DAHA AKTİF BİR DIŞ POLİTİKA: ADALET VE KALKINMA PARTİSİ’NİN İKİNCİ İKTİDAR DÖNEMİNDE TÜRKİYE’NİN ORTA DOĞU POLİTİKASININ DÂHİLİ ETMENLERİ

Türkiye, Adalet ve Kalkınma Partisi’nin 2007-2011 yılları arasındaki ikinci iktidar döneminde daha aktif bir dış politika izlemiştir. Bu dönemde Türkiye, artan ölçüde Orta Doğu’daki meselelere dâhil olmuştur. Adalet ve Kalkınma Partisi Türkiye’nin Orta Doğu’daki etkinliğini arttırmaya çalışmıştır. Hükümetin Orta Doğu’da daha aktif ve iddialı bir dış politika izlemesinin sebepleri Türkiye’nin dâhili politikasında ortaya çıkan gelişmelerle açıklanabilir. Hükümetin ikinci iktidar döneminde, Türkiye’nin dâhili kapasitesi artmış ve hükümet bu artışı Orta Doğu’da etkiye dönüştürmeye çalışmıştır. Bunun yanı sıra, hükümet dâhili politikadaki konumunu güçlendirmiş ve bu durum hükümetin dış politikada daha serbest eylemde bulunabilmesini sağlamıştır. Bu çerçevede makalede, Türkiye’nin dâhili politikasındaki gelişmeleri ve bu gelişmelerin Orta Doğu politikasına olan etkileri, neo-klasik realizmin yardımcı varsayımları temelinde analiz edilecektir.

A MORE ACTIVE FOREIGN POLICY: DOMESTIC FACTORS OF TURKEY’S MIDDLE EAST POLICY DURING SECOND TENURE OF THE JUSTICE AND DEVELOPMENT PARTY

Turkey pursued a more active foreign policy during the second tenure of the Justice andDevelopment Party between 2007 and 2011. In this period, Turkey increasingly involved itself inissues concerning the Middle East. The Justice and Development Party government tried to increaseTurkey’s influence on Middle East politics. The reason for why the government pursued a more activeand assertive policy could be found in Turkish domestic political developments. In the second tenureof the government, Turkey’s national capacity increased, and so, the government sought to convert itinto influence in the region. Also, the government strengthened its position within the state, thereby beeasier to conduct foreign policy actions. The paper will elaborate on these developments along withthe domestic factors of Turkey’s Middle East policy referring to the auxiliary hypotheses ofneoclassical realism.

PDF

___

Aknur, M. (2010) “TSK’nın Dış Politika Üzerindeki Etkisi”, Cüneyt Yenigün ve Ertan Efegil (eds.) Türkiye’nin Değişen Dış Politikası, Ankara: Nobel Yayıncılık.
Akşin, S. (2008) “Siyasal Tarih (1995-2003)”, Bülent Tanör, Korkut Boratav ve Sina Akşin (eds.) Türkiye Tarihi: Bugünkü Türkiye 1980-2003, İstanbul: Cem Yayın Evi.
Altunışık, M. B. (2009) “Worldviews and Turkish foreign policy in the Middle East”. New Perspectives on Turkey, 40, 169-192.
Ataman, M. (2003) “Özalist Dış Politika”, Bilgi: Sosyal Bilimler Dergisi, (2): 47-62.
Ayman, S. G. (2012) "Türkiye-İran İlişkilerinde Kimlik, Güvenlik, İşbirliği ve Rekabet”, Faruk Sönmezoğlu, Nurcan Özgür Bakırcıoğlu ve Özlem Terzi (eds.) 21. Yüzyılda Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul: Der Yayınları.
Aytürk, İ. (2012) "Türkiye-İsrail İlişkileri”, Faruk Sönmezoğlu, Nurcan Özgür Bakırcıoğlu ve Özlem Terzi (eds.) 21. Yüzyılda Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul: Der Yayınları.
Balcı, A. (2015) “Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler, Uygulamalar”, 4. Baskı, İstanbul: Etkileşim Yayıncılık.
Bank, A. ve Karadag, R. (2013) “The ‘Ankara Moment’: the politics of Turkey’s regional power in the Middle East, 2007-2011”, The World Quarterly, 34(2): 287-304.
Bila, F. (2007) “Ankara’da Irak Savaşları: Sivil Darbe Girişimi ve Gizli Belgelerle 1 Mart Tezkeresi”, İstanbul: Güncel Yayıncılık.
Bölükbaşı, D. (2008) “1 Mart Vakası Irak Tezkeresi ve Sonrası”, İstanbul: Doğan Kitap.
Buzan, B. (2008) “The Timeless wisdom of realism?”, Steve Smith, Ken Booth ve Marysia Zalevski (eds.) International Theory: Positivism and Beyond, Cambridge: Cambridge University Press.
Cem, İ. (2001) “Turkey in the New Century: Speeches and Texts Presented at International Fora (1995-2001)”, 2nd edition, Mersin: Rustem Publishing.
Christensen, T. J. (1996) “Useful Adversaries: Grand Strategy, Domestic Mobilization, And Sino-American Conflict 1947–1958”, New Jersey: Princeton University Press.
Davutoğlu, A. (2001) “Stratejik Derinlik: Türkiye’nin Uluslararası Konumu”, İstanbul: Küre Yayınları.
Davutoğlu, A. (2008) “Turkey’s Foreign Policy Vision: An Assessment of 2007”, Insight Turkey, 10(1): 77-96.
Davutoğlu, A. (2013) “Teoriden Pratiğe Türk Dış Politikası Üzerine Konuşmalar”, İstanbul: Küre Yayınları.
Elman, C. (2007) “Realism”, Martin Griffiths (ed.) International Relations Theory for the Twenty-First Century, New York: Routledge Press.
Gözler, K. (2013) “Türk Anayasa Hukuku Dersleri, Bursa”: Ekin Kitapevi Yayınları.
Güder, S. ve Mercan, M. H. (2012) “2000 Sonrası Türk dış politikasının temel parametreleri ve Orta Doğu politikası” İnsan ve Toplum, 2(3): 57-92.
Hekimoğlu, M. M. (2009) “Anayasa Hukukunda Karşılaştırmalı Demokratik Sistemler ve Türkiye”, Ankara: Detay Yayıncılık.
Hudson, M. V. (2007), “Foreign Policy Analysis: Classic and Contemporary Theory”, Maryland: Rowman&Littlefield Publishers.
International Crisis Group (2008) “Türkiye Ve Irak Kürtleri: Çatışma mı İşbirliği mi?”, Ortadoğu Raporu, 81: 13-16.
Jenkins, G. (2010) “Semboller ve Gölge Oyunu Ordu-AKP İlişkileri 2002-2004”, Hakan Yavuz (ed.) AK Parti Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri, çev., Bayram Sinkaya, İstanbul: Kitap Yayınevi.
Kaliber, A. (2013) “The Post-Cold War Regionalisms of Turkish Foreign Policy” Journal of Regional Security, 8(1): 25-48.
Lobell, S. L. (2009) “Threat assessment, the state, and foreign policy: a neoclassical realist model”, Jeffrey W. Taliaferro, Steven E. Lobell ve Norrin M. Ripsman (eds.) Neoclassical Realism, The State, and Foreign Policy, The State, and Foreign Policy, New York: Cambridge University Press.
Miş, N. (2011) “Suriye.”, Ortadoğu Yıllığı.
Oğuzlu, T. (2010) “Türkiye-Brezilya-İran Antlaşması’nın Türk Dış Politikası Bağlamında Değerlendirilmesi”, Ortadoğu Analiz 2(18): 79-85.
Oğuzlu, T. (2011) “Arap Baharı ve Yansımaları”, Ortadoğu Analiz, 3(36): 8-16.
Öniş, Z. (2012) “Turkey and the Arab Spring: Between Ethics and Self-Interest”, Insight Turkey, 14(3): 45-63.
Özbağcı, Ş. Y. (2012) “Türkiye-ABD İlişkileri”, Faruk Sönmezoğlu, Nurcan Özgür Bakırcıoğlu ve Özlem Terzi (eds.) 21. Yüzyılda Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul: Der Yayınları.
Özcan, G. (2004) “Türkiye Dış Politikasında Algılamalar, Karar Alma ve Oluşum Süreci”, Faruk Sönmezoğlu (ed.) Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul: Der Yayınları.
Özdemir, E. (2010) “Turkey's Middle East Policy in the Post-Cold War Era”, History Studies Ortadoğu Özel Sayısı / Middle East Special Issue: 271-285.
Pirinççi, F. (2014) “Arap Baharını Yeniden Düşünmek”, Ortadoğu Analiz, 6(65): 6-8.
Reçber, K. (2011) “Diplomasi ve Konsolosluk Hukuku”, Bursa: Dora Yayıncılık.
Ripsman, N. M. (2002) “Peace-Making By Democracies: The Effect of State Autonomy on The Post–World War Settlements”, Pennsylvania: The Pennsylvania State University Press.
Rose, G. (1998) “Neoclassical Realism and Theories of Foreign Policy”, World Politics, 51(1): 144-172.
Sayari, S. (1997) “Turkey the Middle East in the 1990s”, Journal of Palestine Studies, 26(3): 44- 55.
Schweller, R. L. (2004) “Unanswered Threats: A Neoclassical Realist Theory of Underbalancing”, International Security, 29(2): 159-201.
Semin, A. (2011) “Türkiye’nin Irak Politikası Işığında Kuzey Irak Açılımı”, Bilge Strateji, 3(5): 179-205.
Taliaferro, J. W., Lobell, Steven. E. ve Ripsman, N. M. (2009) “Introduction: Neoclassical Realism, The State, and Foreign Policy”, Jeffrey W. Taliaferro, Steven E. Lobell ve Norrin M. Ripsman (eds.) Neoclassical Realism, The State, and Foreign Policy, The State, and Foreign Policy, New York: Cambridge University Press.
Tanör, B. (2004) “Türkiye’de Dış İlişkilerin İç Hukuk Rejimi”, Faruk Sönmezoğlu (ed.) Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul: Der Yayınları.
Tepe, S. (2010) “İslami Eğilimli Bir Parti Olarak Adalet ve Kalkınma Partisi’nin Değişim Vaatleri, Çelişkileri ve Sınırları”, Hakan Yavuz (ed.) AK Parti Toplumsal Değişimin Yeni Aktörleri, çev., Bayram Sinkaya, İstanbul: Kitap Yayınevi.
Tuncel, G. (2011) “Sivil Toplum ve Devlet”, Malatya: Bilsam Yayıncılık.
Tür, Ö. (2011) “2000’lerde Türkiye-Suriye İlişkilerinin Siyasi-Ekonomisi”, Ortadoğu Analiz, 3: 35-38.
Tür, Ö. (2012) "Türkiye’nin Irak ve Suriye İlişkileri”, Faruk Sönmezoğlu, Nurcan Özgür Bakırcıoğlu ve Özlem Terzi (eds.) 21. Yüzyılda Türk Dış Politikasının Analizi, İstanbul: Der Yayınları.
Uzgel, I. (2003) “Between Praetorianism and Democracy: The Role of the Military in Turkish Foreign Policy”, The Turkish Yearbook of International Relations, 34: 177-211.
Uzgel, İ. (2006) “TDP’nin Uygulanması”, Baskın Oran (ed.) Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt 1: 1919-1980, İstanbul: İletişim Yayınları.
Ünsal, Ü. (2013) “Dönemin Bilançosu”, Baskın Oran (ed.) Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt III: 2001-2011, İstanbul: İletişim Yayınları.
Waltz, K. N. (1992) “Realist Thought and Neorealist Theory”, Robert L. Rothstein (ed.) The Evolution of Theory in International Relations, Columbia: University of South Carolina Pr.
Yeşilyurt, N. (2013) "Ortadoğu’yla İlişkiler”, Baskın Oran (ed.) Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşından Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar Cilt III: 2001-2011, İstanbul: İletişim Yayınları.
Yeşilyurt, N. ve Akdevelioğlu, A. (2013) “AKP Döneminde Türkiye’nin Ortadoğu Politikası” İlhan Uzgel, Bülent Duru (eds.) AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu, 3. Baskı, Ankara: Phoenix Yayınları.
Yılmaz, S. (2015) “Neoklasik Realizm: İlerletici mi? Yozlaştırıcı mı? Lakatosyan Bir Değerlendirme”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (46): 1-18.
Zakaria, F. (1998) “From Wealth to Power: The Unusual Origins of America’s World Role”, Jersey: Princeton University Press.
2015 hedeflerine şimdiden ulaştık, Sabah, 30.06.2010.
Akyol, T. “AKP’nin arkasında ne var?” Milliyet, 17.10.2002-20.10.2002.
Barzani’nin Babası da Hainmiş, Hürriyet, 22.10.2007.
Başbakan Erdoğan Mübarek’e Seslendi, Habertürk, 01.02.2011.
Beş çarpıcı açıklama, Hürriyet, 13.04.2015.
Birand, M. A. “Bizim Aşiret Reisleri Beyaz Sarayda” Hürriyet, 29.10.2008.
Dışişleri Bakanı Davutoğlu: Arap Baharı Kaçınılmazdı, Cihan, 16.12.2011.
Erdoğan ulusa sesleniş konuşması yaptı. Hürriyet. 28.09.2008.
Erdoğan'dan 2009'un hesap dökümü, Sabah, 30.12.2009.
Genelkurmay’dan çok sert açıklama. Hürriyet, 07.04.2007.
Gül: Kürtler de Türkmenler de Bizim Akrabamız, Hürriyet, 13.01.2007.
Kılıçdaroğlu, Başbakan’a sordu: Askeri müdahale mi olacak?, Milliyet, 10 Ağustos 2011.
NATO’nun Ne İşi Var Libya’da?, Sabah, 28.02.2011.
Nefes kesen yarış, Yeni Şafak, 15.05.2000.
Seçimin ilk turu iptal, Sabah, 01.05.2007.
Suriyeli Muhalifler İstanbul’da Toplandı, Habertürk, 23.08.2011.
Yönümüz demokrasi, Yeni Şafak, 16.06.2001.
BBC News, http://news.bbc.co.uk/, (27.05.2017).
Al Jazeera Türk, http://www.aljazeera.com.tr, (30.05.2017).
Republic of Turkey Ministry of Economy, http://www.ekonomi.gov.tr, (20.05.2017).
Haber7, http://www.haber7.com/, (19.05.2017).
OECD, http://www.oecd.org/, (22.05.2017).
AK Party Official Website https://www.akparti.org.tr, (30.05.2017).
World Bank, https://www.worldbank.org/, (20.05.2017)