KÖPRÜLÜLÜ HAMDİ BEY VE AKBAŞ CEPHANELİĞİ BASKINI

İtilaf Devletleri 30 Ekim 1918 tarihli Mondros Mütarekesi hükümleri gereğince Çanakkale Boğazı'ndaki müstahkem mevkileri işgal etmişlerdi. Bu yerlerden birisi de Gelibolu sahilindeki "Akbaş Deposu" idi. Burada önemli miktarda Rus yapımı silah ve cephane vardı. İngilizler bunları Rusya'daki Beyaz Ordulara göndermeyi planlıyorlardı. İzmir 15 Mayıs 1919 tarihinde Yunan askerlerince işgal edildi. Balıkesir'de ise bu olay üzerine "Hareket-i Milliye Redd-i İlhak" adıyla bir örgütlenmeye gidildi. Dördü Balıkesir'de biri de bölgesel olarak Alaşehir'de kongreler toplayan bu örgüt, Yunan işgal bölgesi önünde Kuva-yi Milliye cepheleri oluşturulmasına öncülük etmiştir. Bu cephelerde çok acil silah ve cephaneye ihtiyaç vardı. Akbaş Cephaneliği baskını bu ihtiyaçtan doğmuştur. Baskın görevini Balıkesir örgütünün merkez heyeti üyesi olan Edremit Kaymakamı Köprülülü Hamdi Bey gönüllü olarak almıştır. İngilizleri çileden çıkaran bu baskın gerçekleşmiştir, ancak silah ve cephane Balıkesir'e kadar getirilememiştir. Bu çalışmada Mustafa Kemal Paşa'nın da takdirle karşıladığı baskın olayı, Balıkesir yerel basını da taranarak, son şekliyle ele alınıp incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Çanakkale Boğazı, Akbaş Cephaneliği, Gelibolu, Kuva-yı Milliye, Köprülülü Hamdi Bey

PDF

___

Akyüz, Yahya, Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu, 1919-1922, Ankara 1988.
Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, c.I-III, İstanbul 1972.
Balıkesir Ekspres Gazetesi, 4 Kasım 1961.
Çankaya, Mücellitoğlu Ali, Mülkiyeliler Tarihi ve Mülkiyeliler, Ankara 1954.
Çarıklı, Hacim Muhittin, Balıkesir ve Alaşehir Kongreleri ve Hacim Muhittin Çarıklı'nın Kuva-yi Milliye Hatıraları(1919-1920), Ankara 1967.
Gökbilgin, M.Tayyib, Milli Mücadele Başlarken, c.l, Ankara 1959.
Güven, Zühtü, Anzavur İsyanı, (İstiklal Savaşı Tarihinden Acı Bir Safha), İstanbul 1948, 1. baskı.
Harp Tarihi Vesikaları Dergisi, Ankara, sayı:34,44.
Iİğdemir, Uluğ, Biga Ayaklanması ve Anzavur Olayları, Ankara 1973.
İlgürel, Mücteba, "Akbaş Cephaneliği Baskını", İ.Ü.E.F.Tarih Dergisi, sayı:33, Mart 1980/81, İstanbul, 1982.
İzmir'e DoğruGazetesi, Balıkesir, Nu:l,2,3,5,9,l 1,14,15,18,25,28,35,36,39,41,43,69
Jaeschke, Gotthard, Türk Kurtuluş Savaşı Kronolojisi, Ankara 1970.
Kozanoğlu, Zeynel, Hamdi Bey ve Akbaş Baskını, Ankara 1970.
Özalp, Kâzım, Milli Mücadele (1919-1922), c.l, Ankara 1971.
Özer, Fuat, Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Hey'eti ve Balıkesir Kongreleri,
Ankara Üniversitesi, Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü, 1988, (yayınlanmamış yüksek lisans tezi).
Ses Gazetesi, Balıkesir, 13 Mart 1335/1919, Nu:22
Su, Kâmil, Köprülülü Hamdi Bey ve Akbaş Olayı, Ankara 1984.
Türk İstiklal Harbi, Batı Cephesi, c. II, Ankara 1963.
Türk İstiklal Harbi, İstiklal Harbinde Ayaklanmalar (1919-1921), VI.cilt, Ankara 1974.