Salih GÜLEN, Muhammed ALAN, Merve TOPÇU ALAN, Adem ÖZYILMAZ

Ortaokul Öğrencilerinin Temel Demokratik Değerler Düzeyinin Belirlenmesi

Bu araştırmanın amacı ortaokul öğrencilerinin temel demokratik değerlerine katılım durumlarının tespit edilmesidir. Araştırmada tarama (survey) yöntemi kullanılmıştır. Bu kapsamda amaçlı örneklem yöntemi kullanılarak Samsun ili Ondokuzmayıs ilçesindeki 227 ortaokul öğrencisine ulaşılmıştır. Araştırma verileri yazarından izin alınarak Temel Demokratik Değerler Ölçeği ile online toplanmıştır. Verilerin analizinde SPSS 21 programı yardımıyla T-testi, One-Way ANOVA, Post Hoc-Tukey gibi testler kullanılmıştır. Bulguların analizi ve yorumlanması sonucunda ortaokul öğrencilerin temel demokratik değerlerinin iyi düzeyde olduğu, Aile gelir durumları ve öğrenci cinsiyetleri ile demokratik değerleri arasında herhangi bir ilişkinin olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca sekizinci sınıf öğrencilerinin beş ve yedi sınıf öğrencilerine göre daha demokratik değerler sergiledikleri belirlenmiştir. Farklı bölge ve sınıf seviyelerinde demokratik değerlerin incelenmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Demokratik değerler, değerler eğitimi, ortaokul öğrencileri

Determining the level of basic democratic values of secondary school students

The purpose of this research is to determine the participation of secondary school students in the basic democratic values. Survey method was used in the research. In this context, 227 secondary school students in Samsun Ondokuzmayıs district were reached by using the purposeful sampling method. The research data were collected online with the Basic Democratic Values Scale, with the permission of the author. In the analysis of the data, tests such as T-test, One-Way ANOVA, Post Hoc-Tukey were used with the help of SPSS 21 program. As a result of the analysis and interpretation of the findings, it has been determined that the basic democratic values of the secondary school students are at a good level, and there is no relationship between their family income status, student gender and democratic values. In addition, it was determined that the eighth grade students exhibited more democratic values than the fifth and seventh grade students. It is recommended to examine democratic values at different district and class levels.

Keywords:

Democratic values, values education, secondary school students,

PDF

___

Balcı, F. A. & Yelken, T. Y. (2010). İlköğretim öğretmenlerinin “değer” kavramına yükledikleri anlamlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 39 (39) , 81-90.
Blake, N. L. (2011). Lack of school values leave children behind: a study of the impact school mission statements have on academic achievement. Unpublished PhD Thesis, Cappella University, Mineapolis.
Bolat, Y., (2016). Sosyal değerleri ve değerler eğitimini anlamak. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(29), 322-348.
Büyükdüvenci, S. (1990). Demokrasi, eğitim ve Türkiye. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 23, 583-613
Büyüköztürk, Ş. (2009). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
Cohen, J. (1960). A coefficient of agreement for nominal scales. Educational and Psychological Measurement, 20(1), 37-46.
Cohen. J. R., Swerdlik M. E., & Phillips, S. M. (1996). Psychological testing and assessment. (3th Ed.). London: Mayfield.
Çepni, S. (2010). Araştırma ve proje çalışmasına giriş. Trabzon: Celepler Matbaası.
Çetin, B., İlğan, A., & Karayiğit, D., (2013). Ortaokul öğrencilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 97-118.
Demirbilek, N. & Kırbaç, M. (2021). Lise öğrencilerinin eleştirel düşünme eğilimleri ile temel demokratik değer düzeyleri arasındaki ilişki. Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (1) , 24-43.
Dilmaç, B. & Ulusoy, K. (2014). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Doğanay, D. D. A. & Sarı, A. M. (2004). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerine temel demokratik değerlerin kazandırılma düzeyi ve bu değerlerin kazandırılması sürecinde açık ve örtük programın etkilerinin karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 39 (39), 356-383.
Elbir, B. & Bağcı, C. (2013). Değerler eğitimi üzerine yapılmış lisansüstü düzeyindeki çalışmaların değerlendirilmesi. Turkish Studies-International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1), 1321-1333
Erçetin, Ş. (2000). İlköğretim okulları hangi değerlerle yönetiliyor? Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 31-43
Gönay, H., (2021). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ortaokul sosyal bilgiler derslerinde demokrasi eğitimi hakkındaki görüşleri ve değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Nevşehir
Gündüz, Y. & Saraç, G. (2021). Okul müdürlerinin demokratik tutumlarının öğretmenlerin örgütsel güven algıları ile ilişkisi. Milli Eğitim Dergisi, 50 (232) , 335-356.
Hakvoort, I., & Olsson, E. (2014). The school’s democratic mission and conflict resolution: voices of Swedish educators. Curriculum Inquiry, 44(4), 531-552, https://doi.org/10.1111/curi.12059
Hasdemir, M. & Hazar, Z. (2021). Ortaokul öğrencilerinin temel demokratik değerlere karşı tutumları ile beden eğitimi dersindeki sportmenlik davranışlarının incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 8 (3) , 33-50.
Herdem, K. & Çinici, A. (2021). Fen bilimleri dersi konularıyla bütünleştirilmiş değerler eğitimi etkinliklerinin öğrencilerin değer gelişimine etkisi. Disiplinlerarası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5 (10) , 114-138.
Holt, A., Martin, D., Hayden, C. & Nee, C. (2011). Schooled in democracy? Promoting democratic values as a whole-school approach to violence prevention. Crime Prevention and Community Safety, 13(3), 205-217.
Kan, Ç. (2010). Sosyal bilgiler dersi ve değerler eğitimi. Milli Eğitim Dergisi, 40 (187) , 138-145.
Kaya, F. & Akpınar, E. (2021). Primary school students' attitudes regarding freedom, Inonu University Journal of the Faculty of Education, 22(1), 578-602. https://doi.org/10.17679/inuefd.856671
Kıncal, R. Y. & Işık, H. (2003). Demokratik eğitim ve demokratik değerler. Eurasian Journal of Educational Research, 3, 54-58
Kızılçelik, S. & Erjem, Y. (1994). Açıklamalı sosyoloji terimleri sözlüğü. Atilla Kitabevi, Ankara.
Kinnier, R., Kernes, J. L. & Dautheribes, T. M. (2000). A short list of universal moral values. Counseling and Values, 45 (1), 4-17.
Knowles, T.R. (2015). Asian values and democratic citizenship: Exploring attitudes among South Korean eighth graders using data from the ICCS Asian Regional Module. Asian Pacific Journal of Education, 191-212.
Le, T. T. T., Tigelaar, D., & Admiraal, W., (2021). A typology of educational democratic values: perspectives from teachers and students in Vietnamese secondary schools, Asia Pacific Journal of Education, https://doi.org/10.1080/02188791.2021.2016371
Leichsenring, A. (2010). Values-based education in schools in the 2000s: The Australian experience. Unpublished master's thesis, Queensland Unıversıty of Technology.
Levin, B. (1998). The educational requirement for democracy. Curriculum Inquiry, 28, 58- 79.
Lewis, R., (1999). Preparing students for democratic citizenship: Codes of conduct in Victoria’s ‘Schools of the Future’. Educational Research and Evaluation, 5(1), 41-61, https://doi.org/10.1076/edre.5.1.41.3886
MEB. (2018). Sosyal bilgiler dersi öğretim programı (ilkokul ve ortaokul 4, 5, 6 ve 7. sınıflar). Ankara: MEB Yayınları.
Meydan, H. (2014). Okulda değerler eğitiminin yeri ve değerler eğitimi yaklaşımları üzerine bir değerlendirme, Bülent Ecevit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1(1), 93-108.
Miklikowska, M., & Hurme, H. (2011). Democracy begins at home: Democratic parenting and adolescents' support for democratic values, European Journal of Developmental Psychology, 8(5), 541-557, https://doi.org/10.1080/17405629.2011.576856
Moller, J. (2006). Democratic schooling in Norway: implications for leadership in practice. Leadership and Policy in Schools, 5 (1), 53–69
Oğuz, A. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik değerleri ile öğretme ve öğrenme anlayışları. Değerler Eğitimi Dergisi, 9 (22), 139-160.
Öhrn, E. (2001). Marginalization of democratic value: A gendered practice of schooling? International Journal of Inclusive Education, 5 (2/3), 319-328.
Rodríguez, M., Kohen, R., Delval, J., & Messina, C., (2016). From democratic school to civic and political participation / De la escuela democrática a la participación política y ciudadana, Culture and Education, 28(1), 99-129, https://doi.org/10.1080/11356405.2015.1120449
Snyder, E. E. (1961). Democratic social studies instruction at the secondary school level, The Social Studies, 52(5), 185-188, https://doi.org/10.1080/00220973.1940.11018403
Şen, Ü, (2007). Milli Eğitim Bakanlığının 2005 yılında tavsiye ettiği 100 temel eser yoluyla türkçe eğitiminde değerler öğretimi üzerine bir araştırma. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara 2007.
Şimşek, H., & Kara, T. (2021). Ortaokul öğrencilerinin evrensel ahlâki değerlere uyma düzeylerinin sınıf ve cinsiyet değişkinleri açısından incelenmesi. Uluslararası İnsan ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 6(1), 69-83.
Uygun, S., & Engin, G. (2014). Temel demokratik değerler ölçeği: bir ölçek geliştirme çalışması. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 2021-2031.
Uysal, E. (2003). Değerler üzerine bazı düşünceler ve bir erdem tasnifi denemesi: insani erdemler-islami erdemler. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 12(1), 51- 69.
Worsfold, V. L. (1997). Teaching democracy democratically. Educational Theory, 47, 395-410.
Yazıcı, K., (2006). Değerler eğitimine genel bir bakış. Türklük Bilimi Araştırmaları, 19, 499-522.
Yel, S. & Aladağ, S. (2009). Sosyal bilgilerde değerlerin öğretimi. Sosyal Bilgiler Öğretimi. (Ed. Safran, M.) Pegem Akademi Yayınları, Ankara.
Yeşil, R. & Aydın, D. (2007). Demokratik değerlerin eğitiminde yöntem ve zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11 (2), 65-84.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara, Seçkin Yayıncılık
Yılmaz, K. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi tarzları ile demokratik değerlere ilişkin görüşleri arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 9, 147-170.
Yüksel, İ. , Bağcı, Ş. & Vatansever, E. (2013). İlköğretim son sınıf öğrencilerinin demokratik değerlere sahip olma düzeylerinin belirlenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12, 309-334. https://doi.org/10.14520/adyusbd.427.