Öğrenci Görüşlerinden Hareketle Proje İmam Hatip Ortaokulları ve Diyanet İşleri Başkanlığı’na Bağlı Kur’an Kurslarındaki Hafızlık Eğitimi Süreçlerinin Karşılaştırılması (İstanbul Avrupa Yakası Örneği)
Bu çalışma, hali hazırda uygulanmakta olan “İmam Hatip Ortaokullarında Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesi” kapsamında proje imam hatip ortaokullarındaki hafızlık eğitimi ve Diyanet İşleri Başkanlığı’na bağlı Kur’an kurslarında yürütülen hafızlık eğitim süreçlerinin öğrenci görüşlerinden hareketle karşılaştırılmasını amaçlamaktadır. Nicel araştırma yöntemi üzerine kurgulanan çalışmanın modeli, iki veya daha fazla sayıda değişken arasındaki ilişkiyi ve değişimin varlığı veya derecesini belirlemeye dayalı olarak yürütülen karşılaştırmalı ilişkisel tarama modelidir. Araştırmanın evreni İstanbul ili Avrupa yakasında bulunan dört imam hatip ortaokulu ile dört Kur’an kursu olup örneklemi ise bu kurumlarda hafızlık eğitimi alan 160 öğrencidir. Araştırmada ilk olarak hafızlık eğitimi ve tarihi süreç içerisindeki gelişimine yer verilmiştir. Ardından araştırma kapsamında katılımcı öğrencilere uygulanan anketler neticesinde elde edilen veriler hafızlık eğitimi aldıkları kurum ve cinsiyet değişkenine göre analiz edilmiştir. Bu çerçevede öğrencilerin, hafızlık sürecine, örgün eğitimle birlikte hafızlık eğitimine, hafızlık sonrası sürece, hafızlık hocalarına ve hafızlık sürecindeki fiziksel imkânlara yönelik görüşlerine başvurulmuş, ilgili görüşler arasındaki anlamlı farklılıklar tespit edilerek değerlendirilmiştir. Çalışma neticesinde özellikle cinsiyet değişkeni açısından ezber yapma, hafızlık sürecindeki diğer meşguliyetler, hocaların eğitim anlayışı, hafızlığı bırakma isteği gibi konularda anlamlı farklılıklar tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Eğitim, Hafızlık, Örgün Eğitimle Hafızlık, Kur'an Kursu, İmam Hatip Ortaokulu
Comporasion of Processes the Qur’an Memarization Education at Project Imam Hatip Secondary Schools and the Qur’an Courses of the Presidency of Religion Affairs Based on Student Opinions (İstanbul Europen Side Example)
This study aims to compare the hafiz training in imam hatip secondary schools and the hafiz training processes carried out in the Qur'an courses affiliated to the Presidency of Religious Affairs, based on student views, within the scope of the "Hafiz Project with Formal Education in Imam Hatip Secondary Schools", which is currently being implemented. The model of the study, which is based on the quantitative research method, is the comparative relational survey model, which is based on determining the relationship between two or more variables and the presence or degree of change. The universe of the research is four imam hatip secondary schools and four Qur'an courses located in the European side of Istanbul, and the sample is 160 students who receive hafiz training in these institutions. In the research, first of all, hafiz education and its development in the historical process are included. Then, the data obtained as a result of the questionnaires applied to the participant students within the scope of the research were analyzed according to the institution and gender variable. In this context, the students' views on the hafiz process, the hafiz training together with the formal education, the post hafiz process, the hafiz teachers and the physical opportunities in the hafiz process were consulted, and the significant differences between the relevant views were determined and evaluated. As a result of the study, especially in terms of gender variable, significant differences were found in subjects such as memorization, other occupations in the hafiz process, teachers' understanding of education, and the desire to quit memorization.
Keywords:
Education, Qur'an Memorization, Qur'an Memorization With Formal Education, Qur'an Courses, Imam Hatip Secondary School,
___
- Adıgüzel, Abdullah. v.dğr., “Hafız İmam Hatip Ortaokullarındaki Hafızlık Eğitimine İlişkin Öğretici ve Öğrenci Görüşleri”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi 17/68 (2018), 1453-1475.
- Algur, Hüseyin. “Nitelikli Bir Hafızlık Eğitimi İçin Öneriler”. Talim: Journal of Education in Muslim Societies and Communities 2 (2018), 243–288.
- Algur, Hüseyin. “Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık ile Geleneksel Hafızlık Eğitimi Uygulamalarının Kur'an Kursu Öğreticisi/Öğretmen Görüşlerine Göre Karşılaştırılması”. Çeşitli Yönleriyle Hafızlık Eğitimi. Edt. Hatice Şahin Aynur. İstanbul: DEM Yayınları, 2021.
- Arslantaş, Muhammet. İmam-Hatip Ortaokullarında Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesinde Öğrenci Tutumları (Sivas Zeki Hayran İmam-Hatip Ortaokulu Örneği). Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisan Tezi, 2019.
- Atıcı, Muharrem. “Ortaokullarda ve İmam Hatip Ortaokullarında Hafızlık”. Yeniden Yapılanmanın Eşiğinde Kur’an Kursları. İstanbul: YECDER Kitapları 4, 2014.
- Avcı, Sümeyye. Hafızlık Proje Okullarında Hafızlık Eğitimi Alan Öğrencilerin Psiko-Sosyal Durumları İle Motivasyon Düzeylerinin İncelenmesi. Rize: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2021.
- Aybey, Salih. “Hafızlık Eğitiminde Yeni Bir Tecrübe: Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık-Önemi, Problemleri ve Beklentiler”. EKEV Akademi Dergisi 24/82 (2020), 383-412.
- Aydın, Muhammet Şevki. “Hafızlık Eğitimini Yeniden Düşünmek”. Hafızlık Eğitimi Üzerine Araştırmalar, Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019.
- Ayhan, Halis. “Cumhuriyet Dönemi Din Eğitimine Genel Bakış”. AÜİF Dergisi (Özel Sayı) (1999), 237-254.
- Bahçekapılı, Mehmet. “Türkiye’de Din Eğitiminin Politik Tarihi”. Türkiye’de Eğitim Politikaları. Edt. Arife Gümüş. Ankara : Nobel Akademik Yayıncılık, 2015.
- Bayraktar, M. Faruk. “Hafızlık Eğitiminin Geleneksel Yöntemleri ve Kur’an Kursları”. Tokat’ta Kur’an Günleri X. Kur’an Sempozyumu: Kur’an ve Eğitim, İstanbul: Fecr Yayınevi, 2007.
- Bozak, M. Mahir. “Anksiyete ve Okul Başarısı Arasındaki İlişkiye Ait Bir Araştırma”. Psikoloji Dergisi 4/16 (1982), 24-39.
- Bozkurt, Nebi. “Dârülkurra”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 8. Ankara: TDV Yayınları, 1989, 543-545.
- Büyüköztürk, Şener, Ebru Kılıç Çakmak, Özcan Erkan Akgün, Şirin Karadeniz, Funda Demirel. Eğitimde Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi, 2018.
- Can, Abdullah. SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Ankara: Pegem Akademi, 2014.
- Canan, Mehmet Zeki. İslam Tarihi : Cahiliyye Devri -Siyer-i Nebi Halifeler Devri I. İstanbul: Yelken Matbaası, 1977.
- Cebeci, Suat-Bilal Ünsal. “Hafızlık Eğitimi ve Sorunları”. Değerler Eğitimi Dergisi 4/11 (2006), 27-52.
- Çetin, Abdurrahman. Kur’ân İlimleri ve Kur’ân-ı Kerim Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları, 1982.
- Çetin, Esma. “Günümüz Türkiye'sinde Kurumsal ve Meslekî Açıdan Hafızlık Müessesesi”. Çeşitli Yönleriyle Hafızlık Eğitimi, İstanbul: DEM Yayınları, 2021.
- Demir, Kevser. “Hafızlık Eğitimi Almış Bireylerin Benlik Saygısı Üzerine Nitel Bir Çalışma”. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi 4/2 (2019), 79-101.
- Demirbaş, İsmail. "Hafız Yetiştirecek Proje İmam Hatip Ortaokulları". Yeniden Yapılanmanın Eşiğinde Kur’an Kursları. İstanbul: YECDER Kitapları 4, 2014, 344-348.
- Demirci, Muhsin. Kur’an Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları (İFAV), 2015.
- Doğan, Recai. “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Tevhid-i Tedrisat Çerçevesinde Din Eğitim Öğretimi ve Yapılan Tartışmalar”. Cumhuriyet’in 75. Yılında Türkiye’de Din Eğitimi ve Öğretimi İlmi Toplantısı (İzmir 4- 6 Aralık 1998 Tebliğler). Edt. Fahri Unan, Yücel Hacaloğlu. Ankara: Türk Yurdu Yayınları, 1999.
- Draz, M. Abdullah. Kur’ân’a Giriş, Ankara: Kitabiyat Yayınları, 2000.
- Güneş, Âdem. “Hafızlık Eğitiminin Öğrencilerin Sosyal ve Özgüven Gelişimlerine Etkisi-Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Yapan İHO Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma-”. İlahiyat Tetkikleri Dergisi 53 (2020), 263-286.
- Gürel, Ramazan. “Cumhuriyet Dönemi Hafızlık Eğitimi Literatürü Üzerine Bir Değerlendirme”. Edt. Cemil Osmanoğlu-Ömer Özbek, Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019, 341-387.
- İbn Manzur, Muhammed b. Mükerrem. Lisanü’l-Arab 2/514, Kahire: Daru’-l Hadis, 2003.
- Komisyon. Kur’an Yolu: Türkçe Meâl ve Tefsir III. 5. Baskı. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2014.
- Korkmaz, Mehmet. “Kur’an Kurslarında Din Eğitimi”. Din Eğitimi El Kitabı. Edt. Recai Doğan, Remziye Ege. Ankara: Grafiker Yayınları, 2017, 329-356.
- Kozakoğlu, Ekrem. Örgün Eğitimle Birlikte Hafızlık Projesi ve Kur’an Eğitimine Katkısı. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
- Kuloğlu, Rahime. Yönetici Görüşlerine Göre İmam Hatip Ortaokullarındaki Hafızlık Projesinin Değerlendirilmesi. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2018.
- Landau, M. Jacob Landau. “Küttab”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 27. Ankara: TDV Yayınları 2003, 3-4.
- Özbek, Ömer. “Çoklu Zekâ Uygulamaları ve Hafızlık Eğitimi”. Hafızlık Eğitimi Üzerine Araştırmalar. Kayseri: Kimlik Yayınları, 2019, 203-246.
- Özbek, Ömer. “Dünyada Hafızlık Yöntem Örnekleri”. Bilimname: Düşünce Platformu 2/29 (2015), 183-209.
- Özler, Hatice Kübra. Diyanet İşleri Başkanlığı Hafızlık Eğitim Programı Öğretmen ve Öğrenci Görüşleri (Konya örneği). Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2019.
- Şahin, Hatice. “Başlangıcından Günümüze Kadar İslam Coğrafyasında Hafızlık Tedrisatı”. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi 11/2 (2011), 199-220.
- Şahin, Hatice. “Hafızlık Eğitimi, Hafızlığın Günümüzdeki Uygulama ve Modelleri”. Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu I. Ankara: DİB Yayınları, 2013, 59-89.
- Temel, Nihat. “Kur’ân Talimi ve Hafızlık Eğitimi”. Din Eğitimi Araştırmaları Dergisi 18 (2007), 35-60.
- Tuncel, Emrullah. “Örgün Eğitim Eşliğinde Hafızlık Deneyimine Dair Nitel Bir Araştırma: İlk Emir Koleji Örneği”. Kilis 7 Aralık Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 9/1 (Haziran 2022), 233-261.
- Ürkmez, Ahmet. “Hafızlık Destekli Sınıf Projesi”. Yaygın Din Eğitimi Sempozyumu I. Ankara: DİB Yayınları, 2013, 295-303.
- Yusufoğlu, Kevser. İmam Hatip Ortaokullarında Örgün Eğitimle Hafızlık Projesinin Uygulanması ve Yönetimine Dair Paydaş Görüşlerinin İncelenmesi. İstanbul: Sabahattin Zaim Üniversitesi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, 2021.
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi