Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Kişilik Özellikleri ve Akademik Motivasyonları ile Kariyer Araştırma Öz-Yeterlikleri Arasındaki İlişkilerin İncelenmesi

Bireyin yaşamında önemli bir yeri olan kariyer gelişimi, çağın getirdiği yenilikler doğrultusunda değişime uğramaktadır. Başarılı bir kariyer gelişim süreci için, bireyin sahip olduğu kariyer araştırma öz-yeterlik düzeyi önemli görülmektedir. Kariyer araştırma öz-yeterliği, bireyin kendini tanıması, mesleklerle ilgili araştırmalar yapması, iş yaşamı için gerekli donanıma sahip olması ve bağlantılar kurabilmesi olarak açıklanabilir. Bu araştırmanın amacı eğitim fakültesi öğrencilerinin kişilik özellikleri ve akademik motivasyonları ile kariyer araştırma öz-yeterlikleri arasındaki ilişkilerin incelenmesidir. Araştırma grubunu, uygun örnekleme yöntemiyle seçilen 806 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında kişisel bilgi formu, Kariyer Araştırma Öz-Yeterliği Ölçeği, Büyük Beşli Envanteri ve Akademik Motivasyon Ölçeği kullanılmıştır. Bu çalışma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel desene göre tasarlanmıştır. Veriler SPSS 23.00 programıyla analiz edilmiştir. Veri analizinde, Spearman Korelasyon Katsayısı ve Çoklu Doğrusal Regresyon teknikleri kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerden elde edilen bulgular, kariyer araştırma öz-yeterliği ile dışadönüklük, gelişime açıklık, uyumluluk ve sorumluluk kişilik özellikleri arasında pozitif; nevrotiklik kişilik özelliği arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Yapılan Çoklu Doğrusal Regresyon analizi; dışadönüklük, gelişime açıklık, nevrotiklik ve sorumluluğun kariyer araştırma öz-yeterliğinin anlamlı yordayıcıları olduğunu ortaya koymuştur. Öğrencilerin kariyer araştırma öz-yeterlikleri ile akademik motivasyonun içsel ve dışsal bütün boyutları arasında pozitif; motivasyonsuzluk boyutu ile negatif yönde anlamlı bir ilişki bulunmaktadır. Başarma ve harekete yönelik içsel motivasyon ile tüm dışsal motivasyon boyutları, kariyer araştırma öz-yeterliğinin anlamlı yordayıcılarıdır. Araştırma sonuçları literatür bulguları kapsamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

kişilik özellikleri, akademik motivasyon, kariyer araştırma öz-yeterliği

Investigation of the Relationships between Personality Traits, Academic Motivation, and Career Search Self-Efficacy of Education Faculty Students

Career development has a significant place in an individual's life, and changes with the innovations of the age. For a successful career development process, the individual's career research of self-efficacy level is considered something significant. Career search self-efficacy can be explained as the individual's self-knowledge, research related to occupations, having the necessary equipment for business life, and establishing connections. This study aims to examine the relationships between the personality traits and academic motivations of education faculty students and their career search self-efficacy. The research group consists of 806 students selected by convenience sampling method. Personal information form, Career Search Self-Efficacy Scale, Big Five Inventory (BFI), and Academic Motivation Scale were used to collect data. This study was designed according to the relational design, one of the quantitative research methods. The data were analyzed using the SPSS 23.00 program. Spearman Correlation Coefficient and Multiple Linear regression techniques were used in data analysis. The findings obtained from the statistical analysis showed that there was a positive relationship between career search self-efficacy and extroversion, openness to experience, agreeableness, and conscientiousness personality traits and that there is a negative significant relationship between neuroticism and personality traits. Multiple Linear Regression Analysis revealed that extraversion, openness to improvement, neuroticism, and conscientiousness significantly predict career search self-efficacy. There is a positive relationship between students' career search self-efficacy and all internal and external dimensions of academic motivation, there is a significant and negative correlation with the dimension of motivation. Intrinsic motivation to know, intrinsic motivation to accomplish, and the whole dimensions of external motivation, self-assertion, and regulation are significant predictors of career search self-efficacy. The results of the study were discussed within the scope of the literature data. Multiple Linear Regression Analysis revealed that extraversion, openness to development, neuroticism, and responsibility were significant predictors of career search self-efficacy.

Keywords:

personality traits, academic motivation, career search self-efficacy,

PDF

___

Akbaba, S. (2006). Eğitimde motivasyon. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13, 343-361. https://doi.org/2774/37170
Akbay, S., & Gizir, C. (2010). Cinsiyete göre üniversite öğrencilerinde akademik erteleme davranışı: akademik güdülenme, akademik özyeterlik ve akademik yükleme stillerinin rolü. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 60-78.
Akdemir, A., Karagöz, A. M., Salihoğlu, G., Konakay, G., Adalı, P., Koçyiğit, E., & Zaimoğlu, Ö. (2015). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin kariyer planlarının motivasyon düzeylerine etkilerinin araştırılması. Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 52-90.
Alemdağ, C., Öncü, E., & Yılmaz, A. K. (2014). Beden eğitimi öğretmeni adaylarının akademik motivasyon ve akademik öz-yeterlikleri. Spor Bilimleri Dergisi, 25(1), 23-25.
Arghode, V., Heminger, S., & McLean, G. N. (2021). Career self-efficacy and education abroad: Implications for future global workforce. European Journal of Training and Development, 45(1), 1-13. https://doi.org/10.1108/EJTD-02-2020-0034
Arslan, E., Güripek, E., & İnce, C. (2017). Kişilik ve meslek seçimi ilişkisi: Turizm öğrencileri üzerine bir araştırma. Kesit Akademi Dergisi, (11), 200-217.
Atkinson, R. L., Atkinson, R. C., Smith, E. E., Bem, D. J., & Hoeksema, S. M. (2006). Psikolojiye giriş (Çev. Y. Alogan). Arkadaş Yayınevi.
Aydemir, L. (2018). Üniversite öğrencilerinin meslek tercihlerini belirleyen faktörlere yönelik bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(5), 713-723. https://doi.org/10.18506/anemon.378084
Aydın, F. (2010). Akademik başarının yordayıcısı olarak akademik güdülenme, özyeterlik ve sınav kaygısı [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
Bacanlı, H., & Şahinkaya, Ö. (2011). The adaptation study of academic motivation scale into Turkish. Procedia Social and Behavioral Sciences, 12, 562-567. http://doi.org/10.16/j.sbspro.2011.02.068
Balcı, A. (2005). Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler (1. baskı). Pegem A Yayıncılık.
Bandura, A. (1977). Social learning theory. Prentice Hall.
Bandura, A. (1978). The self system in reciprocal determinism. American Psychologist, 33(4), 344-358. https://doi.org/10.1037/0003-066X.33.4.344
Bandura, A. (1982). Self-Efficacy Mechanism in Human Agency. American Psychologist, 37(2), 122-147.
Bandura, A. (1995). Self-efficacy in changing societies. Cambridge University Press.
Bandura, A. (2001). Social cognitive theory: An agentic perspective. Annual Review of Psychology, 52(1), 1-26. https://doi.org/10.1111/1467-839X.00024
Basım, H. N., Çetin, F., & Tabak, A. (2009). Beş faktör kişilik özelliklerinin kişilerarası çatışma çözme yaklaşımlarıyla ilişkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 24(63), 20-34.
Bayram, N., Gürsakal, S., & Aytaç, S. (2012). Öğrencilerinin Kariyer Değerlerini Açıklamada Kişiliğin Etkisi. Anadolu University Journal of Social Sciences, 12(2).
Benet-Martinez, V., & John, O. P. (1998). Los cinco grades across cultures and ethnic groups: Multitrait-multimethod analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology, 75, 729-750. https://doi.org/10.1037/0022-3514.75.3.729
Betz, N. E., & Hackett, G. (1981). The relationship of career-related self efficacy expectations to perceived career options in college women and men. Journal of Counseling Psychology, 28(5), 399-410. https://doi.org/10.1037/0022-0167.28.5.399
Betz, N. E., & Hackett, G. (1987). Concept of agency in educational and career development. Journal of Counseling Psychology, 34(3), 299-308. https://doi.org/10.1037/0022-0167.34.3.299
Blustein, D. L. (1989). The role of goal instability and career self-efficacy in the career exploration process. Journal of Vocational Behavior, 35(2), 194-203. https://doi.org/10.1016/0001-8791(89)90040-7
Borgen, F. H., & Betz, N. E. (2008). Career self-efficacy and personality: Linking career confidence and the healthy personality. Journal of Career Assessment, 16(1), 22-43.
Burger, M. J. (2006). Kişilik. Kaknüs.
Büyüköztürk, Ş., Çokluk, Ö., & Köklü, N. (2015). Sosyal bilimler için istatistik (19. baskı). Pegem A Yayıncılık.
Candaş, B., & Bebek, G. (2015, June 10-12). Fen bilgisi öğretmeni adaylarının mesleği tercih nedenleri ve memnuniyet düzeyleri: Fatih Eğitim Fakültesi örneği [Paper presentation]. International Conference on New Horizons in Education, Barcelona, Spain.
Carver, C. S., & Scheier, M. F. (2000). Autonomy and self-regulation. Psychological Inquiry, 11(4), 284-291.
Chen, Z., & Solberg, V. S. H. (2018). Pathways from caring and engaging adults to youth vocational identity: The mediational roles of career search self-efficacy and goal capacity. Youth & Society, 50(6), 780-800. https://doi.org/10.1177/0044118X17725459
Chowdhury, M., ve M. Shahabuddin, A. (2007). Self-Efficacy, Motivation and Their Relationship to Academic Performance of Bangladesh College Students. College Quarterly, 10.
Cüceloğlu, D. (2006). İnsan ve davranışı (13. baskı). Remzi Kitabevi.
Dawes, M. E., Horan, J. J., & Hackett, G. (2000). Experimental evaluation of self-efficacy treatment on technical/scientific career outcomes. British Journal of Guidance and Counselling, 28, 87-100. https://doi.org/10.1080/030698800109637
Deci, E. L., Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., & Ryan, R. M. (1991). Motivation and education: The self-determination perspective. Educational Psychologist, 26(3-4), 325-346. https://doi.org/10.1207/s15326985ep2603&46
Ertürk, M. (2011). İnsan Kaynakları Yönetimi (5. Baskı). Beta Yayınevi.
Feldt, R.C., Woelfel, C. (2009). Five-factor personality domains, self- efficacy, career-outcome expectations, and career indecision. College Student Journal. 43, 429-437.
Fraenkel, J. R., & Wallen, N. E. (2008). How to design and evaluate research in education (7th ed.). McGraw Hill.
Fraenkel, J. R., Wallen, N. E., & Hyun, H. H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed.). McGraw Hill.
Gelissen, J., & de Graaf, P. M. (2006). Personality, social background and occupational career success. Social Science Research, 35(3), 702-726. https://doi.org/10.1016/j.ssresearch.2005.06.005
Ginzberg, E., Ginsburg, S.W., Alexrad , S. & Herman, J.L. (1951). Occuptional choice: an approach to ageneral theory. New York: Columbia University Pres.
Gökdeniz, İ., & Merdan, E. (2011). Kişilik ile kariyer seçimi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(2), 23-36.
Gömleksiz, M. N., & Serhatlıoğlu, B. (2014). Öğretmen adaylarının akademik motivasyon düzeylerine ilişkin görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 173(173), 99-128.
Gushue, G. V., Scanlan, K. R., Pantzer, K. M., & Clarke, C. P. (2006). The relationship of career decisionmaking self-efficacy, vocational identity, and career exploration behavior in African American high school students. Journal of Career Development, 33(1), 19-28.
Huang, S. (1999). The effect of family environment, personality, and self-efficacy on career indecision of college students [Unpublished doctoral dissertation]. West Lafayette: Purdue University.
İçerli, L., & Şerife, U. A. (2019). Beş faktör kişilik özelliklerinin kariyer değerleri üzerindeki etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi, 4(8), 21-45.
Jemini-Gashi, L., Duraku, Z. H., & Kelmendi, K. (2021). Associations between social support, career self-efficacy, and career indecision among youth. Current Psychology, 40(9), 4691-4697. https://doi.org/10.1007/s12144-019-00402-x
John, O. P., & Srivastava, S. (1999). The big five trait taxonomy: History, measurement and theoretical perspectives. In L. Pervin and O.P. John (Eds.), Handbook of personality: Theory and research (pp. 102-138). Guilford.
Kabadayı, F., & Şahin, M. (2019). Kariyer araştırma öz-yeterliğinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(46), 215-229. https://doi.org/10.9779/pauefd.453987
Kabakulak, A. (2018). Kişilik özelliklerinin mesleki tutum ve iş doyumuna etkisi: Turist rehberleri üzerine bir araştırma [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri. Asil Yayıncılık.
Karagüven, M. H. (2012). Akademik motivasyon ölçeğinin Türkçeye adaptasyonu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2599-2620.
Kim, H. S., & Park, I. J. (2017). Influence of proactive personality on career self-efficacy. Journal of employment counseling, 54(4), 168-182. https://doi.org/10.1002/joec.12065
Koca, F., & Dadandı, İ. (2019). Akademik öz-yeterlik ile akademik başarı arasındaki ilişkide sınav kaygısı ve akademik motivasyonun aracı rolü. İlköğretim Online, 18(1), 241-254. https://doi.org/10.17051/ilkonline.2019.527207
Komarraju, M., Swanson, J., & Nadler, D. (2014). Increased career self-efficacy predicts college students’ motivation and course and major satisfaction. Journal of Career Assessment, 22(3), 420-432. https://doi.org/10.1177/1069072713498484
Köroğlu, Ö. (2014). Meslek seçimi ile kişilik özellikleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi: Turizm rehberliği öğrencileri üzerine bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 137-157.
Krumboltz, J. D., Mitchell, A. M. and Jones, G. B. (1976). A social learning theory of career selection. The Counseling Psychologist, 6(1), 71-81.
Kuzgun, Y. (2009). Meslek rehberliği ve danışmanlığına giriş (4. baskı). Nobel Yayınları.
Lent, R. W. (2018). Future of work in the digital world: Preparing for instability and opportunity. The Career Development Quarterly, 66(3), 205-219.
Liu, X. X., Gong, S. Y., Zhang, H. P., Yu, Q. L., & Zhou, Z. J. (2021). Perceived teacher support and creative self-efficacy: The mediating roles of autonomous motivation and achievement emotions in Chinese junior high school students. Thinking Skills and Creativity, 39, 100752. https://doi.org/10.1016/j.tsc.2020.100752
Maietta, H. (2013). The four year experience: Career search self-efficacy of new graduates. Online Journal for Workforce Education and Development, 6(2), 1.
Malik, N. F. B. A. (2016). Effect of parental ınfluence, personalıty and personal ınterest on the choıce of career among unıversıty students [Master thesis]. Unıversıtı Utara Malaysıa.
McCrae, R. R., & Costa Jr, P. T. (1989). Reinterpreting the myers briggs type indicator from the perspective of the five factor model of personality. Journal of Personality, 57(1), 17-40. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.1989.tb00759.x
McCrae, R. R., & Costa Jr, P. T. (1997). Personality trait structure as a human universal. American Psychologist, 52(5), 509-516. https://doi.org/10.1037/0003-066X.52.5.509
Multon, K., Brown, S., & Lnet, R. (1991). Relation of self-efficacy beliefs to academic outcomes: A meta-analytic investigation. Journal of Counseling Psychology, 38(1), 30-38.
Nauta, M. M. (2004). Self-efficacy as a mediator of the relationships between personality factors and career interests. Journal of Career Assessment, 12(4), 381-394.
Park, S. (2015). Effects of discipline-based career course on nursing students' career search self-efficacy, career preparation behavior, and perceptions of career barriers. Asian nursing research, 9(3), 259-264. https://doi.org/10.1016/j.anr.2015.06.003
Penn, L. T., & Lent, R. W. (2019). The joint roles of career decision self-efficacy and personality traits in the prediction of career decidedness and decisional difficulty. Journal of Career Assessment, 27(3), 457-470.
Ryan, R. M., & Deci, E. L. (2000). Intrinsic and extrinsic motivations: Classic definitions and new directions. Contemporary educational psychology, 25(1), 54-67. https://doi.org/10.1006/ceps.1999.1020
Ryan, R. M., LaGuardia, J. G., & Rawsthorne, L. J. (2005). Self-complexity and the authenticity of self-aspects: Effects on well being and resilience to stressful events. North American Journal of Psychology, 7(3), 431-448.
Rensburg, S. V., Rothmann, J.C., & Rothmann, S. (2003). The relationship between personality characteristics and career anchors of pharmacists. Management Dynamics: Journal of the Southern African Institute for Management Scientists, 12(3), 24-33.
Rogers, M. E., Creed, P.A., Glendon, A.I. (2008). The role of personality in adolescent career planning and exploration: A social cognitive perspective. Journal of Vocational Behavior, 73, 132-142.
Sarı, S. V. (2014). Sosyal bilişsel öğrenme teorisine dayalı grup müdahalesinin üniversite öğrencilerinin kariyer araştırma öz yeterliklerine etkisi [Yayınlanmamış doktora tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
Sarı, S. V., Yazıcı, H., & Şahin, M. (2017). Kariyer araştırma öz-yeterliliği ölçeği-Türkçe (KAÖYÖ-T): Türkçeye uyarlama çalışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(5), 1715-1728.
Sartık, H., & Koca-Ballı, A. İ. (2020). Kişilik özelliklerinin kariyer uyum yeteneğine etkisi: Üniversite öğrencileri üzerine bir araştırma. Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(1), 68-86.
Schunk, D. H., & Usher, E. L. (2012). Social cognitive theory and motivation. In R. Ryan (Ed.), The Oxford handbook of human motivation (pp. 13-27). Oxford University Press.
Solberg, V. S., Good, G. E., & Nord, D. (1994). Career search self-efficacy: Ripe for applications and intervention programming. Journal of Career Development, 21(1), 63-72. https://doi.org/10.1177/089484539402100106
Solberg, V. S., Good, G. E., Nord, D., Holm, C. Hohner, R., Zima, …. Malen, A. (1994). Assessing career search expectations: Development and validation of the career search efficacy scale. Journal of Carrer Assesment, 2(2), 111-123. https://doi.org/10.1177/106907279400200202
Somer, O., Korkmaz, M., & Tatar, A. (2002). Beş faktör kişilik envanterinin geliştirilmesi-I: Ölçek ve alt ölçeklerin oluşturulması. Türk Psikoloji Dergisi, 17(49), 21-33.
Stumpf, S. A., Austin, E. J., & Hartman, K. (1984). The impact of career exploration and interview readiness on interview performance and outcomes. Journal of Vocational Behavior, 24(2), 221-235. https://doi.org/10.1016/0001-8791(84)90008-3
Super, D.E., (1963). Career development: self-concept theory, New York: Colombia University Teachers College Press.
Sümer, N., Lajunen, T., & Özkan, T. (2005). Big five personality traits as the distal predictors of road accident involment. In G. Underwood, (Ed.), Traffic and transport psychology (pp. 215-227). Elsevier Press.
Şeyhanlıoğlu, H. Ö. (2018). Bireysel kariyer planlaması ve kişilik özellikleri arasındaki ilişki: Turizm çalışanları örneği [Yayınlanmamış doktora tezi]. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi.
Thoonen, E. E. J., Sleegers, P. J. C., Oort, F. J., Peetsma, T. T. D., & Geijsel, F. P. (2011). How to Improve Teaching Practices: The Role of Teacher Motivation, Organizational Factors, and Leadership Practices. Educational Administration Quarterly, 47(3), 496– 536. https://doi.org/10.1177/0013161X11400185
Vallerand, R. J., Pelletier, L. G., Blais, M. R., Briere, N. M., Senecal, C., & Vallieres, E. F. (1992). The academic motivation scale: A measure of intrinsic, extrinsic, and amotivation in education. Educational and Psychological Measurement, 52(4), 1003-1017. https://doi.org/10.1177/0013164492052004025
Wilkesmann, U., Fisher, H., & Virgillito, A. (2012). Academic motivation of students- the German case. Zentrum für Weiterbildung.
Wolf, A. G., Auerswald, S., Seinsche, A., Saul, I., & Klocke, H. (2021). German student teachers’ decision process of becoming a teacher: The relationship among career exploration and decision-making self-efficacy, teacher motivation and early field experience. Teaching and Teacher Education, 105, 103350. https://doi.org/10.1016/j.tate.2021.103350
Yazgan-İnanç, B., & Yerlikaya, E. (2010). Kişilik kuramları (3. baskı). Pegem Akademi.
Yeşilyaprak, B. (2011). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya (2. baskı). Pegem Yayıncılık.
Zunker, V. (2006). Career counseling: A holistic approach (7th ed.). Thomson Higher Education.