“Geçmişin İşlenmesi”: Geçmişin Özgürleşmesi Dolayımıyla Geçmişin, Bugünün ve Geleceğin İhyasının İmkanı
"Geçmişin işlenmesi" (Aufarbeitung der Vergangenheit), Theodor Adorno'nun savaş sonrası felsefesinin en özgün kavramlarından biridir. Adorno'nun kavramsallaştırması en genel anlamıyla kurbanlar/mağdurlar için tarihsel adalet, 'hafıza çalışması' (yüzleşme) ve elbette geçmişin eleştirel işlenmesi anlamına gelmektedir. Bu makalede odaklanılan asıl sorunun daha iyi anlaşılabilmesi için Almanya’nın savaş sonrası dönemdeki politik ve toplumsal ikliminin genel çerçevesi kısaca açıklanmıştır. Bu dönem ayrıca Adorno'nun çalışmalarının oluştuğu tarihsel-toplumsal bağlamın da kısaca açıklanması demektir. İlk olarak Geçmişin İşlenmesi Ne Demektir? çalışmasına odaklanılarak Adorno’nun kullandığı kavramlarla ne kastettiği aynı zamanda geçmiş, şimdi ve geleceğe yönelik boyutlar da anlatılarak gösterilmektedir ve bu eser, toplumsal bir özgürleşmenin imkânı açısından da tartışılmaktadır. İkinci olarak, Adorno'nun Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri adlı metnine odaklanılarak, 1960'larda yeniden yükselişe geçen ırkçı-faşist hareketlerin ve onların 'fikirlerinin' toplumsal ve politik alanda nasıl canlı kalabildiği sorusu incelenmektedir. Sonuç olarak bu çalışma Adorno’nun çalışmalarının asıl gücünün anılan temaların güncelliğinden kaynaklandığını göstermekte ve geçmiş, şimdi, gelecek kavramlarının ilişkisinin nasıl bir anlam ve işleve sahip olduğuna eleştirel bir bakış açısıyla odaklanmaktadır.
Anahtar Kelimeler:
Geçmişin işlenmesi, Vergangenheitsbewältigung (yüzleşme), toplumsal adalet, yeni sağ hareketler, geleceğin iyileştirilmesi, toplumsal ve politik felsefe
"Aufarbeitung der Vergangenheit": The Possibility of Improving of the Past, Present and Future with the through the Emancipation of the Past
The "processing of the past" (Aufarbeitung der Vergangenheit) is one of the most original concepts of Theodor Adorno's post-war philosophy. The Adorno's conceptualization means in the most general sense, historical justice for victims, 'memory work' and of course the critical processing of the past. In this article, general framework of the political and social climate of the Germany's post-war period has been explained for having a better understanding of focused the main problem. That means this historical-social context in which Adorno's works also were formed, has been shortly explained. After that, firstly focused on the study of Processing of the Past, it has been shown in terms of the possibility of social liberation by showing what he means generally with this main concepts also by explaining in the context of past, present and future dimensions. Secondly, focusing on Adorno's text Aspects of New Right Radicalism, one of the main questions of the text is discussed, starting from the racist-fascist movements that rose again in the 1960s, how these so-called 'ideas' can still remain alive. Finally, it has been tried to show that the real power of Adorno's works actually origin from the topicality of the mentioned themes. As a result, this study shows that the real power of Adorno's works stems from the actuality of the mentioned themes and focused from a critical perspective, what kind of meaning and function of the relationship between conceptions of past, present and future.
Keywords:
Processing the past, Vergangenheitsbewältigung, social justice, new right movements, improving the future, social and political philosophy.,
___
- Adorno, T. (1977). "Was bedeutet: Aufarbeitung der Vergangenheit". Eingriff: Neun kritische Modele. Gesammete Schrifien Bd. 10.2, ss.555-572., Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
- Adorno, T. (2005). Minima Moralia (O.Koçak ve A.Doğukan, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları (Özgün eser basım 1951).
- Adorno, T. (2018), Traumprotokolle. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
- Adorno, T. (2019). Aspekte des neuen Rechtradikalismus. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
- Adorno, T. (2020). Yeni Sağ Radikalizmin Veçheleri ve Geçmişin İşlenmesi Ne Demektir? (Ş.Öztürk ve T.Onur, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları (Özgün eser basım 2019). Benjamin, W. (1991). Über den Begriff der Geschichte, Gesammelte Schriften I. Rolf Tiedemann und Hermann Schweppenhäuser (Hrsg.), ss.691-707. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
- Benjamin, W. (2010). Berliner Kindheit um neunzehnhundert. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
- Claussen, D. (2012). Son Deha, Theodor W. Adorno (Dilman Muradoğlu, Çev.). İstanbul: YKY. (Özgün eser basım 2008).
- Guerin, D. (2012). Faşizm ve Büyük Sermaye (Bülent Tanör, Çev.). İstanbul: Habitus. (Özgün eser basım 1936).
- Jameson, F. (2010). The Hegel Variations: On the Phenomenology of Spirit. London-NewYork: Verso.
- Jaspers, K. (2017). Suçluluk Sorunu (A. Emre Zeybekoğlu, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları. (Özgün eser basım 1946).
- Haffner, S. (2003). Geschichte eines Deutschen: Die Erinnerungen 1914-1933. München: K.G. Saur Verlag.
- Holz, H. (2017). Devrimin Cebri, Hegel’den Marx’a (Sadık Usta, Çev.). İstanbul: Yordam Yayınları. (Özgün eser basım 2010).
- Marx, K. (1960). Marx, Karl, Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte. Marx Engels Werke bnd8. Berlin: Dietz Verlag.
- Schlink, B. (1997). Der Vorleser. Zürich: Diogenes Taschenbuch.
- Schlink, B. (2021). Okuyucu (Cemal Ener, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları. (Özgün eser basım 1997).
- Sezer, D. (2015). Soykırım, geçmişle yüzleşme, sorumluluk: Raphael Lemkin, Karl Jaspers, Hannah Arendt. Toplum ve Bilim dergisi, 132, 7-33.
- Wiggershaus, R. (2010). Die Frankfurter Schule. Hamburg: Rowohlt Taschenbuch Verlag.
- Weiss, V. (2020). “Nachwort”. Aspekte des neuen Rechtradikalismus, ss.59-89. Frankfurt: Suhrkamp Verlag.
- ÇEVRİMİÇİ ERİŞİMLİ KAYNAKÇA
- “Der erste Frankfurter Auschwitz-Prozess: Vernehmung”. swr.de, (b.t.), Erişim adresi: https://www.swr.de/swr2/wissen/archivradio/der-erste-frankfurter-auschwitzprozess-vernehmung-100.html (5.3.2023)
- “Die Angeklagten”. museen.nuernberg, (b.t.), Erişim adresi: https://museen.nuernberg.de/memorium-nuernberger-prozesse/themen/die-nuernberger-prozesse/der-internationale-militaergerichtshof-1945-1946/die-angeklagten (1.7.2023)
- “Die FPÖ und ihre Nazi-Vergangenheit”. de.euronews, 2013, Erişim adresi: https://de.euronews.com/2019/12/24/die-fpo-und-ihre-nazi-vergangenheit (2.4.2023)
- “Die Nürnberger Prozesse (1/3): Das Dritte Reich vor Gericht”. Spiegel, 2020, Erişim adresi: https://www.youtube.com/watch?v=mu3sZtjPmfE&ab_channel=DERSPIEGEL (1.6.2023)
- “Geschichtspolitik und Vergangenheitsbewältigung”. bpd.de (b.t.), Erişim adresi: https://www.bpb.de/kurz-knapp/lexika/handwoerterbuch-politisches-system/202200/geschichtspolitik-und-vergangenheitsbewaeltigung/ (4.6.2023)
- Hoser, P., 2013, “Entnazifizierung”. historisches lexikon bayerns, Erişim adresi: https://www.historisches-lexikon-bayerns.de/Lexikon/Entnazifizierung#Zum_Begriff_der_Entnazifizierung (1.3.2023)
- “Kinkartz, S., 2023, “AfD zweitstärkste Kraft im ARD-Deutschlandtrend”. dw.com, Erişim adresi: https://www.dw.com/de/ard-deutschlandtrend-afd-zweitst%C3%A4rkste-kraft/a-66145153 (7.7.2023)
- Maier, M., 2013, “Von der "Aufarbeitung der Vergangenheit" zum Totalitarismus?”. Erişim adresi: bpd.de, https://www.bpb.de/themen/deutschlandarchiv/162703/von-der-aufarbeitung-der-vergangenheit-zum-totalitarismus (6.6.2023)
- Pelinka, A., 2017, “FPÖ: Von der Alt-Nazi-Partei zum Prototyp des europäischen Rechtspopulismus”. bpb.de, Erişim adresi: https://www.bpb.de/themen/parteien/rechtspopulismus/239915/fpoe-von-der-alt-nazi-partei-zum-prototyp-des-europaeischen-rechtspopulismus/ (2.4.2023)
- “Rechtsextreme NPD heißt jetzt »Die Heimat«”. Spiegel, 2023, Erişim adresi: https://www.spiegel.de/politik/deutschland/npd-benennt-sich-in-die-heimat-um-a-803d45e1-d362-4294-b485-2fffaac355d4 (16.6.2023)
- “Rechtsextreme veranstalten >Rudolf-Heß-Gedenkmarsch>”. Spiegel, 2011, Erişim adresi: https://www.spiegel.de/politik/deutschland/nach-zehn-jahren-wieder-erlaubt-rechtsextreme-veranstalten-rudolf-hess-gedenkmarsch-a-150757.html (1.3.2023)
- Schiffermüller, D., 2023, “Holocaust-Leugnung: Die Wahrheit hinter den
- “Vor 75 Jahren: Nürnberger Prozesse”. bpd.de, 2020, Erişim adresi: https://www.bpb.de/kurz-knapp/hintergrund-aktuell/318965/vor-75-jahren-nuernberger-prozesse/ (1.3.2023)
- “Vorlesen”, Dwds, (Bilinmeyen tarih), Erişim adresi: https://www.dwds.de/wb/vorlesen (5.6.2023)
- “Wahl zum 2. Deutschen Bundestag am 6. September 1953”. bundeswahlleiterin.de, (b.t.), Erişim adresi: https://www.bundeswahlleiterin.de/bundestagswahlen/1953.html (11.6.2023)
- ISSN: 2149-3081
- Başlangıç: 2015
- Yayıncı: Çetin TÜRKYILMAZ
Sayıdaki Diğer Makaleler
Parlamenter Sistemde Askeri Muhtıranın Etkisi Üzerine TBMM 1971-1980 Dönemi
Afrika’da Üç Ulusal Kurtuluş Mücadelesi: Kenya, Burkina Faso ve Cabo Verde
Cumhuriyetin 100. Yılında Öğretmenliğin Dönüşümü: Ahmet Yıldız İle Röportaj
Lahey’den Hemsterhuis’a Gönderilen Mektubun Kopyası: Spinoza ile Diyalog