Mehmet ARSLAN, Hasan KOLAYLI, İrfan TEMİZEL

Güre (Giresun, KD Türkiye) granitoyidinin petrografik, jeokimyasal ve petrolojik özellikleri

Güre (Giresun) yöresinde Türoniyen-Koniyasiyen yaşlı bazalt ve piroklastitleri, Koniyasiyen-Santoniyen yaşlı dasit/riyodasit ve piroklastitleri ile Kampaniyen-Maestrihtiyen (?) yaşlı biyotitli andezit ve piroklastitleri yüzeylenmektedir. Kretase-Paleosen (?) yaşlı Güre Granitoyidi, dasit/riyodasit ve piroklastitlerini keserek yerleşmiştir. Güre Granitoyidi, genellikle özşekilsiz taneli, ince taneli porfirik, yer yer yazı ve mikropegmatitik dokulu olup, kuvars, ortoklas, plajiyoklas, hornblend, biyotit, aksesuar apatit ve sfen, ikincil klorit, epidot ve kalsit içermektedir. Mineral termometre ve barometre hesaplamaları, ~650-700°C ve 0.9-1.5 $(\overline{\chi})$ kbar'lık kristallenme koşullarını göstermektedir. Güre Granitoyidi jeokimyasal olarak, I-tipi, kalkalkalin, metalümin-peralümin (A/CNK=0.9-1.2) karakterli, fraksiyonlaşmış ve alümino-kafemik (ALCAF) özelliktedir. Ana ve iz element değişimleri kayaçların gelişiminde ayrımlaşmanın önemli olduğuna işaret etmektedir. Üz element dağılımları birbirine benzemesine rağmen, bazı örnekler K, Rb, Ba ve Th bakımından daha fazla zenginleşme gösterirler. Nadir toprak element dağılımları orta derecede zenginleşmiş $(La_N/Lu_N=1-2)$ ve kaşık şekilli olup, muhtemel hornblend ve plajiyoklas ayrımlaşmasını yansıtmaktadır. Güre Granitoyidi, hibrid bir ana magmadan itibaren gelişmiş olup, bu ana magma muhtemelen yay kabuğu ve manto kaynaklarını kapsamaktadır. Granitik magmanın kristallenmesi, yay kabuğunun nispeten derin kesimlerinde (~6 km) başlamış ve magma yükselmesi ile sığ derinliklerde (~3 km) tamamlanmıştır.

___

Adamia, S. A., Lordkipanidze, M. B., and Zakariadze, G. S., 1977. Evolution of an active continental margin as exemplified by the Alpine history of the Caucasus. Tectonophysics, 40, 183-199.

Altun, Y. 1990. Giresun-Görele ve Tirebolu (Doğu Karadeniz) Yöresindeki renkli metal yataklarının karşılaştırmalı cevher mineralojileri ve kökenleri. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 150 s (yayımlanmamış).

Arslan, M. ve Aslan, Z., 2001. Doğu Pontid kuzey (Tonya-Trabzon) ve güney (Yağmurdere-Gümüşhane) zonundaki Eosen yaşlı granitik sokulumların jeokimyasal ye petrolojik özelliklerinin incelenmesi. KTÜ Araştırma Fonu Projesi Raporu No:98.112.005.2, 30 s.

Arslan, M. ve Kolaylı, H., 2003. Güre (Giresun) Granitoyidi ve çevre kayaçlarının petrografik, jeokimyasal, petrolojik ve jeokronolojik incelenmesi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi Raporu (Proje kod no: 2000.112.005.7), 43 s.

Arslan, M., Tüysüz, N., Korkmaz, S., and Kurt, H., 1997. Geochemistry and Petogenesis of the Eastern Pontide Volcanic Rocks, Northeast Turkey. Chemi'der Erde (Geochemistry), 57,157-187.

Arslan, M., Hoskin, P.W.O., and Aslan, Z., 2001. Continental crust formation and thermal consequences of Cenozoic thickening of the Eastern Pontides Tectonic unit: Preliminary temporal constraints and implications. Fourth International Turkish Geology Symposium (ITGS IV), 121 pp.

Arslan, M., Temizel, İ., and Abdioğlu, E., 2002. Subduction input versus source enrichment and role of crustal thickening in the generation of Tertiary magmatism in the Pontid Paleo-Arc setting, NE Turkey. In: B. De Vivo and R.J. Bodgar (eds.) Workshop-Short Course ön Volcanic Systems, Geochemical and Geophysical Monitoring, Melt inclusions; Methods, Applications and Problems, Napoli, Italy, 13-16.

Aslan, Z., 1998. Saraycık-Sarıhan granitoyidleri (Bayburt) ve çevre kayaçlarının petrografisi, jeokimyası ve petrolojisiyle Sarı han granito-yidinin jeokronolojik incelenmesi. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 222 s (yayımlanmamış).

Aslaner, M., Gedikoğlu, A. ve Tülümen, E., 1982. Harşit polimetalik mineralizasyonlarınin ayrıntılı araştırılması. TÜBİTAK Matematik-Fizik ve Biyolojik Bilimler Araştırma Grubu, Proje No: TBAG 390, Ankara.

Batchelor, B., and Bowden, P., 1985. Petrogenetic interpretation of granitoid rock series using multicationic parameters. Chemical Geology, 48, 43-55.

Bektaş, O. ve Çapkınoğlu, Ş., 1997. Doğu Pontid magmatik arkında (KD Türkiye) neptüniyen dayklar ve blok tektoniği; Mesozoyik havzaların kinematiği ile ilgili bulgular. Çukurova Üniversitesi 2O.Yıl Sempozyumu Bildiri Özleri, 187-189.

Çamur, M. Z., Güven, İ. H., and Er, M., 1996. Geochemical characteristics of the Eastern Pontide volcanics: An example of multiple volcanic cycles in arc evolution. Turkish Journal of Earth Sciences, 5, 123-144.

Çoğulu, E., 1975. Gümüşhane ve Rize bölgelerinde petrolojik ve jeokronometrik araştırmalar. İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları, 112 s.

Debon, F., and Le Fort, P., 1983. A chemical-minera logical classification of common plutonic rocks and associations. Transactions Royal Society of Edinburg, Earth Sciences, 73, 135-149.

Eğin, D., Hirst, D.M., and Phillips, R., 1979. The petrology and geochemistry of volcanic rocks from the northern Harşit river area, Pontid volcanic province, northeast Turkey. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 6, 105-123.

Fuhrman, M. L., and Lindsley, D. H., 1988. Ternary-feldspar modelling and thermometry. American Mineralogist, 73, 201-215.

Gedikoğlu, A., 1978. Harşit granit karmaşığı ve çevre kayaçları. Doçentlik Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 161 s (yayımlanmamış).

Güven, İ. H., 1993. 1/250 000 scaled geological and metallogenical map of the Eastern Black Sea Region. Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Raporu, Trabzon (yayımlanmamış).

Hammarstrom, J. M., and Zen, E., 1986. Aluminum in hornblende: an empirical igneous geobarometer. American Mineralogist, 71, 1297-1313.

Holland, T. J. B., and Blundy, J. D., 1994. Non-ideal interactions in calcic amphiboles and their, bearing on amphibole-plagioclase thermometry. Contributions to Minerology and Petrology, 116,443-447.

Hollister, L. S., Grisson, G. C, Peters, E. K., Stowel, H. H., and Sisson, V. B., 1987. Confirmation of the empirical calibration of Al in hornblende with pressure of solidification of calc-alkaline plutons. American Mineralogist, 72, 231-239.

Johnson, M. C., and Rutherford, M. J., 1989. Experimental calibration of the aluminum in hornblende geobarometer with application to Long Valley Caldera (California) volcanic rocks. Geology, 17, 837-841.

Kaygusuz, A. ve Şen, C. 1998. Torul (Gümüşhane) granitoyidinin petrografik ve kimyasal karakterleri. Türkiye Cumhuriyeti'nin 75. Yılında Fırat Üniversitesi'nde Jeoloji Mühendisliği Eğitiminin 20. Yılı Sempozyumu Bildiri Özleri Kitabı, 14-15.

Kazmin, V. G., Sbortshikov, I. M., Ricou, L. E., Zonenshain, L. P., Boulin, J., and Knipper, A.L., 1986. Volcanic belts as markers of the Mesozoic-Cenozoic Evolution of Tethys. Tectonophysics, 123., 123-152.

Kolaylı, H. ve Arslan, M., 2003. Güre (Giresun) yöresi Üst Kretase volkanitlerinin petrografik ve petrokimyasal özellikleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7-2, 145-160.

Lameyre J., and Bowden P., 1982. Plutonic rock type series: discrimination of various granitoids series and related rocks. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 14, 169-186.

Lameyre, J., and Bonin, B., 1991. Granites in the main plutonic series. In: J. Didier and B. Bar-barin (eds.), Enclaves and Granite Petrology. Development in Petrology, 13, 3-17.

Leake E. B., Wooley, A. R., Arps, C. E. S., Birch, W. D., Gilbert, M. C., Grice, J. D., Hawthorne, F. C., Kato, A., Kisch, H. J., Krivovichev, V. G., Linthout, K., Laird, J., Mandarino, J., Maresch, W. V., Nickhel, E. H., Rock, N. M. S., Schumacher, J. C., Smith, D. C., Stephenson, N. C. N., Ungaretti, L., Whittaker, E. J. W., and Youzhi, G., 1997. Nomenclature of Amphiboles Report of the Subcommittee on Amphiboles of the International Mineralogical Association Comission on New Minerals and Mineral Names. European Journal of Mineralogy, 9, 623-651.

Manetti, P., Peccerillo, A., Poli, G., and Corsini, F., 1983. Petrochemical constraints on the models of Cretaceous-Eocene tectonic evolution of the Eastern Pontid Chain (Tur key). Cretaceous Research, 4, 159-172.

Maniar, P.D., and Piccolli, P.M., 1989. Tectonic discrimination of granitoids. Geological Society of America Bulletin, 101, 635-643.

Pearce, J.A., Harris, N.B.W., and Tindle, A.G.W., 1984. Trace element discrimination diagrams for the tectonic interpretation of granitic rocks. Journal of Petrology, 25, 956-983.

Pejatovic, S., 1979. Pontid Tipi Masif Sülfit Yataklarının Metalojenisi. Maden Tetkik Arama Enstitüsü Yayınları No. 177, 100 s.

Sawa, T. ve Altun, Y., 1977. Doğu Karadeniz Bölgesi'ndeki tabakalı ve stockwork tip bakır, kurşun, çinko yatakları. Maden Tetkik Arama Enstitüsü Raporu 1510.

Schmidt, M.W., 1990. Experimental calibration of the Al-in-hornblende geobarometer at 650°C, .3.5 kbar. Terra (Abstracts), 3, 30.

Streckeisen, A.L., 1976. To each plutonic rock its proper name. Earth Science Reviews, 12, 1-33.

Şen, C., 1987. Dağbaşı (Trabzon) Bölgesinde yüzeylenen Alt Bazik (Jura)-Granitoyid (Üst Kretase) formasyonlarının petrografik-kimyasal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 80 s (yayımlanmamış).

Şen, C. ve Kaygusuz, A. 1998. Doğu Pontid adayayı granitoyidlerin karşılaştırılmalı petrografik ve kimyasal özellikleri. KD Türkiye. Fırat Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Eğitiminin 20. Yılı Sempozyumu Bildiri Özleri Kitabı, 12-13.

Taner, M. F., 1977. Etuda geologique et petrographique de la region de Güneyce-İkizdere, situee au sud de Rize (Pontides Orientales, Turquie). Doktora Tezi, Üniversite de Geneve, 180 s (yayımlanmamış).

Taylor, S.R., and McLennan, S.M., 1985. The Continental Crust, Its Composition and Evolution. Blackwell, Oxford, 312 pp.

Tüysüz, N. ve Er, M., 1995. Lahanos (Espiye) ve İsraildere (Tirebolu) masif sülfit cevherleşmeleri çevresinde görülen hidrotermal alterasyon zonlarındaki kimyasal ve mineralojik değişimler. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 10, 104-113.

Van, A., 1990. Pontid kuşağında Artvin bölgesinin jeokimyası, petrojenezi ve masif sülfit mineralizasyonları. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, 185 s (yayımlanmamış).

Whalen, J.B., Kenneth, L.C., and Chappell, B.W., 1987. A-type granites: geochemical characteristics, discrimination and petrogenesis. Contibutions to Mineralogy and Petrology, 95, 407-419.