MERAGİ’NİN MAKASIDÜ’L-ELHAN VERSİYONLARI YAHUT YENİDEN ADLANDIRMA YAPILABİLİR Mİ? TIMURLU ŞAHRUH VE OSMANLI MURAD ARASINDA MERAGİ
Türk Müziği tarihini
temsil eden kahramanların hayatları hakkında bilinmeyenleri araştırmak Türk
müzikologlarının araştırma alanlarından biridir. Biyografilerin sağlıklı
yazılabilmesi bu araştırma sonuçlarına bağlıdır. Dünya müzikologları da bu
alanda çaba harcamıştır. Abdülkadir Meragi ya da Maragalı Abdülkadir Türkiye’de
1925’ten bu yana araştırılan Doğu ya da Türk müziği tarihinin önemli bir
şahsiyetidir. O, hem müzik nazariyatçısı hem icracı hem de nazariyat yorumcusu
olarak yerli ve yabancı araştırmacıların ilgisini çekmiştir. Bu makalede ele
alınan eserlerinden Makasıdü’l-elhan’ın tespit edilen yazmalarının çeşitli
eserlerde tam bir listesi verilmiştir. Fakat bütün araştırmacılar Makasıd
yazmalarının tek bir eser, tek bir kompozisyondan oluşan eser olarak düşünmüş,
bazılarının diğerlerine göre eksik olduklarını ifade etmişlerdir. Gerçekte ise
bu araştırmada, bütün Makasıd yazmalarının tek bir kompozisyondan oluşmamakta
olduğu karşılaştırmalı metin yöntemi ile ortaya konulması amaçlanmıştır. Tek bir kompozisyondan oluşmayan aynı adı
taşıyan eserler arasında edisyon kritik metodu uygulanamayacağı tespit
edilmiştir. Makasıdü’l-elhan yazmalarının aynı adı taşısa bile üç versiyon
oldukları bu üç versiyonun ancak iki gurup Makasıd versiyonuna indirilebileceği
bu araştırmanın sonuçlarından biridir. Makasıd’ın birinci gurubu Sultan Şahruh
Timuri adına, ikinci gurubu ise ikinci Murad Osmani adına yazılmış yazmalardır
ve kompozisyonları yüzde doksan oranında faklıdır.
Anahtar Kelimeler:
Abdülkadir Meragi, Makasidü’l-elhan, Türk Musikisi Tarihi
___
- Arpad, Ehad (1974). “Abdülkadir Merâgî”, Küçük Türk İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Fasikül I, s. 25-26. Arslan, Fazlı (2015). “Herat Bölgesi Sanat merkezinden İsimler: Abdülkadir Meragi, Oğlu Abdülaziz, torunu Mahmud, Abdurrahman Cami, Hüseyin Baykara, Alişah”, İslam Medeniyetinde Musiki, İstanbul: Beyan yay., s. 183-197 Bardakçı, Murat (1986). Maragalı Abdülkadir, İstanbul: Pan yay. Biniş, T. (1977). “Mukaddime”, Makasıdü’l-elhan, ed. Taki Biniş, Tahran, içinde. Ethe, H. (1980). Catalogue of Persian the manuscripts in the India office Library, London Farmer, H. G. (1986). Studies in Oriental Music (ed. E.N.). Frankfurt Farmer, H. G. (1940). “Abd al-kadir b. Ghaybi”, Encyclopedia of Islam (İng.), Leiden: Brill yay. I, 66-67; ayz., “Abdulkadir Gaybi”. İslam Ansiklopedisi. İstanbul: MEB yay. c. 1, s. 83-85 Meragi, Kitab-ı Lahniyye, Bodleian Library, Ouseley, nr. 264 Meragi, Makasıdü’l-elhan, ed. Taki Biniş, Tahran 1977; C. Karabaşoğlu’nun doktora tezinde bu kitap Türkçeye tercüme edilmiş fakat Sultan Murad’a yazılan Makasid ile karıştırılmıştır. Meragi, Makasıdü’l-elhan li’s-Sultan Şahruh Timuri, Paris BN Suppl. Persian MS. no. 1121 Meragi, Makasıdü’l-elhan li’s-Sultan Murad-ı Sani Osmani, TSMK Revan yazması, no. 1726; Leiden University Library, no. Or.271 yazması; İstanbul Nuruosmaniye Library, no. 3656 (ve İstanbul Belediye no. K4 NO yazmasından kopya); Ankara Milli Kütüphane Milli Ktp. No. 06MilYzA.5238 yazması, vr. 1a-98b arası, 1441 tarihli. Rauf Yekta Bey (1925). Esatiz-i Elhan Abdülkadir Meragi. İstanbul: Özel yay. 1341 Schiloah, A. (1979). The Theory of Music in Arabic Writings 900-1900. Münih Terbiyet, M. Ali (1314 hş). “Abdülkadir Meragi”. Danişmendan-ı Azerbaycan, Tebriz 1314 hş., s. 258-264 Tetik-Işık, Seher - R. Uslu (2013). Music Biblioghraphy Foreign Publics: Muzik Bibliyografyası Yabancı Yayınlar. İstanbul: Pan Yay. Uslu, R. (2015). Music Biblioghrapy -1 Books, İstanbul: Çengi yay. Uslu, R. (2015). “Ünlü Müzisyen Meragi Hakkında Yeni Bulgular”. Rast Müzikoloji. III/1, s. 32-41 Uslu, R. (2017). “Makasıd’ın Kac Versiyonu Vardır?”. musikidergisi.com. çevrimiçi er.tarihi 15.09.2017 Uslu, R. (2018a). “Meragi ve Makasıd Felsefesi”, Current Academic Studies in Fine Arts, ed. M. Yılmaz, Ankara: Gece kitaplığı yay., s. 115-123 Uslu, R. (2018b). Meragi’nin Son Müzik Eseri Zevaid-i Fevaid-i Aşere, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi yay.
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Tolga KARACA