Tasarım Aktivizmi Bağlamında Konu Odaklı Tasarımcılığın Dijital Platformlarının İncelenmesi

Çevresel politikaların yetersizliğinden doğan ve günlük sonuçları gittikçe daha görünür hale gelen sosyal, ekonomik ve politik sorunlara çözüm arayışları tasarım alanında daha yüksek sesle tartışılmaya başlanmıştır. Daha yaşanabilir bir dünya ülküsüyle tasarım aktivizmi hareketine dahil olan ve aktivist bir yaklaşım gösteren tasarımcılar benzer sorunların çözümüne katkı sağlayabilmek amacıyla farklı bakış açılarıyla bir araya gelmektedirler. Özellikle dijital platformlarda bir araya gelen tasarımcıların farklı alanlardaki konulara çözüm arayışlarını özetleyen bir başlık olarak Konu Odaklı Tasarım, tasarım literatüründe daha önce kapsamlı şekilde incelenmemiştir. 2020’de tüm dünyayı etkisi altına alan küresel salgından sonra iletişimde dijitalleşmenin çok hızlı şekilde normalleşmesi, çevreci aktivist hareketlerin de dijital platformlardaki varlık sahasını yüksek oranda artırmıştır. Bu çalışmada tasarımda aktivizmin tarihsel gelişimi özetlenmiş ve farklı uzmanlık alanlarındaki aktivist tasarımcıların ortak bir sorunu çözebilmek adına bir araya geldiği dijital platformlar detaylı şekilde incelenmiştir. Ayrıca tasarımda aktivizmin dijital platformlardaki gelişimi ekseninde konu odaklı tasarım kavramı tanımlanmıştır. Konu odaklı tasarımın dijital platformlar aracılığıyla aktivizm konusunda sağladığı olanaklar değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tasarımda aktivizm, sorumlu tasarımcı, farkındalık yaratma, dijital platform, grafik tasarım

Investigation of Digital Platforms of Subject-Oriented Design in the Context of Design Activism

The search for solutions to social, economic, and political problems arising from the inadequacy of environmental policies and whose daily consequences are becoming more and more visible has started to be discussed louder in the field of design. Designers who participate in the design activism movement with the ideal of a more habitable environment and show an activist approach come together with different perspectives to contribute to similar problems. Subject-Oriented Design is a title that summarizes the search for solutions to issues in various fields, especially by designers who come together on digital platforms, which has not been extensively studied in the design literature previously. After the global pandemic that took hold of the whole world in 2020, the rapid normalization of digitalization in communication has noticeably increased environmental activist movements on digital platforms. In this study, the historical development of activism in design is summarized and digital platforms where activist designers from different specialties come together to solve a common problem have been examined in detail. Besides, in the development of activism in design in digital platforms, the concept of subject-oriented design is defined to the reader. The opportunities provided by Subject-Oriented Design in terms of activism through digital platforms were evaluated.

Keywords:

Design activism, responsible designer, raise awareness, digital platforms, graphic design,

PDF

___

Adbusters. (t.y.). #Blackspot collective manifesto. Erişim adresi: https://www.adbusters.org/campaigns
Artist Biographies. (t.y.). Artists suffrage league. Erişim adresi (15 Şubat 2021): https://www.artbiogs.co.uk/2/organizations/artists-suffrage-league
Barnbrook, J. (2001). Adbusters: First things first. Erişim adresi (3 Şubat 2021): https://www.jonathanbarnbrook.com/work/first-things-first/
Bektaş, D. (1992). Çağdaş grafik tasarımın gelişimi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Blacklivesmatter. (t.y.). About. Erişim adresi (19 Şubat 2021): https://blacklivesmatter.com/about/
Buchanan, R. (1998). Branzi's dilemma: Design in contemporary culture. Design Issues, 14(1), 3-20.
Cain, B. (2019, Şubat 08). Comment L'art urbain S'empare des symboles des «gilets jaunes». Le Figaro. Erişim adresi (19 Şubat 2021): https://amp.lefigaro.fr/actualite-france/2019/02/08/01016-20190208ARTFIG00299-comment-l-art-urbain-s-empare-des-symboles-des-gilets-jaunes.php
Cammaerts, B. (2007). Activism and media. In Bart, C and Nico, C. (Eds.), Reclaiming the media: communication rights and democratic media roles, Bristol: Intellect. Erişim adresi: http://eprints.lse.ac.uk/39664/
captaindarwin. (2012, Mayıs 24). Blessed unrest: Paul Hawkin [Video]. Youtube. Erişim adresi (12 Şubat 2021): https://www.youtube.com/watch?v=iW8BytViI54
Clarke, J. A. (2013). Actions speak louder. Design and Culture, 5(2), 151-168. Erişim adresi (12 Şubat 2021): https://www.tandfonline.com/doi/abs/10.2752/175470813X13638640370698
Climate Designers. (t.y.). Erişim adresi (22 Şubat 2021): https://www.climatedesigners.org
Crowfoot, A. (2018, 13 Eylül). Designers, stop designing for yesterday's planet. It’s Nice That. Erişim adresi (21 Şubat 2021): https://www.itsnicethat.com/news/futurice-design-sustainability-graphic-design-130918
Ertürk, M. (2017). Sorumluluk kavramı üzerinden görsel iletişim tasarımında etik ve eğitimi. Art-e Sanat Dergisi, 10 (20), 730-742. doi: 10.21602/sduarte.334833
Fallan, K. (2011). The ‘designer’—The 11th plague: Design discourse from consumer activism to environmentalism in 1960s Norway. Design Issues, 27(4), 30-42.
Fineacts. (t.y.). Fine Acts is a playground for social change. Erişim adresi (22 Şubat 2021): https://fineacts.co/about
Friedman, K. (2003). Theory construction in design research criteria: Approaches, and methods. Design Studies, 24, s. 507-522. doi: 10.1016/S0142-694X(03)00039-5
George Floyd: What happened in the final moments of his life. (2020, 16 Temmuz). BBC. Erişim adresi (19 Şubat 2021): https://www.bbc.com/news/world-us-canada-52861726
Google Arts & Culture. (t.y.). Art & Woman suffrage. Erişim adresi (15 Şubat 2021): https://artsandculture.google.com/exhibit/art-women-s-suffrage/GQLSZHz8nh2nJA
Gürcüm, H. B. ve Arslan, A. (2017). 19. Yüzyıl süfraj hareketinde sessiz direnişin sembolü olarak reform kıyafeti. İdil Sanat ve Dil Dergisi. 6(32), 1385-1411. doi: 10.7816/idil-06-32-13
Harding, E. J. (1907). Mahkumlar, Deliler ve Kadınlar! Parlemento için oy kullanamazlar [Afiş]. Erişim adresi: https://en.wikipedia.org/wiki/Emily_J._Harding#/media/File:Convicts_Lunatics_and_Women!_Have_No_Vote_for_Parliament,_ca._1907-1918.jpg
Heller, S. ve Vienne, V. (2016). Grafik tasarımı değiştiren 100 fikir. İstanbul: Literatür Yayınları.
Internet Archive. (t.y.). Adbusters. Erişim adresi (17 Şubat 2021): https://web.archive.org/web/20111031172500/http://www.adbusters.org/about/adbusters
Isparta, Z. (1 Ağustos, 2008). Jonathan Barnbrook çağdaş tasarımın politik eleştirisi. Türkçe Fotoshop. Erişim adresi (4 Şubat 2020): https://www.turkcefotoshop.com/dergi/2008/08/jonathan_barnbrook.html
Köygülü, Ö. (2019). Bir dijital aktivizm türü olarak slaktivizm: Lisansüstü öğrenciler üzerine nitel bir araştırma (Yüksek lisans tezi). Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
Luke, A. F. (2009). Design activism: Beautiful strangeness for a sustainable world. London: Earthscan.
Manzini, E. (2014). Making things happen: Social innovation and design. Design Issues, 30(1), 57-66.
Martin, B. (2007). Activism social and political. In Anderson, G., L. and Herr, K., G. (Eds.), Encyclopedia of Activizm and Social Justice 1 (s. 19-27), California: SAGE Publications.
McCoy, K. (2003). Good citizenship: Design as a social and political force. In Heller S. and Vienne V. (Eds.), Citizen Designer: Perspectives on Design Responsibility (s. 2-8), New York: Allworth Press.
MTO. (2019). On lâche rien / We don’t give up [Mural]. Erişim adresi (9 Haziran 2021): https://nogreywalls.org/mto-supports-the-yellow-vests-movement/
Petrequin, S. (2018, 16 Aralık). Yellow vest protesters still block french traffic circles. AP News. Erişim adresi (19 Şubat 2021): https://apnews.com/article/27ec2dd2c68646ff8ce6801b2b7f6986
Renourish. (t.y.-a). About. Erişim adresi (24 Şubat 2021): https://re-nourish.org/about/
Renourish. (t.y.-b). Re-nourish case studies. Erişim adresi (10 Haziran 2021): https://re-nourish.org/case-studies/
Sancar, G. A. (2017). Aktivist halkla ilişkiler bağlamında WWF dünya saati kampanya örneği. Erciyes İletişim Dergisi, 5(1), 2-18. Erişim adresi: https://dergipark.org.tr/download/article-file/275834
Sea Shepherd. (t.y.-a). Our story. Erişim adresi (21 Şubat 2021): https://seashepherd.org/our-story/
Sea Shepherd. (t.y.-b). Ocean Cleanup. Erişim adresi (10 Haziran 2021): https://seashepherd.org/clean-waves/
Skrebneva, A., Devlin, T., Laag, E., Samson, C., Chu, J., Tian, S., Evans, L., Rubner, G., Knip, P., Vinogradova, S. & Kuo, S. (2020). Artists for Black Lives [Afiş]. Erişim adresi (10 Haziran 2021): https://www.themill.com/newsfeed/artists-for-black-lives-fundraising-for-the-blm-movement/
Soar, M. (2002). The first things first manifesto and the politics of culture jamming: Towards a cultural economy of graphic design and advertising. Cultural Studies, 16(4), 570-592.
Song, D. ve Lou, Y. (2016). Design activism: Action research as an approach when design meets social innovation. The 10th Conference Of The International Committee For Design History & Design Studies, 8(2). Erişim adresi: https://www.proceedings.blucher.com.br/article-details/design-activism-action-research-as-an-approach-when-design-meets-social-innovation-24203
sscssite2017. (2017, Aralık 12). Sea Shepherd and under the skin team up for ‘extinction series’ art prints. Sea Shepherd. Erişim adresi (21 Şubat 2021): https://seashepherd.org/2017/12/12/sea-shepherd-and-under-the-skin-team-up-for-extinction-series-art-prints/
The Influencers. (2005). Adbusters. Erişim adresi (17 Şubat 2021): https://theinfluencers.org/en/adbusters
TL Team. (2018, 12 Aralık). The ‘Gilets Jaunes’ movement takes over the internet. Trendland. Erişim adresi (19 Şubat 2021): https://trendland.com/the-gilets-jaunes-movement-take-over-the-internet/
Twemlow, A. (2008). Grafik tasarım ne içindir? İstanbul: YEM Yayın.
Vaquita Porpoise. (t.y.). This print protects: Vaquita Porpoises. Under the Skin. Erişim adresi (21 Şubat 2021): https://undertheskin.co.uk/shop/vaquita/
We are Climate Designers. (t.y.-a). Topics. Erişim adresi (10 Haziran 2021): https://climate-designers.mn.co/topics
We are Climate Designers. (t.y.-b). Specialties. Erişim adresi (10 Haziran 2021): https://climate-designers.mn.co/segments
Yaylagül, L. (2018). Enformasyon toplumunun ekonomi politiği. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 46, 21-39. Erişim adresi (31 Mayıs 2021): https://iletisimdergisi.hacibayram.edu.tr/index.php/IKAD/article/view/479/379
Yegen, C. (2014). Bir dijital aktivizm biçimi olarak slaktivizm: Change.org örneği. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 84-108. Erişim adresi (31 Mayıs 2021): https://dergipark.org.tr/tr/pub/e-kiad/issue/49299/629878
Yıldız, O. C. (2019). Markaların perspektifinden dijital aktivizm ve dijital aktivizmin marka algısına etkisi (Yüksek lisans tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Lisansüstü Programlar Enstitüsü, İstanbul.