YENİ YERALTI EDEBİYATI KAVRAMINA BİR BAKIŞ: BİZARRO KURGU
Klasik kurguların deneysel yollarla aşılmaya çalışıldığı günümüz roman sanatında anlatı unsurları bakımından marjinal bir görünüm sergileyen her eser yeraltı edebiyatı olarak sınıflandırılmaktadır. Son yıllarda yapılan çalışmalarla ana akım edebiyatta yer almayan metinleri kapsayan bir ifade olarak “yeraltı olma” durumunu aşan ve çeşitli incelemelerle özellikleri belirlenen yeraltı edebiyatı bir tür hâlini alır. Bu durumda biçim ve içerik bakımından ana akım edebiyata dâhil edilemeyen her metin, yeraltı edebiyatı türü altında kategorize edilmemelidir. Türler arasındaki sınırların giderek silikleşmeye başladığı çağdaş edebiyat dünyasında farklı türlerin unsurlarını aynı anda taşıyan anlatıların tasnifi kimi çatışmaları beraberinde getirir. Taşıdığı özelliklerin çeşitliliği sebebiyle herhangi bir türe dâhil edilemeyen kimi eserler, 2005 yılında bağımsız üç yayın kuruluşunun aldığı kararla bizarro kurgu olarak adlandırılmaya başlanır. Bizarro kurgu, hiç düşmeyen temposunun altında yatan eleştirel bakış açısı ve yıkıcı tavrı, aksiyonun önemli olduğu olay örgüsüne uygun şekilde hareket eden kişilerinin modern bireyi yansıtması ile dikkate alınması gereken bir türdür. Modern dünyanın bireyi sürüklediği doyumsuzluk, bizarro kurguyu ortaya çıkarır. Bizarro kurguya dâhil edilen metinlerin sonraki araştırmalarda inceleme konusu olabilmesi için teorik bir altyapı kurmayı amaçlayan bu çalışmada, bizarro kurgunun tanımı yapılmakta, diğer türlerle olan ilişkisi incelenmekte, özellikleri ortaya konulmakta ve Türkiye’deki durumuna değinilmektedir. Türk edebiyatında bizarro kurgu ilk kez bu yazı ile ele alınmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Yeraltı edebiyatı, yeni yeraltı edebiyatı, bizarro kurgu, roman, modern Türk edebiyatı
A LOOK AT THE CONCEPT OF NEW UNDERGROUND LITERATURE: BIZARRO FICTION
In today’s novel art, in which classical fictions are tried to be overcome with experimental ways, every work that exhibits a marginal appearance in terms of narrative elements is classified as underground literature. With the studies carried out in recent years, underground literature, which goes beyond the state of “being underground” as an expression that includes texts that are not included in the mainstream literature and whose features are determined by various studies, becomes a genre. In this case, every text that can not be included in the mainstream literature in terms of form and content, should not be categorized under the underground literature genre. In the contemporary literary world, where the boundaries between genres are increasingly blurred, the classification of narratives that carry the elements of different genres at the same time brings with it some conflicts. Some works that can not be included in any genre due to the diversity of their characteristics are started to be called bizarro fiction with the decision of three independent broadcasting organizations in 2005. Bizarro fiction is a genre that should be taken into account with its critical perspective and destructive attitude underlying its never-ending pace and its characters, who act in accordance with the plot where the action is important, reflecting the modern individual. The dissatisfaction with which the modern world drags the individual reveals bizarro fiction. In this study, which aims to establish a theoretical basis so that the texts included in the bizarro fiction can be examined in future research, the definition of bizarro fiction is made, its relationship with other genres is examined, its characteristics are revealed and its situation in Turkey is mentioned. In Turkish literature, bizarro fiction is discussed for the first time with this paper.
Keywords:
Underground literature, new underground literature, bizarro fiction, novel, modern Turkish literature,
___
- Abate, Michelle Ann. “A Grand Amount of Fagginess’: The Faggiest Vampire, Bizarro Fiction for Children, and the Dehomosexualization of LGBTQ Terminology.” Children’s Literature Association Quarterly, v. 37, no. 4, 2012, pp. 400-414.
- Ars, Aytaç. “Aytaç Ars Yeni Yeraltı Edebiyatı ve İmam Gazali.” Youtube, 10 Eylül 2017, https://www.youtube.com/watch?v=5TAWkeLBMC0. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2020.
- Demir, Fethi. “Altay Öktem’in Romanlarında Yeraltı Edebiyatının İzleri.” International Journal of Languages’ Education and Teaching, v. 6, i. 2, 2018, pp. 149-173.
- Dole II, Kevin. “What The Fuck Is This About.” Bizarro Central, 19 Haziran 2005, https://web.archive.org/web/20070824114545/http://www.bizarrocentral.com/ article _ detail.asp?articleID=8. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022.
- Donihe, Kevin L. Evlerin Evi. Çeviren Sıdıka, Ayrıksı Kitap, 2021. Ertekin, Aydın. “Fantastik Yazın Nedir?” Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, c. 9, s. 1, 2007, ss. 35-46.
- Gilliand, Blu. “D. Harlan Wilson: Keeping It Irreal.” Dark Scribe Magazine, 1 Ağustos 2009, http://www.darkscribemagazine.com/feature-interviews/d-harlan-wilsonkeeping-it-irreal.htkml. Erişim tarihi: 18 Mayıs 2022.
- Henderson, Randy. “Bizarro Fiction 101: Not Just Weird For Weird’s Sake.” Fantasy Magazine, https://www.fantasy-magazine.com/11/nonfiction-archive/bizarrofiction-101-not-just-weird-for-weirds-sake/. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2022.
- Iglesias, Gabino. Karnağız. Çeviren Rıfkı, Ayrıksı Kitap, 2019.
- Karagöz, Melda. “Işın Çağı Çocukları’nın Bilim Kurgunun Temel Kavramları ve Çocuk/Gençlik Yazısını Bağlamında İncelenmesi.” Ana Dili Eğitim Dergisi, c. 3 s. 4, 2015, ss. 41-48.
- Leiva, Antonio Dominguez. “Bizarro Fiction.” Spirale, no. 257, 2016, pp. 51-53.
- Lovecraft, Howard Phillips. Tuhaf Kurgu Yazmak Üzerine Notlar. Çeviren Toprak Deniz Odabaşı, Laputa Kitap, 2019.
- Mazurkiewicz, Adam. “Dziwnosc istnienia. O nurcie bizarro fiction w polskiej literaturze.” Acta Universitatis Wratislaviensiv Literatura i Kultura Popularna XXII, no. 3772, 2016, ss. 61-74.
- Mazurkiewcz, Adam. E-posta. 17 Haziran 2022.
- Mellick III, Carlton. İblis Burger. Çeviren Sıdıka, Ayrıksı Kitap, 2019.
- Murphy, Bernice M. Key Concepts in Contemporary Popular Fiction. Edinburgh University Press, 2017.
- O’keefe, Rose. “Bizarro FAQs.” Mondo Bizarro, 10 Şubat 2005, https://web.archive.org/web/20110718145959/http://mondobizarro.yuku.com/topic/362. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022.
- Önen, Aysu. “Toplum düşmanı düşman topluma karşı.” Sabitfikir, 20 Mayıs 2012, http://www.sabitfikir.com/elestiri/toplum-dusmani-dusman-topluma-karsi. Erişim tarihi: 16 Mayıs 2022.
- Robins, Eden. “Bizarro Fiction: Stout Hearts and Strong Stomach.” Jeff Vandermeer, 23 Kasım 2009, https://www.jeffvandermeer.com/2009/11/23/bizarro-fiction-stouthearts-and-strong-stomachs/. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2022.
- Skipp, John. “Bizarro-Mani!!!” Bizarro Central, https://web.archive.org/web/20080321062634/http://www.bizarrocentral.com/article _ detail.asp?articleID=14. E rişim t arihi: 28 M ayıs 2022.
- Sultanzade, Tuğrul. “Çağdaş Bir Edebiyat Akımı: Bizarro Kurgu.” Bilimkurgu Kulübü, 16 Mart 2019, https://www.bilimkurgukulubu.com/edebiyat/edebiyat-uzerine/cagdas-bir-edebiyat-akimi-bizarro-kurgu/. Erişim tarihi: 20 Nisan 2021.
- Steinmetz, Jean-Luc. Fantastik Edebiyat. Çeviren Hasan Fehmi Nemli, Dost Kitabevi Yayınları, 2006.
- Thompson, Stephen. “Irrealism and The Bizarro Movement.” Specusphere, 19 Ağustos 2008, https://web.archive.org/web/20111005062808/http://www.specusphere.com/feature-articles/irrealism-and-the-bizarro-movement.html. Erişim tarihi: 28 Mayıs 2022.
- Walter, Damien G. “Bizarro Fiction: It’s Terribly Good.” The Guardian, 16 Temmuz 2010, https://www.theguardian.com/books/booksblog/2010/jul/16/bizarrofiction- terribly-good. Erişim tarihi: 05 Haziran 2022.
- Yılmaz, Demet. Türk Hikâye ve Romanında Marjinal Söylem, Karşı Kültür ve Yeraltı Edebiyatı (2001-2020). Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, 2021.
- ISSN: 1308-8203
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2009
- Yayıncı: Türk Edebiyatı Vakfı
Sayıdaki Diğer Makaleler
TOPLUMCU GERÇEKÇİ ANLAYIŞIN DAYANDIĞI TEMELLER BAĞLAMINDA SADRİ ERTEM’İN ÇIKRIKLAR DURUNCA ROMANI
TRANSHÜMANİZM POSTHÜMANİZM VE ANTİKA TİTANİK ROMANI
Muhammed ATAKUR, Cafer GARİPER
EMİNE SEMİYE KÜLLİYATINA KATKI: “EMİN” HİKÂYESİNİN PSİKANALİTİK ÇÖZÜMLEMESİ
OKTAY RİFAT’IN ŞİİRLERİNDE HAYVAN DAVRANIŞLARI