AĞRI ÇEKEN HASTANIN RIZA EHLİYETİNE İLİŞKİN KOBLENZ YÜKSEK EYALET MAHKEMESİ KARARI’NIN ÇEVİRİ VE DEĞERLENDİRMESİ
Kişinin hayat, sağlık ve vücut bütünlüğüne ilişkin olarak yapılacak her türlü müdahale, onun yararına olsa dahi hukuka aykırıdır. Zira söz konusu müdahaleler kural olarak vücut bütünlüğüne saldırı niteliği taşır. Bir tıbbî müdahalenin hukuka uygunluğunu belirleyen temel koşul, hastanın söz konusu müdahaleye ilişkin aydınlatma üzerine serbestçe vereceği rızasıdır. Nitekim hastanın rızasının hukuken geçerli olabilmesi için, onun neye rıza gösterdiğini bilmesi gerekmektedir. Rızanın geçerliliği, yapılacak müdahale hakkında aydınlatılmış olmanın dışında, hastanın bu rızayı bildirmeye ehil olmasına, daha açık ifadeyle kendi üzerinde yapılacak tedavi ve müdahalenin önemini ve sonuçlarını anlama ile değerlendirme yeteneğine sahip olmasına da bağlıdır. Rıza ehliyetinin bulunup bulunmadığına yönelik tespit, hekim tarafından yapılacaktır. Rıza ehliyetinin, iradeyi sakatlayan nedenlerle ortadan kalkması yahut sakatlanması mümkündür. Hastalık, ölüm korkusu veya şiddetli ağrı-sancı çekmek gibi durumlar, kural olarak iradeyi sakatlayan nedenler arasında yer almamakla beraber, her somut olayda ayrıca değerlendirilmesi gereken hususlardır. Anılan sebeplerle hastanın rıza ehliyetinin sakatlandığı sonucuna varılması durumunda ise, tıpkı bilinci kapalı olan hastaya yapılan müdahalede olduğu gibi, varsayılan rızadan yola çıkılarak tıbbi müdahalede bulunma yükümlülüğü ortaya çıkar ve söz konusu müdahale nedeniyle hekimin herhangi bir sorumluluğu söz konusu olmaz. Bu bağlamda aşağıda incelenen mahkeme kararında, şiddetli ve dayanılmaz ağrı çeken hastanın rıza ehliyetinin bulunup bulunmadığı meselesi tartışılmış ve nihayetinde şiddetli ağrının rıza ehliyetini ortadan kaldırdığına ilişkin genel geçer bir kuralın bulunmadığı ifade edilmiştir
THE TRANSLATION AND EVALUATION OF KOBLENZ STATE SUPREME COURT DECISION REGARDING THE CONSENT CAPACITY OF THE PATIENT IN PAIN
Any interventions to a person’s life and health and physical integrity are against law even if it is to his benefit, because as a rule, these interventions mean the attack on the physical integrity. The main condition determining the lawfulness of a medical intervention is the patient’s consent freely given after patient enlightenment for such intervention. Indeed, in order the patient’s consent to be legally valid; the patient must know what he has consented.Apart from being enlightened about the intervention, the validity of the consent depends on the fact that the patient is competent to submit his consent; more clearly, he has the ability to understand and evaluate the importance and consequences of intervention to be made on him. The physician determines whether or not the patient has any capacity to consent present. It is possible that the capacity to consent can be lost or overcome by the same reasons which his will is overcome by. Although diseases, the fear of death or some conditions such as severe pain-agony are not the reasons to overcome the willpower as a rule, they should be assessed in every individual case. If the patient’s capacity to consent is overcome as a result of the aforementioned reasons, the physician has the obligation to make medical interventions upon the hypothetical consent as in the case of the intervention made to the unconscious patient. Besides, the physician does not have any liability for this intervention. In this context, in the court decision examined below, it has been discussed if a patient in severe and unbearable pain has the capacity to consent. Finally, it has been stated that there is no rule generally referred regarding the fact that severe pain can make the capacity to consent to lack
___
- Adıgüzel, Sibel (2014), Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü, TAAD, Y. 5, S. 19 (Ekim), s. 943-995.
- Ayan, Mehmet (1991), Tıbbî Müdahaleden Doğan Hukuki Sorumluluk, Ankara, Kazancı Hukuk Yayınevi.
- Barta, Heinz/Kalchschmid, Gertrud (2004), Die “Patientenverfügung” in Europa, Wien Klin Wochenschr.116/13, s. 442–457.
- Bayraktar, Köksal (1972), Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumlulu- ğu, İstanbul, Sermet Matbaası.
- Becker-Eberhard, Ekkehard (2002), Dava Malzemesinin Taraflarca Getirilmesi İlkesinin Esasları ve Sınırları (Çev. Kamil YILDIRIM), İlkeler Işığı Altında Medeni Yargılama Hukuku, İstanbul, Alkım Yayınevi, s. 17-42.
- Belgesay, Mustafa Reşit (1953), Tıbbî Mesuliyet, İstanbul, M. Sıralar Matbaası.
- Deryal, Yahya, Tıbbî Müdahale İçin Hastanın Aydınlatılması ve Onayı- nın Alınması, www. haksay.org/files/yahya02.doc.> s.e.t. 04.04.2015.
- Dural, Mustafa/Öğüz, Tufan (2010), Türk Özel Hukuku C. II, Kişiler Hukuku, 10. Baskı, İstanbul, Filiz Kitabevi.
- Erman, Hasan (1998), Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Bülent Davran’a Armağan, İstanbul, s. 143-153.
- Geiβ, Karlmann/Greiner, Hans-Peter (2006), Arzthaftpflichtrecht, 5. überarbeitete Auflage, München, Verlag C.H. Beck.
- Hakeri, Hakan (2009), Tıp Hukuku Temel Bilgiler, Ankara, Seçkin Yayıncılık. Işık Yılmaz, Ş. Berfin (2012), Tıbbî Müdahalelerde Hekimin Aydınlatma Yükümlülüğü, TBB Dergisi, S. 98, s. 389-410.
- Kangal, Zeynel T. (2011), Ceza Hukukunda Varsayılan Rıza, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XV, S. 4, s. 223-251.
- Karslı, Abdurrahim (2012), Medeni Muhakeme Hukuku, 3. Baskı, İstanbul, Alternatif Yayıncılık.
- Kaya, Mine (2012), Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğünden Kaynaklanan Tazminat Sorumluluğu, TBB Dergisi, S.100, s. 45-82.
- Kazancı Bilişim-İçtihat Bilgi Bankası.
- Krukemeyer, M.G/Püschel, K, Die Aufklärungspflicht des Arztes,
- Kuru, Baki (2001), Hukuk Muhakemeleri Usulü, C. 2, 6. Baskı, İstanbul, Beta Yayınları.
- Kuru, Baki/Arslan, Ramazan/Yılmaz, Ejder (2014), Medeni Usul Hukuku, Ders Kitabı, 25. Baskı, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Oktay Özdemir, Saibe (2010), Tıbbi Müdahaleye ve Tıbbi Müdahalenin Durdurulmasına Rızanın Kimler Tarafından Verileceği, Rona Serozan’a Arma- ğan, İstanbul, C. 2, s. 1315-1351.
- Oral, Tuğçe (2011), Hekimin Aydınlatma ve Hastanın Rızasını Alma Yükümü, Ankara Barosu Dergisi, 2011/ 2, s.185-209.
- Ozanoğlu, Hasan Seçkin (2003), Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yü- kümlülüğü, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 52, S. 3, s. 55- 77.
- Özbilen, Arif Barış (2013), Vücut Bütünlüğüne Yönelik Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu Bakımından Rızanın Aranmadığı Hâller, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Y. 12, S. 24, Güz 2013/2, s. 99-124.
- Özcan, Burcu G./Özel, Çağlar (2007), Kişilik Hakları - Hasta Hakları Bağlamında Tıbbî Müdahale Dolayısıyla Çıkan Hukuki İlişkide Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü ve Aydınlatılmış Rızaya İlişkin Bazı Değerlendirmeler, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, C. 10, S. 1, s. 49-73.
- Özdemir, Hayrunnisa (2008), Teşhis ve Tedavi Sözleşmesinde Hekimin Hastayı Aydınlatma Yükümlülüğü, EÜHFD, C. XII, S. 3–4, s. 347-379.
- Özsunay, Ergun (1998), Hayatın Başlangıcı ve Sonuna İlişkin En Önemli Hukuksal Sorunlar, Bülent Davran’a Armağan, İstanbul, s. 2-58.
- Pekcanıtez, Hakan/Atalay, Oğuz/Özekes, Muhammet (2013), Medeni Usul Hukuku, 14. Bası, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Roggo, Antoine (2002), Aufklärung des Patienten, Bern, Stämpfli Verlag. Rohe, Mathias (2014), Zivilrechtliche Aspekte der Arzthaftung nach deutschem Recht, Uluslararası Sağlık Hukuku Sempozyumu 18 Ekim 2014 Malatya/Türkiye, s. 51-66.
- Şenocak, Zarife (1998), Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, Ankara, Sözkesen Matbacılık, 1998 (Şenocak-Sorumluluk).
- Şenocak, Zarife (2001), Küçüğün Tıbbî Müdahaleye Rızası, AÜHFD. C. 50, S. 4, Ankara, s. 65-80 (Şenocak-Rıza).
- Tacir, Hamide (2011), Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, İstanbul, On iki Levha Yayınları.
- Üstündağ, Saim (1997), Medeni Yargılama Hukuku, 6. Baskı, İstanbul, Alfa Yayınları.
- Yenerer Çakmut, Özlem (2007), Tıpta Aydınlatma ve Rıza, Roche Sağlık Hukuku Günleri, İstanbul, s. 1-31.
- Yılmaz, Ejder (2013), Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Bası, Ankara, Yetkin Yayınları.
- Zevkliler, Aydın (1983), Tedavi Amaçlı Müdahalelerle Kişilik Hakkına Saldırının Sonuçları, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1, s. 1-37.
- Zeytin, Zafer (2007), Hasta-Hekim İlişkisinde Hekimin Aydınlatma Yü- kümlülüğü, Sağlık Hakkı-Özel Sayı, S. 3, Hasta Hakları (4. Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, 8-9 Haziran 2007, Trabzon), s. 165-190.
-
- ISSN: 2149-5831
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Sayıdaki Diğer Makaleler