Kamu Tercihi Teorisi Bağlamında 4651 Sayılı Kanuna İlişkin Bir Değerlendirme
Merkez bankalarının bağımsızlığı konusu, Keynesyen teorinin sarsılmasıyla birlikte 20. Yüzyılın sonlarından itibaren önem kazanmıştır. Merkez bankalarının bağımsızlığını önemli kılan birincil etmen, politik aktörlerin siyasi kaygılarla merkez bankası kaynaklarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanabileceği düşüncesidir. Bu düşünce, rasyonel tercih teorisinin boyutlarından birisini oluşturan kamu tercihi teorisi ile yakından ilgilidir. “Siyasetin iktisadı” olarak da bilinen kamu tercihi teorisi, bireyleri bir tercihler kümesinden ibaret görür. Bu teoriye göre toplumu oluşturan tüm bireyler gibi ekonomik, siyasi ve bürokratik aktörler de bireysel çıkarlarını öncelemektedir. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasının bağımsızlık süreci ve 4651 sayılı kanun kamu tercihi teorisi yaklaşımıyla ele alınmaktadır
Anahtar Kelimeler:
Kamu tercihi teorisi, kamu politikaları, merkez bankası bağımsızlığı, politik karar alma süreci, politik mübadele
An Assesment of Law No 4651 In The Context of Public Choice Theory
The independence of central banks has gained importance since the late 20th century with the shaking of Keynesian theory. The primary factor that determines the independence of central banks is that political actors are likely to use central bank resources with the political concerns in their own interests. This opinion is closely related to the public choice theory, which is one of the dimensions of the rational choice theory. The Public Choice Theory, also known as “economics of politics”, assesses that individuals are composed as a set of preferences. Accordingly, all the individuals who constitute the society including economic, political and bureaucratic actors, prioritize their individual interests. This study examines the process of independence of the Central Bank of the Republic of Turkey and Law No 4651 in the context of public choice theory
Keywords:
Public choice theory, Public policies, central bank independence, catallaxy, political decision making process,
___
- AKÇAY, Ümit, Merkez Bankasının Bağımsızlaşmasının Ekonomi Politiği: Türkiye Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversite- si Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2008.
- AKTAN, Coşkun Can, Anayasal İktisat ve Ekonomik Anayasa, İz Yayıncı- lık, İstanbul, 1997.
- AKTAN, Coşkun Can, Çağdaş Liberal Düşüncede Politik İktisat, Takav Matbaası, Ankara, 1994.
- ARDIÇ, Hülya, 1994 ve 2001 yılı Ekonomik Krizlerinin Türkiye Cumhuri- yet Merkez Bankası Bilançosunda Yarattığı Hareketlerin İncelenme- si, TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara, 2004.
- BAKIR, Caner, Merkezdeki Banka Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ve Uluslararası Bir Karşılaştırma, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayın- ları, İstanbul, 2007.
- BARIŞIK, Salih, Merkez Bankası Bağımsızlığı, Makroekonomik Etkileri ve 2001 Tarihli TCMB Kanununun Yansımaları, A.Ü.S.B.F Dergisi, C.59, S.3, 2004, s.1-20
- BUCHANAN, James M., Constitutional Economics, Blackwell Pub, 1990.
- BUCHANAN, James M., The Political Biases of Keynesian Economics, Economics, Between Predictive Science and Moral Philosophy, Col- lage Station: Texas A.M. University Press, 1987.
- BÜYÜKDENİZ, Adnan, Merkez Bankası Bağımsızlığının Ekonomi Politiği Üzerine, Anlayış Dergisi, S.4, Eylül, 2003, s.26-28
- CUKIERMAN, Alex ve MELTZER, Allan H.,A Theory of Ambiguity, Cre- dibility, and Inflation under Discretion and Asymmetric Information, Econometrica, Vol:54, No:5, s.1099-1128
- DEBELLE, Guy ve FISCHER, Stanley, How Independent Should a Cent- ral Bank Be?, Goals, Guidelines and Constraints Facing Monetary Policymakers (Federal Reserve Bank of Boston Conference Series), No:38, June 1994, s.195-222
- EROĞLU Nadir ve EROĞLU İlhan, Merkez Bankalarının Bağımsızlığı ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)’nin Bağımsızlık Tartışması Üzerine Bir Değerlendirme, Kocaeli Üniversitesi S.B.E. Dergisi, Sayı: 19, s.121-144
- HEYWOOD, Andrew, Siyaset, 14. Baskı, Adres Yayınları, Ankara, 2015.
- GRILLI, Vittoria ve MASCIANDARO, Donato ve TABELLINI, Guido, Political and Monetary Institutions and Public Financial Policies in the Industrial Countries, Economic Policy, Vol.6, No.13, October 1991, s. 341-392
- IŞIK, Sevginaz, Merkez Bankası Bağımsızlığı ile Makroekonomik Değiş- kenler Arasındaki İlişki: Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Örne- ği, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa, 2015.
- OKTAR, Suat, Merkez Bankalarının Bağımsızlığı, Bilim Teknik Yayınevi, İstanbul, 1996
- OKTAY, Ertan, 5 Nisan Kararlarının Değerlendirilmesi: Merkez Bankası, Para-Banka ve Döviz Sorunu, Ekonomik Yaklaşım Dergisi, Cilt:4, Sayı:12, Ankara, 1994.
- ORHAN, Sevinç, Kasım ve Şubat Krizlerinin Öncü Değişkenler Yoluyla Sinyal Analizi, Ekonomik Kriz Öncesi Erken Uyarı Sistemleri: Ma- kale Derlemesi, Der. Halil Seyidoğlu, Rıfat Yıldız, Arıkan Basım Yayım Dağıtım, İstanbul, 2005.
- SKOUSEN, Mark, İktisadi Düşünce Tarihi: Modern İktisadın İnşası, Çev. Mustafa Acar, Ekrem Erdem, Metin Toprak, 6. Baskı, Adres Yayın- ları, 2014.
- ŞENER, Selçuk, İktisadi Gelişmenin Ön Koşulu: İktisadi Özgürlük, Yeni Türkiye, s:25, Ocak-Şubat 1999.
- TBMM Tutanak Dergisi, Dönem: 21, Cilt: 61, Yasama Yılı: 3, Birleşim: 90, 24.04.2001.
- Yararlanılan İnternet Siteleri
- http://www.canaktan.org/ekonomi/anayasal_iktisat/kamu-tercihi.htmhttp:// www.canaktan.org/ekonomi/anayasal_iktisat/kamu-tercihi.htm
- http://www.gordon.edu/ace/pdf/hill=f&e34.pdf
- http://www.mahfiegilmez.com/p/yazlar-kitaplar.html
- https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d19/c058/ tbmm19058093.pdf
- https://www.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/TBMM/d19/c058/tbm- m19058092ss0642.pdf
- http://www.resmigazete.gov.tr/main.aspx?home=http://www.resmigazete. gov.tr/arsiv/21915.pdf&main=http://www.resmigazete.gov.tr/ar- siv/21915.pdf
- 12.2000 Tarihli IMF Niyet Mektubu http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/ connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Yayinlar/Temel+Poli- tika+Metinleri/IMF+Niyet+Mektuplari
- http://www2.tbmm.gov.tr/d21/1/1-0839.pdf
- https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem21/yil01/ss655m.htm
- Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/ connect/9d16883c-c298-4863-8992 e6054973ce6b/program. pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE- 9d16883c-c298-4863-8992-e6054973ce6b http://www2.tbmm.gov.tr/d21/1/1-0839.pdf https://www.tbmm.gov.tr/kanunlar/k4651.html
- ISSN: 1306-6250
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2006
- Yayıncı: YASAMA DERNEĞİ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Kamu Tercihi Teorisi Bağlamında 4651 Sayılı Kanuna İlişkin Bir Değerlendirme
Bir Kamu Politikası Analizi Örneği: Sağlıkta Dönüşüm Programı
Türkiye’de Yeni Anayasa Arayışları ve Parlamento’nun Rolü
Türkiye Cumhuriyetinin İlk Muhalefet Fırkası: Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası