Yargı Gücünün Eleştirisi’nde “Özgür Oyun” Bağlamında Hayalgücü ve Anlama Yetisi Sorunu

Bu çalışma, Yargı Gücünün Eleştirisi’nde estetik beğenide, hayalgücü (Einbildungskraft) ve “özgüroyun” tanımı temelinde, hayalgücü ve anlama yetisi (Verstand) arasındaki ilişki sorununu elealmaktadır. Kant transendental felsefeyle hayalgücüne kendinden önceki filozoflardan ayrı birsaygınlık kazandırmış, bu yetiyi hem bilişin hem estetik deneyimin temel yetileri arasınayerleştirmiştir. Saf Aklın Eleştirisi’nde (A basımı) duyusallık (Sinnlichkeit) ve anlama yetisiyletransendental üç yetiden biri olan hayalgücü, üçüncü Kritik’te reflektif yargı ve estetik deneyiminzeminini oluşturmada önemli bir konumdadır. Üçüncü Kritik’in hemen her bölümünde bir işlevi haizolan hayalgücü ile anlama yetisinin girdiği özgür ve kavramlara dayanmayan oyun transendentalfelsefeye ilişkin pek çok meseleyi de açığa çıkaran özelliklere sahiptir. Bu oyunda, birinci Kritik’tenesnenin kavramsal belirlenimine yönelik olan anlama yetisinin kavramlarıyla devrede olmamasıtartışmanın önemli ögelerinden biridir. Bu bakımdan özgür oyun tanımı, yetilerin konumlarına ilişkinbirinci Kritik’teki iddialara uzanan kapsam ve içeriktedir. Bu çalışmada bu iddialara açıklıkkazandırılarak, hayalgücü merkezinde yetiler ve yetilerle bağlantılı tartışmalara ışık tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Kant, hayalgücü, Yargı Gücünün Eleştirisi, özgür oyun, estetik yargı, kavramsallık

The Problem of Imagination and Understanding in “Free Play” in the Critique of the Power of Judgment

This article deals with the problem of relationship between faculties of imagination(Einbildungskraft) and understanding (Verstand) based on the definition of “free play” that appearsin the judgments of taste in the Critique of the Power of Judgment. Unlike his predecessors, Kantgives a respectful position to the faculty of imagination and utilizes this faculty both in cognitive andaesthetic experiences. Being one of the three fundamental faculties besides sensibility (Sinnlichketi)and understanding in (the first edition of) the Critique of Pure Reason, the faculty of imaginationcovers an important position in terms of forming the ground of reflective judgments and aestheticexperience in the third Critique. Free and non-conceptual play between imagination, which bearsimportant functions in almost every section of the third Critique, and understanding have featuresthat reveal many issues related to transcendental philosophy. One of the important elements of thediscussion constitutes that, in this play, faculty of understanding, which is the faculty of conceptualdetermination of object in the first Critique, acts without concepts. In this respect, free play containsscopes and contents regarding the roles of faculties that extend to the claims of the first Critique.By clarifying claims concerning these issues, this article sheds light on the discussions related tofaculties and their relations on the basis of faculty of imagination.

Keywords:

Kant, Critique of the Power of Judgment, free play, aesthetic judgment, nonconceptuality,

PDF

___

Allison, H. (2001). Kant’s Theory of Taste. Cambridge: University Press.
Arendt, H. (2019). Kant’ın Siyaset Felsefesi Üzerine Dersler. (D. Sezer ve İ. Ilgar Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
Bell, D. (1987). “The Art of Judgement”. Mind. 96(382): 221-244
Deleuze, G. (1995). Kant’ın Eleştirel Felsefesi: Yetiler Öğretisi. (T. Altuğ, Çev.). İstanbul: Payel Yayınevi.
Deleuze, G., Guattari, F. (2020) Felsefe Nedir? Çev. Turhan Ilgaz, İstanbul: YKY
Ginsborg, H. (1997). Lawfulness without a Law: Kant on Free Play of Imagination and Understanding. Philosophical Topics, 25(1): 37-81.
Guyer, P. (1979). Kant and the Claims of Taste. Cambridge: Harvard University Press.
Guyer, P. (2005). Values of Beauty: Historical Essays in Aesthetics. Cambridge: University Press.
Henrich, D. (1992). Aesthetic Judgment and the Moral Image of the World, Stanford: University Press.
Heidemann, D.H. (2016). “Kant’s Aesthetic Nonconceptualism”. Kantian Nonconceptualism. Dennis Schulting (ed). London: Palgrave Macmillan.
Horstmann, R.P. (2018). Kant’s Power of Imagination. Cambridge: University Press.
Kant, I. (2007). Critique of the Power of Judgment. (P. Guyer ve E. Matthews, Çev.). Cambridge: University Press.
Kant, I. (2009). Critique of Pure Reason. (P. Guyer ve A. Wood, Çev.). Cambridge: University Press.
Kant, I. (2014). Anthropology, History, and Education. Cambridge: University Press.
Kant, I. (1995). Prolegomena. Çev. İoanna Kuçuradi - Yusuf Örnek. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
Krämer S. (2018). Schematism, Imagination, and Pure Intuition. Image, Imagination, and Cognition, Eds. Christoph Lüthy, Claudia Swan, Paul Bakker, Claus Zittel, Leiden: Brill Publishing.
Makkreel, R. (1994). Imagination and Interpretation in Kant. Chicago: University Press.
McDowell, (1996). Mind and World. London: Harvard University Press.
Paton, H.J. (1936). Kant’s Metaphysics of Experience, Cilt I, Londra: George Allen & Unwin Ltd.
Rogerson, K.F. (2008) The Poblem of Free Harmony in Kant’s Aesthetics. New York:State University of New York Press.