İMAM EŞ’ARİ’NİN İMAN RİSALESİ
İslam Düşünce Tarihinin en büyük ekolu olan Eş’arilik, şüphesiz imamı ve kurucusu olarak kabul edilen İmam Eş’arî’nin fikrilerinin temel alındığı bir mezheptir. Eş’arî’nin inanca dair düşünceleri içinde en dikkati çekenlerden biri de iman konusundaki görüşleri oluşturmaktadır. Ona has iman görüşü İslam düşüncesindeki iman anlayışları içinde farklı bir yere sahiptir. Bu çalışmada bu farklılıklar öne çıkarılarak İslam Mezheplerinin temel ayrılık noktalarından biri olan iman konusuna Eş’arî’nin bakışı ve onun bu konu ile ilgili telif ettiği İman Risalesi ele alınmıştır. İmam Eş’arî yüzden fazla eser yazmış olmasına rağmen bize ulaşan ve mevcudiyeti bilinen çok az eseri vardır. Bunlardan Makâlat, el-İbâne, el-Luma’, Risale ila Ehli Sağr ve İsthisanu’l-Havd eserleri ilim dünyasında şöhret bulmuş, üzerinde çalışmalar yapılmış ve Türkçeye de çevrilip yayınlanmıştır. Adı geçen beş eser açısından durum bu iken bu makalede söz konusu edeceğimiz İman ile alakalı eseri ilim dünyasında pek şöhret bulmadığı gibi tespit edebildiğimiz kadarıyla ülkemizde üzerinde bir çalışma veya çeviri yapılmadığı gibi eserin Arapça metni de yayınlanmamıştır. Bu boşluğu doldurmak amacıyla hem Eş’arî’nin iman görüşü hem de sözü edilen eserin değerlendirilmesi ve Türkçe çeviri ile birlikte Arapça metninin de yer aldığı bir çalışma yapılmıştır. Böylece bu makale ile Eş’arî’nin mevcut eserlerinin tümünün ülkemizdeki ilim taliplerinin istifadesine sunulmasına katkı sağlanması hedeflemiştir.
Anahtar Kelimeler:
el-Eş’arî, Risale fi’l-İman, İman, Değerlendirme, Tercüme
Imam al-Ash'ari's Work of Faith
Ash’ariyyah is the biggest school of Islamic Intellectual History. It is a sect based on the ideas of al-Ash’ari, who is accepted as its imam and founder. Among al-Ash’ari’s thoughts on belief, one of the most interesting is his views on faith. His view of faith has a different place in the understanding of faith in Islamic thought. In this study, al-Ash’ari’s view of faith, which is one of the main points of separation of the Islamic Sects, is discussed. In addition, the Risalah he wrote on this subject was examined. Although al-Ash’ari wrote more than a hundred works, there are very few works that have reached us and whose existence is known. Among them, the works of Maqālāt, Ibānah, al-Lumaʿ, Risalah ila Ahl al-Thaghr and Istihsan al Khawd have found fame in the world of science, studies have been made on them, and they have been translated and published in Turkish. While this is the case in terms of the five works mentioned, the work related to Faith, which we will talk about in this article, did not find much fame in the world of science, and as far as we can determine, there has been no study or translation on it in our country, and the Arabic text of the work has not been published. In order to fill this gap, a study has been carried out that includes both al-Ash’ari’s view of faith and the evaluation of his work, as well as the Turkish translation and the Arabic text. Thus, with this article, it is aimed to contribute to presenting all of al-Ash’ari’s existing works to the benefit of science aspirants in our country.
Keywords:
al-Ash’ari, Risalah fi al-Iman, Faith, Evaluation, Translation,
___
- Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdillah Ahmed b. Muhammed, el-Akide. thk. Abdulaziz İzeddin es-Seyrevân. Dımaşk: Daru Kuteybe, 1408/1988.
- Amûrâk, Abdul Mevla. “Mukadime”. Risale fi’l-iman. mlf. Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail el-Eş’arî. 5-80. Beyrut: Daru’l-Hadis al-Ketaniyye, 2017.
- el-Bağdâdî, Abdulkahir b. Tahir b. Muhammed. Usûlü’d-din. Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1981.
- el-Bâkıllânî, Kâdi Ebu Bekr b. Tayyib. el-İnsâf. thk. İmaduddin Ahmed Haydar. Beyrut: Alemü’l-Kütüb, 1986. el-Bâkıllânî, Kâdi Ebu Bekr b. Tayyib. Temhidu’l-evâil ve telhisu’d-delâil. thk. İmaduddin Ahmed Haydar. Beyrut: Muessetü’l-Kutübi’s-Sakafiyye, 1987.
- el-Cüveynî, İmamu’l-Haremeyn Ebu’l-Muâlî Abdulmelik. Kitabu’l-İrşad. thk. Es’ad Temim. Beyrut: Messesetü’l-Kutübi’s-Sakâfiyye, 1985. el-Cüveynî, İmamu’l-Haremeyn Ebu’l-Muâlî Abdulmelik. el-Akidetu’n-Nizâmiyye. thk. Muhammed Zahid el-Kevseri. Kahire: el-Mektebetü’l-Ezheriyye, 1992.
- el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. el-İbâne an usuli’d-diyane. nşr. Hammad b. Muhammed el-Ensari. Medine: Merkez Şuuni’d-Da’ve, 5. Basım, 1409/1988.
- el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan, İslam İnanç Esasları “el-İbane an usuli’d-diyane”, çev. Mehmet Kubat. İstanbul: İşrak Yayınları, 2008.
- el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Kitabu'l-Luma' fi'r-red ala ehli'z-zeyğ ve'l-bida’. thk. Richard J. McCarthy. Beyrut: el-Matbaatü’l-Katülikiyye, 1953.
- el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Eş‘arî Kelamı Kitâbu’l-Luma‘ fi’r-reddi ‘ala Ehli’z-Zeyğ ve’l-Bida’, çev. Kılıç Aslan Mavil-Hikmet Yağlı Mavil. İstanbul: İz Yayıncılık, 3. Basım, 2019.
- Ebu’l-Hasan el- Eş‘arî, İstihsâni'l-Havd fî İlmi Kelam Risâlesi ve İzahı, çev. Melikşah Sezen. Ankara: Kökler Derneği Yayınları, 2016.
- el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Makâlâtü’l-İslâmiyyîn ve ihtilâfü’l-musallîn: İlk Dönem İslâm Mezhepleri, çev. Ömer Aydın - Mehmet Dalkılıç. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2019.
- el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Meseltü’l-iman, hz. Halid Muhammed Abduh. Beyrut: Kenz Nâşirûn, 2016.
- el-Eş’arî, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Risale fi’l-iman, thk. Abdul Mevla Amûrâk. Beyrut: Daru’l-Hadis al-Ketaniyye, 2017.
- Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail el-Eş’arî. Risale fi istihsani'l-havd fi İlmi'l-Kelâm. Beyrut: el-Matbaatü’l-Katülikiyye, 1953. el-Eş’ari, Ebu’l-Hasan Ali b. İsmail. Risale fi’l-iman, Leipzig: J.C. Hinrichs'sche Buchhandlung, 1876 (Wilhelm Spitta’nın Zur Geschichte Abu'l-Ḥasan al-Aśʿarî's, adlı eserin içinde).
- Gulam en-Nebi, Mirza el-Hakim el-Kadiyânî. el-Hediyetü’s-Sa’diyye. Mısır: Matbaatü’n-Necâh, 1910.
- İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali b. Hasan. Tebyînu kezibi’l-müfterî fi mâ nüsibe ile’l-İmâm Ebu’l-Hasan el-Eş’arî. Dımaşk: Daru’l-Fikr, 2. Basım, 1399/1979.
- İbn Dirbâs, Ebu’l-Kasım Abdülmelik b. İsa. Risale fi’z-zubbi an Ebi’l-Hasan el-Eş’arî, Haydarabat Dekn: Dairetü’l-Maarifi’l-Osmaniyye, 2. Basım, 1948.
- İbn Fûrek, Ebu Bekr Muhammed b. el-Hasan. Mucerredu makâlâti’ş-Şeyh Ebi’l-Hasan el-Eş’ari. thk. Daniel Gimaret. Beyrut: Darü’l-Maşrik, 1987.
- İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim el-Harrani. en-Nubuvvât, Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyye, 1386/1966. İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim el-Harrani. Kutub ve resail ve fetâvâ İbn Teymiyye fi’l-akide (Fetâvâ). thk. Abdurrahman Muhammed Kasım en-Necdi. 7 Cilt. Riyad: Mektebe İbn Teymiyye, ts.
- İbn Teymiyye, Takıyyüddin Ahmed b. Abdülhalim el-Harrani. Minhacu’s-sünneti’n-nebeviyye. nşr. Muhammed Reşad Salim. 10 Cilt. Riyad: Muessesetü’l-Kurtuba, 1406/1986.
- İzutsu, Toshihiko. İslam Düşüncesinde İman Kavramı. çev. Selahattin Ayaz. İstanbul: Pınar Yayınları, 2. Basım, 2017.
- Keskin, Mehmet. İmam Eş’arî ve Eş’arilik. İstanbul: Düşün Yayıncılık, 2013.
- Molla Ali el-Kari, İbn Sultan Muhammed el-Hanefi. Şerhun ale’l-Fıkhu’l-Ekber. İstanbul: Daru’l-Kitabi’l-İslami, 2. Basım, 1955.
- Nesefî, Ebu’l-Muîn Meymûn b. Muhammed. Tabsıratü’l-edille fi usûli’d-dîn. thk. Hüseyin Atay. 2 Cilt. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 1993.
- Özdemir, Mahmut Eş’arî’nin Risâle İlâ Ehli's-Sağr bi Bâbi'l-Ebvâb Adlı Eserinin Tercüme ve Değerlendirilmesi. Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2005.
- Subkî, Tacuddin Ebu Nasr Abdilvahhab b. Ali. Tabakatu'ş-Şafiiyye’l-kubrâ. thk. Abdulfettah Muhammed el-Huluv-Mahmud Muhammed et-Tancî. 10 Cilt. Cize-Kahire: Hicr li’t-Tibaa ve’n-Neşr, 2. Basım, 1992.
- Şehrisrânî, Ebu'l-Feth Muhammed b. Abdilkerim. el-Milel ve'n-nihal. thk. Ahmed Fehmi. 2 Cilt. Beyrut: Darü’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2. Basım, 1992.
- Spitta, Wilhelm. Zur Geschichte Abu’l-Ḥasan al-Aśʿarî’s. Leipzig: J.C. Hinrichs’sche Buchhandlung, 1876.
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
TAHKİKİ VE TAKLİDİ İMAN PERSPEKTİFİNDE MÜ’MİN KİŞİLİK
EMEVİLER DÖNEMİ SANATINDA İNSAN VE HAYVAN FİGÜRLERİ
NAHİVDEN DİLBİLİME, TEMMAM HASSAN'IN NAHVİN İHYASINA YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
HZ. DÂVÛD VE DAVACILAR KISSASINDAKİ İŞKÂLE YÖNELİK GÖRÜŞLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ