Aydınlatma ve Işığın İnsan Yaşam ve Sağlığı Üzerindeki Etkileri

İnsanlar suni/yapay ışık kaynaklarının kullanıma girdiği 19. yüzyılın sonlarına kadar tüm yaşamını güneş’in hareketlerine göre düzenlemiş ve gün içine yaymıştır. Kapalı ortamlarda yaşamını, çalışmalarını, üretimini ise güneş ışığını olabildiğince iç mekânlara taşıyarak gerçekleştirmiştir. Ancak günümüzde insanlar şehirleşmenin ve teknolojinin getirdiği şartlar sonucu güneş ışığının giremediği kapalı alanlarda, bazen tüm gece boyunca zamanlarını geçirmek zorundadırlar. Işığın ulaşamadığı kapalı alanlar ile gece boyunca ihtiyaç nedeniyle gerekli olan suni/yapay ışık kaynakları tarih boyunca zamanla gelişerek özellikle 20. yüzyılda çok önemli bir seviyeye gelmiştir. Hayatımızın vazgeçilmez kaynağı gün ışığının, mevsimlere, gün içinde konumuna göre renk sıcaklığı ve şiddeti sürekli değişirken, yapay ışık kayakları ile sağlanan aydınlatma devrede olduğu sürece sabittir. Var oluşundan itibaren gün ışığına göre biyolojik, psikolojik ve fizyolojik yapısı oluşan insanların, suni ışık kaynaklarının yarattığı sorunlardan korunması, daha sağlıklı, daha verimli ve konforlu yaşamını, çalışmasını sürdürebilmesi için suni aydınlatmanın gün ışığına uyumlu hale getirilmesi, gece ise sirkadiyen ritminin bozulmaması, kullanılan teknolojik ürünlerden etkilenmemesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekir. Bu çalışmada suni/yapay ışık kaynakları ile teknolojik ürünlerden çıkan ışığın insanların biyolojik saatini etkiyerek sirkediyen ritiminin bozulması ve sonrasında kişinin biyolojik, psikolojik ve fizyolojik sorunlarla karşılaşmaması için yapılması gerekenler hakkında bilgi verilecektir.

Anahtar Kelimeler:

sirkadiyan ritim, biyolojik ritim, gangliyon hücreleri, kortizol hormonu, melatonin hormonu

The Effects of Lighting and Light on The Human Life and Health

Until the end of the 19th century, when artificial light sources came into use, people organized their whole life according to sunlight and spread it throughout the day. Human beings carry out their life, work, and production in indoor environments by bringing sunlight indoors as much as possible. However, today, people have to spend most of their time in closed areas without sunlight. Indoor areas where light cannot reach and artificial light sources, necessary during the night due to need, have developed over time and reached a very important level, especially in the 20th century. However, daylight’s color, temperature, and intensity—an indispensable source of our lives—changes constantly according to the seasons and their position during the day. The lighting provided by artificial light is constant—as long as it is active. It is important to protect people whose biological, psychological, and physiological structure has been formed according to daylight—since their existence from the problems created by artificial light sources. Harmonizing artificial lighting with daylight becomes important to maintain a healthier, more productive, and more comfortable life. As for the night, necessary precautions should be taken to prevent the circadian rhythm from being disrupted and not be affected by the technological products used. In this study, information will be given about what should be done to prevent the circadian rhythm by affecting the biological clock of the light emanating from artificial light sources and technological products and to prevent the person from encountering biological, psychological, and physiological problems.

Keywords:

circadian rhythm, biological rhythm, ganglion cells, cortisol hormone, melatonin hormone,

PDF

___

1. Giray, E. (2009). Dinamik Aydınlatma ve Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yıldız Teknik Üniversitesi. İstanbul
2. Aktaş, İ. (2012). Dinamik aydınlatmanın insan sağlığı üzerindeki etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Yıldız Teknik Üniversitesi. İstanbul
3. Understanding Color Temperature: Erişim adresi : https://www.us.lumistrips. com/lumistrips-blog/color-temperature-explained/ . Erişim tarihi: 25.04.2023
4. David M. Berson, Strange vision: ganglion cells as circadian photoreceptors, Trend in Neurosciences. 2003. Vol.26 No.6
5. Aydoğdu, S. İnsan Odaklı Aydınlatma. VI. Elektrik Tesisat Ulusal Kongre ve Sergisi. 16 -19 Ekim 2019, İzmir
6. Şahin, D. (2012) Aydınlatma Tasarımının Kullanıcı Üzerindeki Fizyolojik ve Psikolojik Etkileri Açısından İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
7. Smolders, K. C. H. J. (2013). Daytime light exposure : effects and preferences, PhD Thesis. Eindhoven University of Technolgy. Eindhoven. Hollanda
8 Dinçarslan, H. Sirkadiyen Ritim (CRH) Vücut Saati. Erişim adresi: https:// saglikliolalim.com/sirkadyenritim/#Resimlerdeki_Circadian_Rhythm. Erişim tarihi: 22.04.2023
9. Özge, M. (2019). İnsan Odaklı Aydınlatmanın Farklı Ortamlar İçin İncelenmesi, İnsan Üzerindeki Fizyolojik Ve Psikolojik Etkilerinin Araştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Fen Bilimleri Enstitüsü. Marmara Üniversitesi. İstanbul.
10. Mavi Işık Filtresi Nedir? Mavi Işığın Zararları. Erişim adresi : https:// teknoloji.org/mavi-isik-filtresi-nedir-mavi-isigin-zararlari/ . Erişim tarihi: 27.04.2023
11. Rea, M.S., Figuerio, M.G., Bierman. A.& Hamner, R. Modelling the spectral sensetivity of the human circadien system Lighting Research& Technlogy . 2012. Vulume 44, Isuue 4, pp. 386 - 396
12. Circadien Lighting. Erişim adresi : https://chromaviso.com/en/circadian- lighting/research-in-circadian-lighting/circadian-lighting-reduces- depression-symptoms/ . Erişim tarihi: 26.04.2023
13. Rea, M. S., Figueiro, M. G., Bierman, A., & Hamner, R. . Modelling the spectral sensitivity of the human circadian system. Lighting Research & Technology. 2012. Volume 44, Issue Number 4, pp. 386- 396.