, S. (2005). Responsibility assignment at the workplace: A Finnish and Ghanaian perspective. Scandinavian Journal of Psychology, 46, 43-48.
Hale, A. R. (2000). Editorial: Culture’s confusions. Safety Science 34, 1-14.
Hartnell, C. A., Ou, A. Y. ve Kinicki, A. (2011). Organizational culture and organizational effectiveness: A meta-analytic investigation of the competing values. Journal of Applied Psychology, 96(4), 677-694.
Haviland, W. A. (2002). Cultural anthropology. Wadsworth: Thompson Learning.
Helmreich, R. ve Merritt, A. C. (1998). Culture at work in aviation and medicine: National, organizational, and professional influences. Aldershot, UK: Ashgate.
Hetherington, C. (2007). Evaluating the antecedents and consequences of safety climate. (Basılmamış Doktora Tezi). Aberdeen: Aberdeen Üniversitesi.
Hofstede, G. (1980). Culture’s consequences: International differences in work-related values. London: Sage.
Hofstede, G. (1983). The cultural relativity of organizational practices and theories. Journal of International Business Studies, 14, 75-89.
Hofstede, G. (1984). The cultural relativity of the quality of life concept. The Academy of Management Review, 9(3): 389-398.
Hofstede, G. (2001). Culture’s consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. London: Sage.
Hofstede, G. (2011). Dimensionalizing cultures: The Hofstede model in context. Online Readings in Psychology and Culture, 2(1), 1-26.
Hofstede, G., Hofstede, G. J. ve Minkov, M. (2010). Cultures and organizations: Software of the mind. Maidenhead: McGraw-Hill.
Hofstede G. ve Peterson, M. F. (2000). Culture: National values and organizational practices. Handbook of organizational culture and climate içinde (Ed. N. N. Ashkanasy, C. Wilderom ve M. F. Peterson). ss. 401-416. USA: Sage.
Hofstede G. J., Pedersen, P. B. ve Hofstede, G. (2002). Exploring cultue: Exercises, stories and synthetic cultures. USA: Nicholas Brealey Publishing.
Huang, X., van de Vliert, E. ve van der Vegt, G. (2005). Breaking the silence culture: Stimulation of participation and employee opinion with holding cross-nationally. Management and Organization Review, 1(3), 459-482.
Inkeles, A. ve Levinson, D. J. (1969). National character: The study of modal personality and sociocultural systems. The Handbook of Social Psychology, 4, 418-506.
International Atomic Energy Agency (IAEA). (1986). Summary report on the post-accident review meeting on the Chernobyl accident. International Safety Advisory Group, Safety Series No. 75-INSAG-1. Vienna: International Atomic Energy Agency.
International Atomic Energy Agency (IAEA). (1991). Safety culture: A report by the International Nuclear Safety Advisory Group. Safety Series No. 75-INSAG-4. Vienna: International Atomic Energy Agency.
Irani, F. S. ve Oswald, S. L. (2009). Workplace aggression: Is national culture a factor? The Business Renaissance Quarterly, 4(1), 63-89.
İlhan, Ü. D. (2019). Kuşaklar açısındna çalışma değerleri ve örgütsel bağlılık. Ankara: Nobel Bilimsel Yayıncılık.
Jones, M. L. ve Alony, A. (2007). The cultural impact of information systems -through the eyes of Hofstede- A critical journey. Issues in Informing Science and Information Technology, 4, 407-419.
Jung, J., Su, X., Baeza, M. ve Hong, S. (2008). The effect of organizational culture stemming from national culture towards quality management deployment. The TQM Magazine, 20(6), 622-635.
Kağıtçıbaşı, Ç. (2013). Günümüzde insan ve insanlar: Sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim Yayınevi.
Kast, F. ve Rosenzweig, J. E. (1985). Organization and management. London: Mc. Graw-Hill.
Keiser, N. L. (2017). National culture and safety: A meta-analysis of the relationships between Hofstede’s cultural value dimensions and workplace safety constructs. (Basılmamış Doktora Tezi). Texas: Texas A&M Üniversitesi.
Keser, A., Gökmen, Y. ve Türen, U. (2015). The impacts of national culture on fatal occupational injuries. International Periodical For The Languages, Literature, and History of Turkish or Turic, 10, 567-588.
Keser, A. ve Kümbül-Güler, B. (2016). Çalışma psikolojisi. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
Kılkış, İ. (2011). İş sağlığı ve iş güvenliği. Sosyal Politika (Ed. Aysel Tokol ve Yusuf Alper). Bursa: Dora Yayınları.
Kluckhohn, C. (1951). Values and value orientations in the theory of action: An exploration in definition and classification. Toward a general theory of action içinde (Ed. T. Parsons ve E. Shils). ss. 388-433. Cambridge: Harvard University Press.
Kluckhohn, F. R. ve Strodtbeck, F. L. (1961). Variations in value orientations. New York: Harper Collins.
Kopelman, R. E., Brief, A. P. ve Guzzo, R. A. (1990). The role of climate and culture in productivity. Organizational climate and culture içinde (Ed. In B. Schneider). ss. 282-318. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Kottak, C. P. (2012). Mirror for humanity: An introduction to cultural anthropology. New York: Mc-Graw Hill.
Koydemir, S., Akyürek, F. ve Topçuoğlu, E. M. (2014). Çalışma hayatında ve günlük yaşamda güvenlik kültürü. Bilge Adamlar Stratejik Araştırmalar Merkezi Rapor No: 64, Ankara: Bilgesam Yayınları.
Kroeber, A. L. ve Kluckhohn, C. (1952) Culture: A critical review of concepts and definitions. Cambridge: Massachusetts.
Kuh, G. D. ve Whitt, E. J. (2000). Culture in American colleges and universities, organization and governance in higher education. Boston: Pearson.
Lee, T. ve Harrison, K. (2000). Assessing safety culture in nuclear power stations. Safety Science, 34, 61-97.
Lim, L. (2001). Work-related values of Malaysians and Japanese: A re-examination of Hofstede’s propositions. Journal of Transnational Management Development, 6, 39-56.
Locke, E. A. (1991). The motivation sequence, the motivation hub, and the motivation core. Organizational Behavior and Human Decision Processes, 50, 288-299.
Lu, C. S., Hsu, C. N. ve Lee, C. H. (2016). The impact of seafarers’ perceptions of national culture and leadership on safety attitude and safety behavior in dry bulk shipping. International Journal of e-Navigation and Maritime Economy, 4, 75-87.
Mearns, K. ve S. Yule. (2009). The role of national culture in determining safety performance: Challanges for the global oil and gas ındustry. Safety Science, 47, 777-785.
Morey, N. ve Luthans, C. F. (1985). Refining the displacement of culture and the use of scenes and themes in organizational studies. Academy of Management Review, 10(2), 219-229.
Muniz, B. F., Peon, J. M. M. ve Ordas, C. J. V. (2007). Safety culture: Analysis of the causal relationships between its key dimensions. Journal of Safety Research, 38, 627-641.
Nahavandi, A. ve Malekzadeh, A. R. (1999). Organizational behavior. New Jersey: Prentice-Hall. Nazariana, A., Atkinsonb, P. ve Foroudic, P. (2017). Influence of national culture and balanced organizational culture on the hotel industry’s performance. International Journal of Hospitality Management, 63, 22-32.
Noort, M. C., Reader, T. W., Shorrock, S. ve Kirwan, B. (2015). The relationship between national culture and safety culture: Implications for international safety culture assessments. Journal of Occupational and Organizational Psychology, 89, 515-538.
Oyserman, D., Coon, H. M. ve Kemmelmeier, M. (2002a). Rethinking individualism and collectivism: Evaluation of theoretical assumptions and metaanalyses. Psychological Bulletin, 128, 3-72.
Oyserman, D., Kemmelmeier, M. ve Coon, H. M. (2002b). Cultural psychology, a new look: Reply to Bond (2002), Fiske (2002), Kitayama (2002), and Miller (2002). Psychological Bulletin, 128, 110-117.
Öğüt, A. ve Kocabacak, A. (2008) Küreselleşme sürecinde Türk iş kültüründe yaşanan dönüşümün boyutları. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 23, 145-170.
Özutku, H. (2019). Kültürel boyutlar bağlamında örgütsel değerlerde ayrışma ve benzeşme: Fortune 500 Global ve Fortune 500 Türkiye listesindeki en beğenilen firmalar üzerine bir araştırma. International Review of Economics and Management. 7(1), 1-27.
Peters, T. J. ve Waterman, R. (1982). In search of excellence. New York: Harper & Row.
Reader, T. W., Noort, M. C., Shorrock, S. ve Kirwan, B. (2015). Safety sans frontières: An ınternational safety culture model. Risk Analysis, 35, 770-789.
Reason, J. T. (1997). Managing the risks of organizational accidents. Aldershot: Ashgate.
Reese, C. D. (2008). Occupational health and safety management: A practical approach. Florida: CRC Press.
Reiman, T. ve P. Oedewald (2007). Assessment of complex socio-technical systems –theoretical ıssues concerning the use of organizational culture and organizational core task concepts. Safety Science, 45, 745-768.
Rokeach, M. (1973). The nature of human values. New York: The Free Press.
Ryan, A. M., McFarland, L., Baron, H. ve Page, R. (1999). An international look at selection practices: Nation and culture as explanations for variability in practice. Personnel Psychology, 52(2), 359-391.
Sargut, S. (1994). Kültürlerarası farklılaşma ve yönetim. Ankara: Verso Yayınları.
Schein, E. H. (1988). Organizational culture. MIT Sloan School of Management. Working Paper, No. 2088-88.
Schein, E. H. (1983). Organizational culture: A dynamic model. MIT Sloan School of Management. Working Paper, No. 170-911.
Schimmack, U., Oishi, S. ve Diener, E. (2005). Individulism: A valid and important dimension of cultural differences between nations. Personality and Social Psycology Review, 9(1), 17-31.
Schneider, B. (1987). The people make the place. Personnel Psychology, 40, 437-453.
Schneider, B., Ehrhart, M. G. ve Macey, W. H. (2013). Organizational climate and culture. Annual Review of Psychology, 64, 361-388.
Schubert, U. ve Dijkstra, J. J. (2009). Working safely with foreign contractors and personnel. Safety Science 47, 786-793.
Schwartz, S. H. (2007). A theory of cultural values and some implications for work. Applied Psychology: An International Review, 48(1), 23-47.
Seymen, O. A. ve Korkmaz, E. (2017). Örgütsel bağlılık ve örgütsel sessizlik ilişkisinde güç mesafesinin düzenleyici etkisi. Social Sciences Studies Journal, 3(8), 509-529.
Sığrı, Ü. ve Tığlı, M. (2006). Hofstede’nin belirsizlikten kaçınma kültürel boyutunun yönetsel-örgütsel süreçlere ve pazarlama açısından tüketici davranışlarına etkisi. Marmara Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 327-342.
Smircich, L. (1983). Concepts of culture and organizational analysis. Administrative Science Quarterly, 28(3), 339-358.
Soeters, J. L. ve Boer, P. C. (2000). Culture and flight safety in military aviation. The International Journal of Aviation Psychology, 10, 111-133.
Starren, A., Hornixk, J. ve Luıjters, K. (2013). Occupational safety in multicultural teams and organizations: A research agenda. Safety Science, 52, 43-49.
Şekerli, E. B. ve Gerede, E. (2011) Kültürün EKY’ye etkileri ve Türk pilotların hofstede kültür boyutları açısından durumları. İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(1), 17-38.
Şerifoğlu, U. K. ve Sungur E. (2007). İşletmelerde sağlık ve güvenlik kültürünün oluşturulması: Tepe yönetiminin rolü ve kurum içi iletişim olanaklarının kullanımı. Yönetim Dergisi, 18(58), 41-50.
Taras, V., Kirkman, B. L. ve Steel, P. (2010). Examining the impact of culture's consequences: A three-decade, multilevel, meta-analytic review of Hofstede’s cultural value dimensions. Journal of Applied Psychology, 95, 405-439.
T.C. Resmi Gazete. 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu. 30.06.2012. Sayı: 28339, Ankara: Başbakanlık Basımevi.
Terzi, A. R. (2004). Üniversite öğrencilerinin güç mesafesi ve belirsizlikten kaçınma algıları üzerine araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 65-76.
Tharaldsen, J. E., Mearns, K. J. ve Knudsen, K. (2010). Perspectives on safety: The ımpact of group membership, work factors and trust on safety performance in UK and Norwegian drilling company employees. Safety Science, 48, 1062-1072.
Tozkoparan, G. ve Taşoğlu, J. (2011). İş sağlığı ve güvenliği uygulamaları ile ilgili iş görenlerin tutumlarını belirlemeye yönelik bir araştırma. Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 30(1), 181-209.
Tylor, E. P. (1871). Primitive culture: Researches into the development of mythology, philosophy, religion, language, art, and custom. London: Bradbury Evans & Co.
Vural, Z. ve Akıncı, B. (2003). Kurum kültürü ve örgütsel iletişim. İstanbul: İletişim Yayınları.
Waarts, E. ve Van Everdingen, Y. (2005). The influence of national culture on the adoption status of innovations: An empirical study of firms across Europe. European Management Journal, 23, 601-610.
Wasti, S. A. (1995). Kültürel farklılaşmanın örgütsel yapı ve davranışa etkileri: Karşılaştırmalı bir inceleme. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Geliştirme Dergisi, 22, 503-529.
Wasti, S. A. ve Erdil, S. (2007). Bireycilik ve toplulukçuluk değerlerinin ölçülmesi: Benlik kurgusu ve INDCOL ölçeklerinin Türkçe geçerlemesi. Yönetim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 39-66.
Weiner, Y. (1988). Forms of value systems: A focus on organizational effectiveness and cultural change and maintenance. Academic Management Review, 13(4), 534-535.
Yazgan, T. (1992). İktisatçılar için sosyal güvenlik ders notları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayını.
Zohar, D. (1980). Safety climate in ındustrial organisations: Theoretical and applied ımplications. Journal of Applied Psychology, 65, 96-102.