KISMÎ DAVAYA İLİŞKİN HMK M.109/2 HÜKMÜNÜN YÜRÜRLÜKTEN KALDIRILMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Hukukumuzda kısmî dava kurumu ilk defa 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 109 uncu maddesiyle düzenlenmiştir. Söz konusu 109 uncu maddenin ikinci fıkrasında, "Talep konusunun miktarı, taraflar arasında tartışmasız veya açıkça belirli ise kısmî dava açılamaz" şeklinde bir düzenlemeye yer verilmiştir. Bu düzenleme doktrinde, kısmî davanın açılma koşulları bakımından farklı görüşlerin ileri sürülmesine; Yargıtay uygulamasında da farklı kararların verilmesine vesile olmuştur. Doktrinde bazı yazarlar söz konusu hükmün, hak arama özgürlüğünü kısıtladığını, tasarruf ilkesiyle bağdaşmadığını ve dolayısıyla kısmî dava kurumunu işlemez hale getirdiğini, bu nedenle de yürürlükten kaldırılması gerektiğini savunmuştur. Ancak, Anayasa Mahkemesi, özellikle usul ekonomisi ilkesini gerekçe göstererek söz konusu hükmün Anayasa'ya aykırı olmadığına karar vermiştir. Buna rağmen, kanun koyucu, 6644 sayılı Kanun'un dördüncü maddesiyle HMK m. 109/2 hükmünü bütünüyle yürürlükten kaldırmıştır. Bu makalede, anılan önemli kanun değişikliği değerlendirilmiş, söz konusu hükmün yürürlükten kaldırılmış olmasının isabetli olup olmadığı incelenmiştir.

(AN EVALUATION REGARDING THE REPEAL OF A PARTIAL LAW SUIT UNDER ARTICLE 109/2 OF THE TURKISH CODE OF CIVIL PROCEDURE)

Under the Turkish Law, the concept of partial legal action is regulated under Article 109 of the Code of Civil Procedure (Act No. 6100) for the first time. Under the second paragraph of Article 109 it is stated that: "If the amount of claim is undisputed, or clear between the parties, a partial case may not be initiated." This rule led to different views on the requirements of filing a partial law suit within the academia and different decisions given by the Turkish Court of Cassation. Scholars argued that this provision restricted the right to legal remedies, it is inconsistent with the principle (principle of party disposition) and hence it blocks the institution of partial case; therefore it should be abolished. However, Turkish Constitutional Court held that, especially on grounds of principle of procedural economy, the provision is not unconstitutional. Despite this, legislator completely abolished the Article 109/2 provision of the Code of Civil Procedure by the Article 4 of the Code (Act No. 6644). In this article, this significant amendment of the code is analyzed and it is examined whether the abolishment of this provision was a right decision or not.

PDF

___

AKIN, L.: İşçilik Alacakları ve Belirsiz Alacak Davası (ÇEİSD, 2012/11, s. 22-39).
AKİL, C.: Kısmî Dava, Ankara-2013.
AKKAN, M.: Medeni Usul Hukukunda Etkin Hukuki Himaye (MİHDER, 2007/1, s. 29-68).
AKYOL ASLAN, L.: Medeni Usul Hukukunda Davadan Feragat, Ankara-2011.
ALANGOYA, Y./YILDIRIM, K./DEREN-YILDIRIM, N.: Medeni Usul Hukuku Esasları, 7. Baskı, İstanbul-2009.
ALANGOYA, Y.: Kısmî Dava Hususunda Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun Bir Kararı (Kazancı Hukuk, İşletme ve Maliye Bilimleri Der- gisi, 2004/2, s. 27-38); AKİL, C.: Kısmî Dava, Ankara-2013.
ARSLAN, R.: Medeni Usul Hukukunda Dürüstlük Kuralı, Ankara- 1989.
ASLAN, K./AKYOL ASLAN, L./KİRAZ, T. Ö.: Koşulları Oluşma- dan Açılan Belirsiz Alacak Davasında Mahkemece Verilecek Karar (Do- kuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Özel Sayı, 2014, Prof. Dr. Hakan Pekcanıtez'e Armağan, I, s. 975-1024).
BERKİN, B.: Usule İlişkin Hükümlerin Zaman ve Yer Yönünden Uygulanma Alanı (İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Prof. Dr. Hıfzı TİMUR'un Anısına Armağan, İstanbul-1979, s. 163-183).
ÇELİK, Ç.A.: 6100 Sayılı Hukuk Yargılama Yasasına Göre İşçi Alacakları İçin Açılabilecek Davalar (http://www. kazanci.com, s. 2 vd.).
ÇİL, Ş./KAR, B.: 6100 Sayılı HMK'ye Göre İş Yargısında Belirsiz Alacak Davası ve Kısmî Dava, 2. Baskı, Ankara-2012.
DARENDE, İ.: Belirsiz Alacak Davası-Kısmî Dava İlişkisi (http://www. turkhukuksitesi.com, s. 4 vd.).
GRUNSKY, W./JACOBY, F.: Zivilprozessrecht, 14. Auflage, München-2014.
HANAĞASI, E.: Davada Menfaat, Ankara-2009.
İYİMAYA, A.: Kısmî Tazminat Davasına İlişkin Bazı Sorunlar (YD, 1985/3, S. 193-204).
JAUERNIG/HESS: Zivilprozessrecht, 30. Auflage, München-2011.
KARSLI, A./KOÇ, E./KONURALP, C. S.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nda Problemli Konular, İstanbul-2014.
KARSLI, A.: Medeni Muhakeme Hukuku, 3. Baskı, İstanbul-2012.
KILIÇOĞLU, A.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 18. Bası, Anka- ra-2014.
KİRAZ, T. Ö.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu İle Getirilen Yenilik- ler, 2. Baskı, Ankara-2012.
KULAKSIZ, C.: Die Teilklage im deutschen und türkischen Zivilp- rozessrecht, Frankfurt a. M. -2004.
KURU, B./ARSLAN, R./YILMAZ, E.: Hukuk Muhakemeleri Kanu- nu, 40. Baskı, Ankara-2014.
KURU, B.: Hukuk Muhakemeleri Usulü, C, 2, İstanbul-2001.
KURU, B.: Medeni Yargıda Kısmî Alacak Davası Öldü, Yaşasın Be- lirsiz Alacak Davası ve İdari Yargıda Yaşasın Genişletilmiş Kısmî Alacak Davası ( Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Prof. Dr. Ramazan ARS- LAN'a Armağan, Cilt 2, s. 1063-1072) (KURU-Kısmî Alacak Davası)
MERİÇ, N.: Medeni Yargılama Hukukunda Tasarruf İlkesi, Ankara- 2011.
MUSIELAK, H. J.: Grundkurs ZPO, 9. Auflage, München-2007.
NOMER, H.: Manevi Tazminat Alacağında Kısmî Dava Mümkün müdür? (İÜHFM 2000/1-2, s. 221-229).
ÖZBAY, İ.: 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu Neler Getir- di?, 2. Baskı, Ankara-2013.
ÖZEKES, M.: Anayasa Mahkemesinin Kararı Karşısında Kısmî Da- va İle Belirsiz Alacak Davası Arasındaki Sınırın Belirlenmesi Sorunu (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Prof. Dr. Ejder YILMAZ'a Arma- ğan, C. 2, Ankara-2014, s. 1589-1606).
ÖZEKES, M.: Anayasa Mahkemesinin Kararı Karşısında Kısmî Da- va İle Belirsiz Alacak Davası Arasındaki Sınırın Belirlenmesi Sorunu, Be- lirli-Belirsiz-Belirlenebilir Alacak Ayrımı (Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Prof. Dr. Ejder YILMAZ'a Armağan, C. 2, Ankara-2014, s. 1589-1606) (ÖZEKES-Sorun).
ÖZEKES, M.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Değerlendirmesi, HUKAB Yayınları, Ankara-2012.
PEKCANITEZ, H./ATALAY, O./ÖZEKES, M.: Medeni Usul Hu- kuku, 14. Bası, Ankara-2013.
PEKCANITEZ, H.: Belirsiz Alacak Davası, Ankara-2011.
PEKCANITEZ, H.: HMK Değerlendirmesi, HUKAB Yayınları, An- kara-2012 (PEKCANITEZ-HMK Değerlendirmesi).
POSTACIOĞLU, İ. E.: Medeni Usul Hukuku Dersleri, 6. Baskı, İs- tanbul-1975.
ROSENBERG/SCHWAB/GOTTWALD:
Zivilprozessrecht, 16.
Auflage, München-2004.
RÜZGARESEN, C.: Medeni Muhakeme Hukukunda Usul Ekonomi- si İlkesi, Ankara-2013.
SCHILKEN E.: Zivilprozessrecht, 5. Auflage, Köln-Berlin- München- 2006.
SİMİL, C.: Belirsiz Alacak Davası, İstanbul-2013.
SUNGURTEKİN ÖZKAN, M.: Türk Medeni Yargılama Hukuku, İzmir-2013.
TANRIVER, S.: 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Re- vizyonu Üzerine Bazı Düşünceler (TBBD 2012/99, s. 15-34).
TANRIVER, S.: Kısmî Dava Üzerine Bazı Düşünceler (Prof. Dr. Bilge ÖZTAN'a Armağan, Ankara-2008, s. 851-866).
TAŞPINAR AYVAZ, S.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Zaman Bakımından Uygulanması, Ankara-2013.
TEKİNAY/AKMAN/BURCUOĞLU/ALTOP: Borçlar Hukuku Ge- nel Hükümler, 7. Bası, İstanbul-1993.
UMAR, B.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Ankara- 2014 (UMAR).
UMAR, B.: Yeni HMK Düzenlemesinin Kısmî Dava Konusunda Getirdiği Kural (Prof. Dr. Erhan ADAL'a Armağan, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 2011-2012/1-2, s. 29-33).
ÜSTÜNDAĞ, S.: Bir Dava Ne Zaman Kısmî Davadır? (Makaleler, İçtihat Tahlilleri ve Çeviriler, Ankara-2010, s. 373-392).
ÜSTÜNDAĞ, S.: Kısmî Davaya İlişkin Bazı Hukuki Sorunlar (Ma- kaleler, İçtihat Tahlilleri ve Çeviriler, Ankara-2010, s. 409-423).
ÜSTÜNDAĞ, S.: Medeni Yargılama Hukuku, Cilt I-II, İstanbul- 2000.
YAVAŞ, M.: Belirsiz Alacak Davasının İş Davalarına Etkileri (İş Hukukunda Güncel Sorunlar (2), Seminer, İstanbul-2012, s. 54-81).
YILMAZ, E.: Hukuk Muhakemeleri Kanunu Şerhi, 2. Baskı, Anka- ra-2013 (YILMAZ-Şerh).
YILMAZ, E.: Usul Ekonomisi (Makaleler, 2. Cilt, Ankara-2014, s. 1543-1572) (YILMAZ-Usul Ekonomisi).