Milliyetçiliğin Aydınlanmacı Kökenlerine Dair Bir Derkenar

Herakleitos yaklaşık iki bin beş yüz yıl önce hayatın anlamını ‘PantaRei’ ilkesine göre açıklamaya çalışmıştı. Buna göre her şey önü alınmazbir şekilde akmakta ve değişmektedir. Tarihte de bir anlamdaHerakleitos’un ırmağı gibi hızla akıp gitmekte ve aynı olayı bir dahayaşama, olanı durdurma imkanı olmayan süreç yaşanmaktadır. Hızlaakan ve her an değişen tarih ve zaman içerisinde bazı dönemlerönemli kırılmalara ve değişimlere sahne olmuştur. Bu değişimler hemmevcut dönemi, hem de sonraki dönemleri karşı konulmaz bir şekildebu değişim rüzgârını içine alarak, tahmin edilmeyen ya da umulandandaha farklı sonuçların doğmasına da imkan sağlamıştır. Aydınlanmave onun düşünce havzasında hayat bulan milliyetçilik içindede böyle bir tesadüf ve imkanın bulunduğu söylenebilir. Aydınlanmaentelektüel, sosyal, siyasi bir dönüşümün adı olarak on sekizinci yüzyıldanberi pek çok oluşum ve değişime imkan sağlamış düşünsel birharekettir. Başta siyasi yönetim tarzları olmak üzere, insan, toplumve sanata dair değişimler birbirini tetikleyen şekilde ortaya çıkmışve günümüz modern toplumun oluşmasını sağlamıştır. MilliyetçilikteAydınlanmanın bakiyesi olan bir kavramdır. Özgürlük, eşitlik,bağımsızlık gibi ülküler, Fransız ihtilali ile beraber, adına milliyetçilikdediğimiz bir düşünsel ve siyasi akım ve sisteme dönüşmüştür. Biz buçalışmamızda bu dönüşüme dair kısa bir değerlendirmeyi, belki de birdipnotu kendi zaviyemizden sizlere sunmaya çalışacağız.

Anahtar Kelimeler:

aydınlanma, milliyetçilik, ulus, özgürlük, eşitlik, kültür

An Apostil Regarding Enlightened Roots of Nationalism

Heraclitus has attempted to explain the meaning of life with PanthaRei principle 2500 years ago. According to this, everything is in constantchange as it flows inexorably. In a similar fashion, history flowsjust like the river that Heraclitos refers to. This means that there is nopossibility to repeat an incident or prevent one from happening. Withinthis flowing course of time and history in constant change there aresome landmarks and groundbreaking moments. Those momentouschanges have begot unexpected results that effect not only the presenttime but also the future. Nationalism that emerged within the Enlightenmentand its intellectual atmosphere can been regarded as such achance and possibility. Enlightenment, being an intellectual, socialand political transformation of the eighteenth century has providedgrounds for many upcoming emergences and changes. Triggering oneanother, the changes in the fields of primarily politics and secondarily humanities, social sciences and art emerged in quick succession andformed the foundations of modern social structure. Thus nationalismis an outcome concept of the Enlightenment. With the French revolution,the ideals of liberty, equality and independence transformed intoan intellectual and political current and system we call nationalism.This work is an attempt towards presenting a brief analysis of thattransformation and a note from our perspective.

Keywords:

Enlightenment, Nationalism, Nation, Liberty, Culture,

PDF

___

Ahmet Cevizci, “Aydınlanma”, Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yay, İstanbul-2002
Ahmet Erhan Şekerci, Aydınlanma ve Din: İngiliz Aydınlanma Geleneğinde Din Algısı, İnsan Yayınları, İstanbul-2016.
Athony D. Smith, Millî Kimlik, çev. Bahadır Sina Şener, İletişim, İstanbul-1994. …………………, Ulusların Etnik Kökeni, çev: Sonay Bayramoğlu, Hülya Kendir, Dost Yay, Ankara-2002.
Benedict Anderson, Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması, Metis Yay, İstanbul-1995.
Coşkun Değirmencioğlu, “Millet, Milliyet Üzerine” Türk Yurdu, 1999, sayı:139-140- 141.
E. Balibar, I. Wallerstein, Irk Ulus Sınıf:Belirsiz Kimlikler, çev. Nazlı Ökten, Metis Yay, İstanbul-2000.
Ernest Gellner, Milliyetçiliğe Bakmak, çev:S. Coşar, S. Özertürk, N. Soyarık, İletişim Yay, İstanbul-2013. ………………, Nation and Nationalism, Blackwell, Oxford-1983. ………………., Uluslar ve Ulusçuluk, ter: B. Ersanlı, G.G. Özdoğan, Hil Yay.İstanbul- 2013.
H. Ömer Özden-Osman Elmalı, Yeniçağ Felsefesi Tarihi, Arı Sanat, 2. Baskı, İstanbul- 2014
Hakan Poyraz, “Telâffuz ve Gramer Açısından Milliyetçilik” Türk Yurdu, 1999, sayı:139-140-141, s.156.
I. Kant, “Aydınlanma Nedir? Sorusuna Yanıt (1784), Toplumbilim Aydınlanma Özel Sayısı, çev: Nejat Bozkurt, sayı:11, Temmuz-2000.
İlhan Ayverdi, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, c.2, Kubbealtı Neşriyat, İstanbul-2005.
J. Locke, Hoşgörü Üstüne Bir Mektup, çev. Metin Yürüşen, Liberte, Ankara-2009
J. Plamenatz, “Two types of Nationalism”, Nationalism: The Nature and Evolution of an Idea, ed. E. Kamenka, Edward Arnold Ltd, London-1973.
J.A. Hall, “Nationalism: Classified and Explained”, Deadalus, Summer, 1993.
Jurgen Habermas, “Öteki” Olmak, “Öteki”yle Yaşamak, çev. İlknur Aka, Yapı Kredi Yay, İstanbul-2012.
Locke, Two Treatises of Goverment and A Letter Concerning Toleration, edit and with introduction by Ian Shapiro, Yale University Press, New Haven, 2003
S. J. Barnett, The Enlightenment and Religion The Myths of Modernity, Manchester University Press, 2003
Umut Özkırımlı, Milliyetçilik ve Türkiye-Avrupa Birliği İlişkileri, Tesev Yayınları, İstanbul- 2008.