Ekonomik Krizlerin Ardından Büyük Aile İşletmesi Anayasası: İzmir İli Merkezli Üç Aile İşletmesi Örneği

Küreselleşme ile başlayan yoğun rekabet ortamı, gelişmekte olan ekonomilerin aile işletmelerinin nesilden nesile devirlerini daha da güçleştirmiştir. Bu nedenle, 1990’lı yılların sonlarından itibaren gelişmekte olan ekonomilerin bazı büyük aile işletmeleri, temel kurumsallaşma uygulamaları ile birlikte aile anayasalarını da hazırlama girişimlerinde bulunmuşlardır. Önce en büyük işletmelerde başlayan bu girişimlerin, diğer büyük işlemelerde de yaygınlaşmaya başladığı gözlemlenmektedir. Bu çalışmada, merkezleri İzmir’de bulunan üç büyük aile işletmesinin 2001 yılının ekonomik krizi sonrası hazırlanan ve halen yürürlükte olan özgün aile anayasaları, işletme ismi verilmeden incelenmiş, tartışılmış, karşılaştırılmış ve ekonomik krizlerin bu anayasalar üzerindeki birtakım etkileri vurgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Aile anayasası, Aile işletmeleri, Büyük işletme, Ekonomik kriz, İzmir

-

The intense competitive environment starting with globalization has made harder to implement successful succession processes among generations for family firms in developing economies. Because of that, starting from the late 1990’s, some large family firms in developing economies have made some attempts to complete their some basic institutionalization applications for their both firms and families, and to prepare their own family constitutions. Such attempts have spread through, first, among the largest family firms, and then, among the other large family firms in those economies. In this study, the family constitutions of three large family firms located in the city of İzmir, that were prepared after the year, 2001 economic crisis, and have still been in effective, were examined, discussed, and compared to. In addition to that, this study emphasized some negative impacts of consequent economic crises on those family constitutions by keeping the names of those family firms as anonymous

Keywords:

Family constitution, Family firm, Large-scaled firm, Economic crises, İzmir,

PDF

___

Adsan, E. & Gümüştekin, G.E. (2006). Halka açık işletmelerde aile anayasası ve aile meclisi uygulamalarına yönelik bir araştırma. T. Koçel (ed.,), 2. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 178-190). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Alayoğlu, N. (2006). Aile işletmelerinin stratejik yönetimi ve işletme felsefelerine göre stratejik yaklaşım farklılıklarının belirlenmesine yönelik bir araştırma. T. Koçel (ed.,), 2. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 545-559). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Alayoğlu, N. (2003). Aile şirketlerinde yönetim ve kurumsallaşma, İstanbul: MÜSİAD Yayınları.
Akıngüç, F. (2012). İşletmelerde aile adının sürdürülebilirliği. T. Koçel (ed.,), 5. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 32-36). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Akıngüç, F. (2008). Aile işletmelerinde süreklilik. T. Koçel (ed.,), 3. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. xv-xvii). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
ASO (Ankara Sanayi Odası). (2005). Aile anayasası, Ankara: ASO Yayınları
Ateş, Ö. (2005). Aile şirketleri: değişim ve süreklilik, Ankara: ASO Yayınları.
Aykan, E. (2008). Aile işletmelerinin çatışma nedenleri ve çatışma yönetimi stratejileri: kayseri ilinde bir uygulama. T. Koçel (ed.,), 3. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 137-150). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Berent-Braun, M., & Uhlaner, L. M. (2012). Family governance practices and teambuilding: paradox of the enterprising family. Small Business Economics, 38(1): 103–119.
Blumentritt, T. P. (2006). The relationship between boards and planning in family businesses. Family Business Review, 19(1): 65–72.
Bork, D. (2010a). Anayasa oyunun kurallarını koyar. Capital Dergisi, 12: 208.
Bork, D. (2010b). Türkiye’de kurucular yönetimi bırakamıyor. Capital Dergisi, 11: 258-264.
Büte, M. (2010). Aile işletmelerinin kurumsallaşma sürecinde yaşadığı sorunlar. Akademik Bakış Dergisi, 22(4): 1-24.
CGS (Kurumsal Yönetim ve Sürdürülebilirlik Merkezi) (2009). Aile şirketlerinde kurumsallaşma kılavuzu, Ankara: CGS Yayınları.
Cigno, A. (2006). A constitutional theory of the family. Journal of Population Economics, 19 (2): 259-283.
Çakıcı, A. & Özer, B. Ş. (2007). Mersin’de faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli işletmelerin kurumsallaşma göstergeleri açısından incelenmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10 (18): 87-110.
Deloitte. (2010). Aile şirketleri araştırması, İstanbul: Deloitte Yayınları.
Deloitte. (2007). Aile şirketleri için adım adım kurumsal yönetim, İstanbul: Deloitte Yayınları.
Erdoğmuş, N. (2004). Aile işletmeleri: ikinci kuşağın yetiştirilmesi, İstanbul: İGİAD Yayınları.
Fındıkçı, İ. (2005). Aile şirketleri, İstanbul: Alfa Yayınları
Gilding, M. (2000). Family business and family change: individual autonomy, democratization, and the new family business institutions. Family Business Review, 13(3): 239–250.
Günver, A.G. (2004). Aile işletmelerinin geleceği. T. Koçel (ed.,), 1. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 169-177). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları.
İlter, A. B. (2014). Aile anayasası ve yasal çerçevesi. Erişim 1 Şubat 2015. http://tokkder.org/tokkder-dergi/2445
İSO (İstanbul Sanayi Odası). (2003). Aile şirketlerinde kurumsallaşma semineri, İstanbul: İSO Yayınları
Jaffe, D., Bork, D., Lane, S, & Paul, J. (1998). We the people…to form a more perfect union. Family Business, Summer: 43-51.
Karpuzoğlu, E. (2004). Gelecek için aile anayasası. T. Koçel (ed.,), 1. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 159-168). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Kırım, A. (2005), Aile Şirketlerinin Yönetimi, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
Kiracı, M. & Alkara, İ. (2009). Aile işletmelerinde kurumsallaşmaya verilen önem ve turizm sektöründeki konaklama işletmeleri üzerine bir araştırma: Alanya-Eskişehir örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 11(1): 167-197.
Kurtsan, D. (2006). Birinci nesil kurar, ikinci nesil büyütür, üçüncü nesil batırır. T. Koçel (ed.,), 2. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 174-177). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Lansberg, I. (1999). Succeeding generations: realizing the dream of families in business, Boston, MA: Harvard Business School Press.
Peksaygılı, M., & Tutan, M. U. (2015). Aile işletmelerinde yönetim devri ve kurumsallaşma uygulamaları: ege otomotiv derneği üyeleri çalışması. Journal of Yasar University,
PwC. (2014). Aile şirketlerinde kurumsallaşma: nereden başlayalım? Erişim 1 Şubat 2015. https://www.okul.pwc.com.tr/images/uploadfile/content/635224429789350499.pdf
PwC. (2012). Küresel aile şirketleri araştırması 2012 Türkiye sonuçları, İstanbul: PwC Yayınları.
PwC. (2007). Family business survey: 2007-2008, London: PwC Publication.
Resmi Gazete. (2012). Yönetmelik: Karar Sayısı: 2012/3834. Erişim 1 Şubat 2015. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/11/20121104-11.htm
Sağlam, N. (2006). Aile şirketlerinde sorunlar ve çözüm önerileri. T. Koçel (ed.,), 2. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 499-510). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Suare, K. C., & Santana-Martin, D. J. (2004). Governance in Spanish family business. International Journal of Entrepreneurial Behavior and Research, 10: 141–163.
Şakar, N. (2008). Kurumsallaşmada aile anayasasının stratejik rolü: Eskişehir’de bir araştırma. T. Koçel (ed.,), 3. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 357-366). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
Şensoy, Z. H. (2010). Aile işletmelerinde sürekliliği sağlayan başarı faktörleri ve Türk aile işletmelerine yönelik bir çalışma. T. Koçel (ed.,), 4. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 317-330). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları
TAİDER. (2013). Anket sonuçları. Ed., M. U. Tutan, B. Çapraz, & G. Başer, 1. Ulusal Aile İşletmeleri Zirvesi, İzmir: TAİDER Yayınları.
Tutan, M. U. (2014). Aile şirketlerinde yönetim genç kuşağa devredilirken neler yaşanıyor? Harvard Business Review Türkiye, Haziran: 117-121.
Yıldız, G. & Balaban, Ö. (2008). Aile işletmelerinde aile anayasasının etkinlik ve işlevselliğine yönelik bir araştırma. T. Koçel (ed.,), 3. Aile İşletmeleri Kongresi Kitabı, (ss. 181-190). İstanbul: İstanbul Kültür Üniversitesi Yayınları