Terziali-Çayağzı(Kırşehir) altın cevherleşmesi: Kırşehir masifi' nde saprolitik altın zenginleşmelerinin ilk bulguları

Terziali-Çayağzı (Kırşehir) altın cevherleşmesi başlıca; mermer, gnays, şist ve metajasperoidlerden oluşan Kırşehir Masifi metamorfikleri içinde yeralmaktadır. Bölgede yüksek altın değerleri metajasperoidler ve şistlerin yüzeysel bozunma zonlarmdan elde edilmiştir. Metajasperoidlerin altın içeriği 1 ppm'in altındadır. Şistlerin yüzeysel bozunma zonlarmın altın içerikleri ise değişken olup, yerel olarak 6 ppm'e kadar ulaşmaktadır. Bozunma zonlarının özellikle yüzeye yakın kesimlerinde altın değerleri daha yüksek olup, altın içeriği derine doğru azalmaktadır. İnceleme alanındaki metajasperoid ve silisleşmiş şistlere ait sıvı kapanım verilerine göre, metajasperoidlerdeki birincil kapanımların homojenleşme sıcaklık değerleri 319°C ve 420°C arasında ve 485°C'den daha yüksek, tuzlulukları ise ağırlıkça %2.2 ve %14.8 NaCI eşdeğeri arasında değişmektedir. Şistlerin fay zonlarındaki silisleşmiş kesimlerin birincil kapanımlarının homojenleşme sıcaklıkları 154°C ve 390°C arasında ve 421°C'den daha yüksek olup, tuzlulukları %3.3 ve %4.5 değerleri arasında bulunmuştur. Şistler içindeki silisleşmiş zonlarda ikincil kapanımların homojenleşme sıcaklık değerleri ise 80°C ve 243°C arasındadır. Sıvı kapanım verileri; jeolojik ve petrografik gözlemlerle uyumlu olup, metajasperoidlerdeki ve altın içeriği yüksek silisleşmiş şistlerdeki sıvı kapanımlarının farklı kökene sahip olduğuna işaret etmektedir. Bu verilere göre; metajasperoidlerdeki sıvı kapanımlarının metamorfik kökenli olduğu ve silisleşmiş şistlerdeki sıvı kapanımlarının ise daha genç, muhtemelen meteorik kökenli çözeltileri temsil ettikleri düşünülmektedir. Şistlerin yüzeysel bozunma zonlarma bağlı Terziali-Çayağzı altın cevherleşmesi tenor dağılımı, alterasyon ve mineralojik-petrografik özellikleri açısından dünyadaki lateritik-saprolitik altın yataklarıyla ortak özellikler taşımaktadır.

Terziali-Çayağzı(Kırşehir) gold mineralization: Initial findings of saprolitic gold enrichments in the Kırşehir massif

The Terziali-Çayağzı (Kırşehir) gold mineralization is hosted in the Kırşehir Massif metamorphites which are mainly composed of marble, gneiss, schist and metajasperoids. The highest gold contents in the Terziali-Çayağzı region are found in metajasperoids and the weathering zones of the schists. The gold content of the metajasperoids is lower than 1 ppm, whereas that of the weathering zones of the schists reaches up to 6 ppm. The gold content of the weathering zones is variable. The highest gold grades are detected in the upper part of the weathering zones near the surface, while they decrease downwards. Based on the fluid inclusion data of the metajasperoid and the silicified schists in the study area, the homogenization temperatures of the primary inclusions within the metajasperoids range from 319°C to 420°C and higher than 485°C. The salinity values are between 2.2 wt% and 14.8 wt% NaCI equivalent. The homogenization temperatures, which are measured on primary inclusions of the silicified fault zones within the schist, are between 154°C and 390°C and higher than 421 °C. The salinity values of these fluid inclusions range from 3.3% to 4.5 % NaCI equivalent. The homogenization temperatures of the secondary inclusions of the silicified zones within the schists range between 80°C and 243°C. The fluid inclusion data are compatible with the geological and petrographical observations, and indicate that the fluid inclusions within the metajasperoids and the silicifed schists have derived from different sources. It is considered that the fluid inclusions of the metajasperoids are metamorphic in origin and that of the silicified schist are younger and probably derived from the meteoric fluids. The grade distribution, alteration and mineralogical-petrographical features suggest that the Terziali-Çayağzı gold mineralization hosted in the weathering zones of the schists has similar characteristics with those of lateritic-saprolitic gold deposits in the world.

___

Bodnar, R.J., 1993. Revised equation and table for determining the freezing point depression of H2O-NaO solutions. Geochemica et Cosmochimica Acta, 57, 683-684.

Boyle, R.W., 1979. The geochemistry of gold and its deposits. Geological Survey of Canada Bulletin 280, 584 pp.

Conley, R.F., and Lloyd, M.D., 1971. Adsorption studies on kaolinite, II. Absorption of amines. Clays and Clay Minerals, 19, 273-282.

Erkan, Y., 1975. Orta Anadolu Masifinin güneybatısında (Kırşehir bölgesinde) etkili rejyonal metamorfizmanın petrolojik incelenmesi. Doçentlik Tezi, Hacettepe Üniversitesi Yerbilimleri Enstitüsü, 147 s (yayımlanmamış).

Foster, R.P.,1993. Gold Metallogeny and Expolaration. Chapman and Hall, London, 432 pp.

Genç, Y., 2003. Kırşehir Masifi metamorfitleri stratigrafisinde yeni gözlemler. 56. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, 55-56.

Genç, Y., Türkmen, H., Coşkun, E., Çamaşırcıoğlu, A., Aydınlı, I. ve Demiray, B., 2003. Çayağzı-Terziali (Kırşehir) altın cevherleşmesi: Kırşehir Masifinde diskordans düzlemi kontrollü altın cevherleşmelerine ilk örnek. 56. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bildiri Özleri, 120-121.

Hanglie, H., 2000. Behaviour of gold in the weathered mantle at Shewushan, Hubei, China. Journal of Geochemical Exploration, 68, 57-68.

Holland, P.T., Beaty, D.W., and Snow, G.G., 1988. Comparative elemental and oxygen isotope geochemistry of jasperoid in the Northern Great Basin: evidence for distinctive fluid evolution in gold-producing hydrothermal systems. Economic Geology, 83, 1401-1423.

Kara, H. ve Dönmez, M., 1990. 1/100000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası, Kırşehir G-17 Paftası ve açıklaması. Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi, No. 34, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Yayınları, 17 s.

Karabalık, N. ve Yüce, N., 1998, Kırşehir, Kırıkkale yöresi genel jeokimya ve Karaahmetli ile Dağevi sahaları maden jeolojisi raporu. MTA Derleme No. 2846, 113 s (yayımlanmamış).

Lovering, T.G., 1962. The origin of jasperoid in limestone. Economic Geology, 57, 861-889.

Lovering, T.G., 1972. Jasperoid in the United Statesits characteristics, origin and economic significance. U.S. Geological Survey, 710, 164 pp.

McKelvey G.E., 2003. Descriptive model of laterit-saprolit Au. U.S. Geological Survey Bulletin 2004, 38-40.

Monti, R., 1987. The Boddington lateritic gold deposits, Western Australia: a product of supergene enrichment process, In: S.E. Ho, and D.I. Groves (eds.), Recent Advances in Understanding Precambrian Gold Deposits, Nedlands, University of Western Australia Publication, 11, 355-368.

Moort, J.C., Hotchkis, M.A.C., and Pwa, A., 1995. EPR spectra and lithogeochemistry of jasperoids at Carlin, Nevada: distinction between auriferous and barren rocks. Journal of Geochemical Exploration, 55, 283-299.

Roedder, E., 1984. Fluid Inclusions. Reviews in Mineralogy, 12 (2), 12-41.

Seymen, İ.,1981 a. Kaman (Kırşehir) dolayında Kırşehir Masifinin stratigrafisi ve metamorfizması. Türkiye Jeoloji Kurultayı Bülteni, 24, 7-14.

Seymen, İ., 1981b, Kaman (Kırşehir) dolayında Kırşehir Masifinin metamorfizması. 35.Türkiye Jeoloji Kurultayı, Üç Anadolu'nun Jeolojisi Sempozyumu Bildiriler Kitabı, 12-15.

Seymen, İ., 1982. Kaman dolayında Kırşehir Masifinin Jeolojisi. Doçentlik Tezi, Üstanbul Teknik Üniversitesi, Maden Fakültesi, 164 s (yayımlanmamış).

Shepherd, T.J., Rankim, A.H., and Alderton, D.H.M., 1985. A Practical Guide to Fluid Inclusion Studies. Blackie and Son Limited, 235 pp.

Tolluoğlu, A.Ü., 1986. Orta Anadolu Masifinin güneybatısında (Kırşehir yöresinde) petrografik ve petrotektonik incelemeler. Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, 237 s (yayımlanmamış).

Tong, W., 1992. Metallurgical test on Shewushan auriferous ore: in behavior of gold in the weathered mantle at Shewushan, Hubei, China. Journal of Geochemical Exploration, 68, 57-68.

Türkmen, H., 2002. Kişisel Görüşme., Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Maden Etüd Dairesi, Ankara.