EKOLOJİK OKURYAZARLIĞIN, ÇEVREYE YÖNELİK TUTUMUN ve SÜBJEKTİF NORMLARIN ÇEVRE DOSTU TÜKETİM DAVRANIŞINA ETKİSİ

Amaç: Çevre dostu tüketim davranışı, çevreye yararlı, geri dönüştürülebilen ve topluma zarar vermeyen ürünlerin tüketimini ifade etmektedir. Bu çalışmada, ekolojik okuryazarlığın, çevreye yönelik tutumun ve sübjektif normun çevre dostu tüketim davranışı üzerinde etkili olup olmadığını ortaya çıkarmak amaçlanmaktadır. Yöntem: Veri toplama metodu olarak yüz yüze anket yöntemi seçilerek 406 tüketici üzerinde uygulanmıştır. Verilerin analizinde SPSS paket programı kullanılmış Korelasyon ve Regresyon Analizi yapılmıştır. Bulgular: Yapılan analizlerle, çevre dostu tüketim davranışı üzerinde ekolojik okuryazarlığın ve sübjektif normların etkili olduğu, fakat çevreye yönelik tutumların etkili olmadığı sonucu elde edilmiştir. Özgünlük: Yoğun literatür taraması sonucu, çevre dostu tüketim davranışı üzerinde en fazla etkiye sahip olan değişkenler belirlenerek araştırma modeli oluşturulmuştur. Çalışmanın bulguları, çevre dostu tüketime önem veren üretim ve pazarlama yöneticilerine, çevre dostu ürünler tüketmek isteyen tüketicilere faydalı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Çevre Dostu Tüketim Davranışı, Ekolojik Okuryazlık, Çevreye Yönelik Tutum, Sübjektif Norm, Regresyon Analizi, Korelasyon Analizi.

Purpose: Environmentally friendly consumption behavior refers to the consumption of products that are environmentally beneficial, recyclable, and not harmful to society. In this study, it is aimed to find out whether ecological literacy, environmental attitude, and subjective norm are effective on environmentally friendly consumption behavior. Methodology: As a method of data collection, a face to face questionnaire was applied to 406 consumers. For data analyzing the SPSS packet program was used and Correlation and Regression Analysis were applied. Findings: With conducted analyzes, the conclusion reached that ecological literacy, subjective norms have an effect but attitude towards the environment doesn’t have an effect on environmental friendly consumption behavior. Originality: As a result of an intensive literature review, the variables that have the highest impact on environmentally friendly consumption behavior were determined and a research model was created. The findings of the study will be beneficial to production and marketing managers who value environmentally friendly products and to consumers who want to consume environmentally friendly products.

Keywords:

Environmental Friendly Consumption Behavior, Ecological Literacy, Environmental Attitudes, Subjective Norms, Regression Analysis, Correlation Analysis.,

PDF

___

• AKSOY, H. (2018), Yeşil Pazarlama Çerçevesinde Tutum-Davranış̧ Uyuşmazlığına Aklı̇ Hareket Kuramı İle Yaklaşım, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• ALNIAÇIK, Ü. (2010), Çevreci Yönelim, Çevre Dostu Davranış ve Demografik Özellikler: Üniversite Öğrencileri Üzerinde Bir Araştırma, Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10 (20), 507-532.
• ARCURY, T. A. (1990), Environmental Attitude and Environmental Knowledge, Human Organization, 300-304.
• AYDOĞAN, S. ve DİNAR, N. (2019), Yeşil Ürün Satın Almada Yeşil Reklam ve Çevre Bilincinin Etkisi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 90, 229-252.
• BARBER, N., TAYLOR, C. ve STRICK, S. (2009), Wine Consumers’ Environmental Knowledge and Attitudes: Influence on Willingness to Purchase, International Journal of Wine Research, 1, 59-72.
• BHATIA, M. ve JAIN, A. (2013), Green Marketing: A Study of Consumer Perception and Preferences in India, Electronic Green Journal, 1 (36).
• CHAN, R. Y. (2001), Determinants of Chinese Consumers' Green Purchase Behavior, Psychology & Marketing, 18 (4), 389-413.
• CHEAH, I. ve PHAU, I. (2011), Attitudes Towards Environmentally Friendly Products: The Influence of Ecoliteracy, Interpersonal Influence and Value Orientation, Marketing Intelligence & Planning, 29 (5), 452-472. • CHEKIMA, B., WAFA, S. A., IGAU, O. A., CHEKIMA, S. ve Jr., S. L. (2016), Examining Green Consumerism Motivational Drivers: Does Premium Price and Demographics Matter to Green Purchasing? Journal of Cleaner Production, 3436-3450.
• ÇABUK, S. ve NAKIBOĞLU, M. B. (2003), Çevreci Pazarlama ve Tüketicilerin Çevreci Tutumlarının Satın Alma Davranışlarına Etkileri İle İlgili Bir Uygulama, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (12), 39-54.
• ÇABUK, S., NAKIBOĞLU, B. ve KELEŞ, C. (2008), Tüketicilerin Yeşil (Ürün) Satın Alma Davranışlarının Sosyo-Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 85-102.
• DJAADII, N. (2016), Yeşil Pazarlama Uygulamalarının Tüketı̇cı̇ Satın Alma Davranışları Üzerı̇ne Etkı̇sı̇: Türkı̇ye ve Cezayı̇r Örneği, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne: Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• DURU, M. N. ve ŞUA, E. (2013), Yeşil Pazarlama ve Tüketicilerin Çevre Dostu Ürünleri Kullanma Eğilimleri, Ormancılık Dergisi, 9 (2), 126-136.
• ERCİŞ, A. ve TÜRK, B. (2016), Bütünleşik Amaca Yönelik Davranış Modeli İle Çevreci Ürün Satın Alma Niyetinin İncelenmesi Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 12 (23), 55-79.
• ERCİŞ, A. ve TÜRK, B. (2016), Etik Çerçevesinde Tüketim, Tüketici ve Çevre: Ekolojik Okuryazarlığın Moderatör Rolü, Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 20 (2), 1-24.
• FETTAHLIOĞLU, P. (2018), Algılanan Çevresel Sorunların Çevre Okuryazarlık Düzeyine Göre Analizi, Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (1), 404-425.
• FRYXELL, G. E. ve LO, C. W. (2003), The Influence of Environmental Knowledge and Values on Managerial Behaviours on Behalf of the Environment: An Empirical Examination of Managers in China, Journal of Business Ethics, 46 (1), 45-69.
• GOH, S. K. ve BALAJI, M. (2016), Linking Green Skepticism to Green Purchase Behavior, Journal of Cleaner Production, 131, 629-638.
• GÜRBÜZ, H., KIŞOĞLU, M., Ali ALAŞ ve SÜLÜN, A. (2010), Biyoloji Öğretmeni Adaylarının Çevre Okuryazarlıklarının Farklı Değişkenler Açısından İncelenmesi, e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (1), 1-14.
• HSU, C. L., CHANG, C. Y. ve YANSRITAKUL, C. (2017), Exploring Purchase Intention of Green Skincare Products Using the Theory of Planned Behavior: Testing the Moderating Effects of Country of Origin and Price Sensitivity, Journal of Retailing and Consumer Services, 34, 145-152.
• JAISWAL, D. ve KANT, R. (2018), Green Purchasing Behaviour: A Conceptual Framework and Empirical Investigation of Indian Consumers, Journal of Retailing and Consumer Services, 41, 60-69.
• KARACA, Ş. (2013), Tüketicilerin Yeşil Ürünlere İlişkin Tutumlarının İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Ege Akademik Bakış, 13 (1), 99.
• KHARE, A., MUKERJEE, S. ve GOYAL, T. (2013), Social Influence and Green Marketing: An Exploratory Study on Indian Consumers, Journal of Customer Behaviour, 12 (4), 361-381.
• KIRMANI, M. D. ve KHAN, M. N. (2016), Environmental Attributes and Market Segmentation: Insights from India, International Journal of Management Concepts and Philosophy, 9 (2), 73-92.
• KORKMAZ, M., ATAY, L. ve YILDIRIM, H. M. (2017), Yeşil Ürün Satın Alma Davranışı, Kişilerarası Etkilenme Eğilimi ve Sosyal Etki Arasındaki İlişki: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 14 (3), 40-52.
• KUSUMA, P. N. P. D. ve SULHAINI, R. B. H. (2018), The Effect of Environmental Knowledge, Green Advertising and Environmental Attitude Toward Green Purchase Intention, Russian Journal of Agricultural and Socio-Economic Sciences, 78 (6), 95-105.
• KÜKRER, O. (2012), Tüketı̇cı̇lerı̇n Çevresel Sorumluluklarının Yeşı̇l Reklamlara Yönelı̇k Tutumlarına Etkı̇sı̇: Eskı̇şehı̇r Örneğı̇, Journal of Yasar University, 26 (7), 4505- 4525.
• LEE, K. (2008), Opportunities for Green Marketing: Young Consumers, Marketing Intelligence & Planning, 26 (6), 573-586.
• LEE, K. (2009), Gender Differences in Hong Kong Adolescent Consumers’ Green Purchasing Behavior, Journal of Consumer Marketing, 26 (2), 87-96.
• MAICHUM, K., PARICHATNON, S. ve PENG, K. C. (2016), Application of the Extended Theory of Planned Behavior Model to Investigate Purchase Intention of Green Products Among Thai Consumers, Sustainability, 8 (10), 1077.
• MAMUN, A. A., MOHAMA, M. R., YAACOB, M. R. ve MOHIUDDIN, M. (2018), Intention and Behavior Towards Green Consumption Among Low-Income T Households, Journal of Environmental Management, 227, 73-86.
• MEMAR, N. ve AHMED, S. A. (2012), Determinants Which Influence the Consumers’ Green Purchasing Intention: An Empirical Study of Consumers’ Buying Intention Toward Eco Friendly Printers in the Swedish Market, Thesis.
• MKIK, S., KHOUILID, M. ve AOMARI, A. (2016), Green Advertising and Environmentally Consumption: The Level of Awareness and Moroccan Costumer’s Perception , IOSR Journal of Business and Management, 19 (8), 1-11.
• MOHR, L. A., EROĞLU, D. ve ELLEN, P. S. (1998 ), The Development and Testing of a Measure of Skepticism Toward Environmental Claims in Marketers’Communications, The Journal of Consumer Affairs, 32 (1), 30-55.
• MOSAVICHECHAKLOU, S. ve BOZBAY, Z. (2018). Türk ve İranlı Tüketicilerin Yeşil Satın Alma Davranış Öncüllerinin Belirlenmesi - Determining the Antecedents of Green Purchasing Behavior of Turkish and Persian Consumers, İşletme Araştırmaları Dergisi, 10 (4), 25-45.
• MOSTAFA, M. M. (2007), A Hierarchical Analysis of the Green Consciousness of the Egyptian Consumer, Psychology & Marketing, 24 (5), 445-473.
• MOSTAFA, M. M. (2009), Shades of Green: A Psychographic Segmentation of the Green Consumer, Expert Systems with Applications, 36 (8), 11030-11038.
• ONURLUBAŞ, E., (2019), The Effects of Social Impact, Environmental Awareness and Environmental Consciousness on Green Product Purchasing Behaviour, Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 7 (3), 447-457.
• ÖZSAÇMACI, B. (2018), Yeşil Pazarlama Faaliyetlerinin Yeşil Marka Farkındalığı ve Tüketici Satın Alma Niyeti Üzerindeki Aracılık Etkisi, Business and Economics Research Journal, 9 (4), 945-960.
• ÖNCE, A. G. ve MARANGOZ, M. (2012), Pazarlamanın Sürdürülebilir Gelişmedeki Rolü, International Conference on Eurasian Economies, 389-364.
• PAGIASLIS, A. ve KRONTALIS, A. K. (2014), Green Consumption Behavior Antecedents: Environmental Concern, Knowledge and Beliefs, Psychology and Marketing, 31 (5), 335-348.
• PAUL, J., MODI, A. ve PATEL, J. (2016), Predicting Green Product Consumption Using Theory of Planned Behavior and Reasoned Action, Journal of Retailing and Consumer Services, 29, 123-134.
• SERT, A. (2017), Yeşil Pazarlama ve Tüketicilerin Satın Alma Davranışları: Üniversite Öğrencilerine Yönelik Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: T.C. Nişantaşı Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• SHAMINI, H. ve HARIHARAN, G. (2019), Factors Affect to Consumers Green Purchasing Behavior: A Study on Batticaloa District, South Asian Journal of Social Studies and Economics, 1-8.
• STOIMENOVA, B., (2016), Knowledge and Attitudes about Green Consumption in Bulgaria, Economic Themes, 54 (4), 499-515.
• TANG, Y., WANG, X. ve LU, P. (2014), Chinese Consumer Attitude and Purchase Intent Towards Green Products, Asia-Pacific Journal of Business Administration, 6 (2), 84-96.
• TAUFIQUE, K. M. ve VAITHIANATHAN, S. (2018), A Fresh Look at Understanding Green Consumer Behavior Among Young Urban Indian Consumers Through the Lens of Theory of Planned Behavior, Journal of Cleaner Production, 183, 46-55.
• TAYFUN, N. Ö. ve ÖÇLÜ, B. (2016), Çevreci Ürünlerin Tüketicilerin Satın Alma Kararlarındaki Yeri Üzerine Bir Uygulama, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9 (3), 185-198.
• TEKİN, M., ŞAHİN, E. ve GÖBENEZ, Y., (2014), Postmodern Pazarlama Yaklaşımıyla Modern Pazarlama Yöntemleri: Güncel Şirket Uygulamaları, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 225-232.
• TOPUZ, S. (2016), Yeşil Pazarlama ve Üretici̇ İşletmelerı̇n Yeşil Pazarlama Faalı̇yetlerı̇ne İlişkin Bir Araştırma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul T. C. Beykent Ünı̇versı̇tesı̇, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• TRIVEDI, R. H., PATEL, J. D. ve ACHARYA, N. (2018), Causality Analysis of Media Influence on Environmental Attitude, Intention and Behaviors Leading to Green Purchasing, Journal of Cleaner Production, 196, 11-22.
• TÜRK, M. ve GÖK, A. (2010), Yeşil Pazarlama Anlayışı Açısından Üretici İşletmelerin Sosyal Sorumluluğu, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi , 9 (32), 199-220.
• ULUSOY, E. ve BARRETTA, P. G. (2016), How Green are You, Really? Consumers’ Skepticism Toward Brands with Green Claims, Journal of Global Responsibility, 7 (1), 72-83.
• UYAR, A., (2019), Yeşil Satın Alma Davranışı Belirleyen Unsurların Yapısal Eşitlik Modellemesi İle İncelenmesi, Ekev Akademi Dergisi, 77, 15-34.
• WU, S. I. ve CHEN, J. Y. (2014), A Model of Green Consumption Behavior Constructed by the Theory of Planned Behavior, International Journal of Marketing Studies, 6 (5), 119.
• YADAV, R. ve PATHAK, G. S. (2016), Young Consumers' Intention Towards Buying Green Products in a Developing Nation: Extending the Theory of Planned Behavior, Journal of Cleaner Production, 135, 732-739.
• ZINKHAN, G. M. ve CARLSON, L. (1995), Green Advertising and the Reluctant Consumer, Journal of Advertising, 24 (2), 1-6.