Türk Dış Ticareti ve Ekonomi Politikaları Arasındaki Nedensellik İlişkileri

Bu makalede Türkiye’de uygulanan maliye, para ve reel kur politikalarının dış ticarete etkisi küresel açıdan irdelenmektedir. Küreselleşme sürecinde dış ticaret giderek artarken dış ticareti etkileyen politikalar da oldukça önemli hale gelmektedir. Bu çalışmada dış ticaret ve reel kur, bütçe açığı, M1 para arzı arasındaki ilişkiler nedensellik testleriyle incelenmiştir. Bu değişkenlerle ilgili olarak öncelikle ADF birim kök testleri yapılmış, tüm değişkenler aynı dereceden durağan bulunmuştur. Bundan sonra parametreler arasında uzun dönem ilişkileri belirlemek üzere VAR modellemesine gidilmiş ve nedensellik ilişkileri kurulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Dış ticaret, reel döviz kuru, para politikası, maliye politikası, üçlemenin olanaksızlığı

Casuality Relations Between Turkish Foreign Trade and Economy Policies

This paper examines fiscal policy, monetary policy and real exchange rate in Turkish foreign trade from global point of view. While importance of foreign trade is rapidly increasing in the globalization age at the world, active policy applications have undergone extremely significant implications. In this paper relation between foreign trade and real exchange rate, budget deficit and M1 money supply is thoroughly examined with causality tests. For these variables first of all ADF unit root * Yrd. Doç. Dr, Pamukkale Üniversitesi İİBF Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü, acbakkalci@pau.edu.tr ** Anadolu Üniversitesi İktisat Bölümü, niluferargin@hotmail.comUluslararası ekonomide dış ticareti etkilemek üzere kullanılan çeşitli ekonomi politikaları bulunmakta, kur politikaları kapsamında başvurulan döviz kuru ayarlamaları en bilinen araçların başında gelmektedir. Döviz kuru değişiklikleri ekonomiyi çeşitli kanallarla etkilemekte, mikro ve makro ekonomik etkileri bulunmaktadır. Kur, ülke borç stoğunu, girdi fiyatlarını, ödemeler bilançosunu ve üretim düzeyini etkilemektedir. Kur politikaları bir parametreyi istenen yönde etkilerken diğer birini olumsuz etkileyebilmektedir. Örneğin izlenen aktif kur politikaları sonucunda ülke parasının değerlendirilmesi ihracatı düşürürken dış borçların ülke ekonomisi üzerindeki yükünü hafifletmek gibi bir etki ortaya çıkarabilmektedir. Bu nedenle ülke ekonomileri ve piyasadaki karar alıcıların davranışları açısından kur yönetimi önem taşımakta, reel kurun alacağı değer ekonominin genelini ve istihdamı yakından ilgilendirmektedir.Dış ticareti etkilemek üzere uygulanacak ekonomi politikalarının ekonominin gerçekleri ve uluslararası ekonominin genel kabulleriyle bağdaşması gerekmektedir. Üçlemenin olanaksızlığının bilindiği bir ortamda eğer serbest sermaye hareketleri kabul edilip aktif para politikası izleniyorsa kur çapasının uzun bir süre uygulanamayacağı gerçeği göz önünde bulundurulmalıdır. Türkiye’de ortaya çıkan 2001 krizi bu üçlemenin olanaksızlığı ön kabulünü göz ardı etmiş ve ekonomiye ağır bir yük getirmiştir. Reel döviz kurunun belirlenmesi bir seçim sorunu olmakta, dış ticaretin taraflarını ve sektörel istihdamı doğrudan, ülkenin genelini ve toplam tests are carried out. All of them are found to be same degree integrated. Than, long run relations among the variables are examined with VAR analysis. Provided with the long run relation, VAR is estimated. Finally Granger causality tests based on VAR.

Keywords:

Foreign trade, real exchange rate, monetary policy, fiscal policy, impossible trinity,

PDF

___

Albeni, Mesut,. Demir, Yusuf ve Demirgil, Hakan, “Döviz Kurlarındaki Değişim ve Kur Sistemlerinin İhracat Üzerindeki Etkisi-Türk İmalat Sanayiinde Bir Uygulama”, Review of Social, Economic, Business Studies, (5-6), 2005, ss. 261-284. Ay, Ahmet ve Özşahin, Şerife, “J Eğrisi Hipotezinin Testi: Türkiye Ekonomisinde Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt. 26, Sayı. 1, 2005, ss. 1-23.
Backus, David., Kehoeve, Patrick,. Kydland, Finn. “Dynamics of The Trade Balance And The Terms of Trade: The S-Curve”, NBER Working Paper, 4242, Cambridge, 1992.
Balaylar, Nilgün Acar, “Reel Döviz Kuru İstihdam İlişkisi: Türkiye İmalat Sanayi Örneği”, Sosyo Ekonomi Dergisi, Temmuz Ağustos, 2011, ss. 137-160.
Bilgin, Cevat ve Şahbaz, Ahmet, “Türkiye’de Büyüme ve İhracat Arasındaki Nedensellik İlişkileri”, Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 8, Sayı. 1, 2009, ss. 177-198.
Campa, Jose and Goldberg, Linda, “The Evolving External Orientation of Manufacturing: A Profile of Four Countries”, FRBNY Economic Policy Review, July, 1997, ss. 53-81.
Cooper, Richard, The Economics of Interdependence: Economic Policy in the Atlantic Community, (New, York, McGraw-Hill, 1968).
Domaç, İlker ve Shabsigh, Ghiath, “Real Exchange Rate Behavior and Economic Growth: Evidence from Egypt, Jordan, Morocco and Tunisia”, IMF Working Paper, WP/ 99/40, 1999.
Eşiyok, Ali, “Türkiye İmalat Sanayiinde ve Ülke Rekabet Gücündeki Gelişmeler”, İktisat İşletme ve Finans Dergisi, Cilt. 17, Sayı. 196, 2002, ss. 261-284.
Funda Özkan, Denge Reel Kur Hesaplama Yöntemleri ve Reel Kur Dengesizliğinin Ölçülmesi: Türk Lirası Üzerine Bir Çalışma, (Ankara, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, 2003).
Gül, Ekrem ve Ekinci, Aykut, Türkiye’de Reel Döviz Kuru ile İhracat ve İthalat Arasındaki Nedensellik İlişkisi 1990-2006, Cilt. 16, Aralık, 2006, ss. 164-189.
Güvenek, Burcu ve Alptekin, Volkan, “Reel Döviz Kuru Endeksinin Otoregresif Koşullu Değişken Varyanslılığının Analizi”, Maliye Dergisi, Sayı. 156, 2009, ss. 294-310.
Hepaktan, Erdem,. Çınar, Serkan ve Dündar, Özlem, “ Türkiye’de Uygulanan Döviz Kuru Sistemlerinin Dış Ticaret İle İlişkisi”, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi Cilt. 3, Sayı.5, 2011, ss. 62-82.
Karagöz, Kadir ve Şen, Ali, “Döviz Kuru Rejimi Ticari Rekabet Gücü İlişkisi”, Akademik Bakış Dergisi, Cilt. 21, Temmuz-Ağustos, 2010, ss. 1-12.
Karagöz, Murat ve Doğan, Çetin, “Döviz Kuru Dış Ticaret İlişkisi Türkiye Örneği, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt. 15, Sayı. 2, 2005, ss. 219-228
Lerner, Abba The Economics of Control: Principles of Welfare Economics, (London, Macmillan, 1944),.
Marshall, Alfred, Money, Credit and Commerce, (London Macmillan and Co, 1923) Murshed, Mansoob, Macroeconomics for Open Economies, London, Dryden Press, 1997)
Öztürk, İlhan ve Acaravcı, Ali, “ Döviz Kurundaki Değişkenliğin Türkiye İhracatı Üzerine Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”, Review of Social, Economic and Business Studies, Vol. 2, Fall 2002-2003, ss. 197-206.
Persson, Torsten ve Svensson, Lars, “Current Account Dynamics and The Terms of Trade, Harberger-Laursen-Metzler Two Generations Later”, National Bureau Of Economic Research Paper, No: 1129, Cambridge, 1983.
Robinson, James, “The Foreign Exchanges” içinde Metzler, L.A. ve Ellis, H. (der.), Readings in The Theory of International Trade, (Homewood, Irwin. 1950), ss. 83Rodrik, Dani, “ How Far Will International Economic Integration Go?” The Journal of Economic Perspectives, Cilt. 14, Sayı. 1, 2000, ss. 177-186.
Saatcioğlu, Cem ve Karaca, Orhan, “Döviz Kuru Belirsizliği’nin İhracata Etkisi: Türkiye Örneği”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, Sayı: 5, 2004, ss. 183-195.
Shatz, Howard ve Tarr, David, “Excahange Rate Overvaluation and Trade Protection”, The World Bank, Policiy Research Working Paper, No. 2289, 2000.
Tarı, Recep ve Yıldırım, Durmuş Çağrı, Döviz Kuru Belirsizliğinin İhracata Etkisi Türkiye İçin Bir uygulama, Yönetim ve Ekonomi, Cilt. 16, Sayı. 2, 2009, ss. 95
Wang, Peijie, The Economics of Foreign Exchange and Global Finance, (Springer, 2009).
Whitaker, John, Centenary Essays on Alfred Marshall, (London, Cambridge Universiıty Press, 1990).
Yamak, Rahmi ve Korkmaz, Abdurrahman, “Reel Döviz Kuru ve Dış Ticaret Dengesi İlişkisi”, İstanbul Üniversitesi Ekonometri ve İstatistik E-Dergisi, Cilt. 2, Sayı. 1, 2005, ss. 11-29.
Yapraklı, Sevda, “Türkiye’de Esnek Döviz Kuru Rejimi Altında Dış Açıkların Belirleyicileri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt. 65, Sayı. 4, 2011, ss. 141-163. Yıldırım, Ertuğrul ve Kesikoğlu, Ferdi, “İthalat-İhracat-Döviz Kuru Bağımlılığı Boostrap ile Düzeltilmiş Nedensellik Testi uygulaması”, Ege Akademik Bakış, Cilt. 12, Sayı. 2, 2012, ss. 137-148.