Ahmet Cumhur AKIN, Mehmet Saltuk ARİKAN, Mustafa Bahadır ÇEVRİMLİ

Türkiye’de ithalat kararlarının kırmızı et sektörüne etkisi

Hayvansal üretim sonucu elde edilen ürünler, tüketiciler açısından gıda ürünleri içerisinde önemli bir yere sahiptir. Türkiye’de artan nüfus ve yükselen sosyo-ekonomik refah düzeyi bu ürünlere olan talebi her geçen gün artırmaktadır. Türkiye’de kırmızı etin tamamı büyükbaş ve küçükbaş hayvanlardan sağlanmakla birlikte mevcut talebin %88’i sığır etinden karşılanmaktadır. Sığır etine olan talebinin üretimle karşılanamaması ve fiyatlarda meydana gelen artışların kamuoyunda mevcut enflasyonun baş aktörlerinden biri olarak kırmızı etin gösterilmesine neden olmuştur. Sığır etinde 2010 yılından günümüze kadar olan dönemde arzdaki yetersizlik ithalat yolu ile giderilmeye çalışılmıştır. Bu çalışmanın amacı; 2010-2019 yılları arasında alınan ithalat kararları, kırmız et piyasasına yapılan devlet müdahaleleri, politika ve destekleme uygulamalarının sektöre ve besicilere olan yansımalarının kamuoyundaki tartışmalar ışığında kronolojik olarak irdelenmesidir. Türkiye’de incelenen dönemde toplam 3.823.961 baş besilik-kasaplık sığır ve 292.448 ton karkas ve parça et ithalatı yapılmasına rağmen piyasa fiyatlarında istikrar sağlanamadığı gibi ithalata dayalı uygulamalar, besicilerin kapasitelerini azaltmalarına veya üretimden çekilmelerine neden olmuştur. Sonuç olarak kırmızı ette alınan ithalat kararları ile kısa dönemde çözüm oluşturulmaya çalışılsa da fiyatlarda istikrar sağlanamamıştır.

Anahtar Kelimeler:

sığır besiciliği, hayvancılık politikları, ithalat, kırmızı et, Türkiye

Effect of import decisions in Turkey on the red meat sector

The products obtained as a result of animal production has an essential place within the food products from the point of the consumers. Increasing populatıon and rising socio-economical welfare level in Turkey gradually increase demand for such products. Although all red meat in Turkey is met from cattle and small cattle, %88 of the existing demand is met from beef meat. Not being able to meet the demand to beef meat by production and the increases occurred at the prices has caused to point the red meat as one of the main actors in the public opinion. An effort is made to eliminate through import the insufficiency in supply of beef meat since 2010. Purpose of this study is to examine the reflections of the state interventions, policies and support applications on the red meat market to the sector and stockbreeders chronologically in the light of the debates in the public opinion. Although a total of 3.823.961 stockbreeding and butchery beef and 292.448 tons carcass and cut meat are imported to Turkey in the examined period, stability could not be provided in the market prices and the import-dependent applications has caused the stockbreeders to decrease their capacity or shut down. As a result, it is tried to provide a short term solution with red meat import decisions in red meat, but price stability cannot be provided.

Keywords:

Cattle fattening, livestock policies, import, red meat, Turkey,

PDF

___

1. HAYGEM. Hayvancılık Genel Müdürlüğü Hayvancılık Verileri Şubat 2018. Erişim: https://www.tarim.gov.tr/sgb/Belgeler/SagMenuVeriler/HAYGEM.pdf. Erişim Tarihi: 09.03.2018.
2. Çiçek H. Doğan İ. Developments in Live Cattle and Beef Import and the Analysis of Producer Prices with Trend Models in Turkey. Kocatepe Vet J. 2017; 11(1), 1-10.
3. Resmi Gazete. Et ve Balık Kurumu genel müdürlüğünce kullanılmak üzere damızlık olmayan canlı sığır ve sığır eti ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında karar. Resmi Gazete Tarihi: 30.04.2010, Sayı: 27567.
4. Aydın E. Can MF. Aral Y. Cevger Y. Sakarya E. The Effects of Livestock and Red Meat Import Decisions on the Cattle Fatteners in Turkey. Vet Hekim Der Derg. 2010; 81(2), 51-57.
5. Ünlüsoy K. İnce E. Güler F. Türkiye’de kırmızı et sektörü ve rekabet politikası. Rekabet Kurumu Yayınları, 3.Daire Başkanlığı, Ankara, 2010.
6. Resmi Gazete. İthalat rejimi kararına ek karar. Resmi Gazete Tarihi: 19.03.2011, Sayı: 27879.
7. Resmi Gazete. İthalat rejimi kararına ek karar. Resmi Gazete Tarihi: 14.05.2011, Sayı: 27934.
8. Resmi Gazete. İthalat rejimi kararına ek karar. Resmi Gazete Tarihi: 02.07.2011, Sayı: 27982.
9. Resmi Gazete. Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere damızlık olmayan canlı sığır ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında kararda değişiklik yapılmasına dair karar. Resmi Gazete Tarihi: 28.12.2011, Sayı: 28156.
10. Resmi Gazete. İthalat rejimi kararına ek karar. Resmi Gazete Tarihi: 30.10.2012, Sayı: 28452.
11. GTHB. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Stratejik Plan 2013-2017, Ankara, 2013.
12. Resmi Gazete. Et ve Balık Kurumu Genel Müdürlüğünün Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğü adıyla yeniden teşkilatlandırılmasına ilişkin ekli karar. Resmi Gazete Tarihi: 27.04.2013, Sayı: 28630.
13. Kalkınma Bakanlığı. Onuncu Kalkınma Planı, Hayvancılık Özel İhtisas Komisyon Raporu, Ankara, 2013.
14. Resmi Gazete. Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere sığır eti ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında karar. Resmi Gazete Tarihi: 23.07.2014, Sayı: 29069.
15. Yıldırım AE. “Et ithalatıyla Bosna’ya insani yardım yapılabilir mi?”. Dünya, 24.07.2014. Erişim: https://www.dunya.com/kose-yazisi/et-ithalatiyla-bosnaya-insani-yardim-yapilabilir-mi/20866. Erişim Tarihi: 22.03.2020.
16. GTHB. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Besilik sığır ithali. Erişim: https://www.tarim.gov.tr/Duyuru/174/Besilik-Sigir-Ithali. Erişim Tarihi: 07.03.2018
17. Numanoğlu N. Eynehan ME. Sabuncu TB. Gıda, tarım ve hayvancılık rekabet gücü temel bulgular, TÜSİAD, İstanbul, 2014.
18. TOBB. Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, VII. Türkiye sektörel ekonomik şurası raporu, Ankara, 2014.
19. TCMB. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Temmuz ayı gelişmeleri raporu, 04.08.2015.
20. Resmi Gazete. Avrupa Birliği menşeli bazı tarım ürünleri ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında kararda değişiklik yapılmasına dair karar. Resmi Gazete Tarihi: 14.08.2015, Sayı: 29445.
21. Resmi Gazete. Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere sığır eti ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında karar. Resmi Gazete Tarihi: 28.08.2015, Sayı: 29459 (1. Mükerrer).
22. GTHB. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Kırmızı et stratejisi, Ankara, 2015.
23. Resmi Gazete. Bazı mallara uygulanacak katma değer vergisi oranlarının, özel tüketim vergisi oran ve tutarlarının ve tütün fonu tutarlarının belirlenmesi hakkında karar. Resmi Gazete Tarihi: 01.01.2016, Sayı: 29580.
24. Yıldırım AE. “Yemde KDV indirimi çiftçiye zam olarak yansıdı”. Dünya, 21.01.2016. Erişim: https://www.dunya.com/kose-yazisi/yemde-kdv-indirimi-ciftciye-zam-olarak-yansidi/26862. Erişim Tarihi: 27.01.2018.
25. Resmi Gazete. Tarım İşletmeleri Genel Müdürlüğü ile Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere canlı hayvan ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında karar. Resmi Gazete Tarihi: 03.05.2016, Sayı: 29701.
26. GTHB. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 2017 yılı bütçe sunumu, Ankara, 2016.
27. Resmi Gazete. Et ve Süt Kurumu Genel Müdürlüğünce kullanılmak üzere canlı hayvan ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında karar. Resmi Gazete Tarihi: 31.12.2016, Sayı: 29935 (2. Mükerrer).
28. TCMB. Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası, Gıda fiyatlarında son dönem gelişmeleri, 3. Enflasyon raporu, 2017.
29. Resmi Gazete. İthalat rejimi kararına ek karar. Resmi Gazete Tarihi: 27.06.2017, Sayı: 30107.
30. Resmi Gazete. Canlı hayvan ve et ithalatında tarife kontenjanı uygulanması hakkında karar. Resmi Gazete Tarihi: 29.07.2017, Sayı: 30138.
31. Resmi Gazete. 2017 yılında yapılacak tarımsal desteklemelere ilişkin karar. Resmi Gazete Tarihi: 18.08.2017, Sayı: 30158 (1. Mükerrer).
32. UKON. Ulusal Kırmızı Et Konsayi, Kırmızı Et Sektörü 2018 Yılı Değerlendirme Raporu. Erişim: http://www.ukon.org.tr/pdf.aspx. Erişim Tarihi: 16.04.2020
33. Dünya. Marketlerde “ucuz et” satışı başlıyor. Erişim: https://www.dunya.com/ekonomi/marketlere-ucuz-et-satisi-basliyor-haberi-388814. Erişim Tarihi: 16.01.2018.
34. Yıldırım AE. “Ucuz etin faturası ağır olacak”. Dünya, 09.11.2017. Erişim: https://www.dunya.com/kose-yazisi/ucuz-etin-faturasi-agir-olacak/390048. Erişim Tarihi: 06.02.2018.
35. GTHB. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Büyükbaş ve Küçükbaş Hayvancılık Çalıştay Sonuç Raporu. 09-11 Ocak 2018 Antalya, Türkiye.
36. TDSYMB. Türkiye Damızlık Sığır Yetiştiricileri Merkez Birliği, Hayvancılığın yeniden inşası. Erişim: http://online.pubhtml5.com/ebtr/kvlj/. Erişim Tarihi: 10.03.2020
37. ESK. Et ve Süt Kurumu, 2019-20203 Stratejik Plan. Erişim: https://www.esk.gov.tr/upload/Node/12352/files/Et_ve_Sut_Kurumu_2019-2023_Stratejik_Plani.pdf. Erişim Tarihi: 22.02.2020
38. TOB. Tarım ve Orman Bakanlığı, III. Tarım Şurası Hayvan Sağlığı ve Hayvansal Üretim Grubu Raporu, 2019.
39. ESK. Et ve Süt Kurumu, 2018 yılı Sektörel Değerlendirme Raporu, Ankara, 2018. Erişim: https://www.esk.gov.tr/upload/Node/10255/files/2018_Yili_Sektor_Degerlendirme_Raporu-.pdf. Erişim Tarihi: 12.02.2020