Osmanlı Maliyesinde Akçe Farkı Meselesi (1880 - 1916) Mâhiyetine, Yol Açtığı Sorunlara ve Bulunan Çözümlere Dair Bazı Tespitler

Bu makale, 1880 – 1916 yılları arasında akçe farkı meselesinin mâlî sistemde yol açtığı sorunları ve bunları çözmek için devletin giriştiği uygulamaları tahlil etmek amacıyla kaleme alınmıştır. Dünya piyasalarında gümüş fiyatlarının 1870’li yıllardan itibaren düşmeye başlamasıyla, çift metalli düzene sahip Osmanlı para sistemi büyük sıkıntı yaşamaya başlamıştır. Bu sıkıntıları halletmek için 1880 yılında yürürlüğe konulan kararnâme ise Osmanlı hazinesinin pek çok problemle karşı karşıya kalmasına, akçe farkı meselesinin mâlî sistem için büyük bir sorun kaynağına dönüşmesine yol açmıştır. Devletin aldığı tedbirler, akçe farkının yol açtığı sorunlara karşı uzunca bir süre etkili olamamıştır. Nihayet 1916 Tevhid-i Meskûkât Kanunu yaşanan sorunu belirli ölçüde çözüme kavuşturmuştur.

Anahtar Kelimeler:

mecidiye 19 kuruş hesabıyla, gümüş mecidiye, altın lira, 1880 Meskûkât Kararnâmesi, 1916 Tevhid-i Meskûkât Kanunu, akçe farkı

The Issue of Agiotage at Ottoman Finance (1880 – 1916) Some Evaluations Concerning Its Essence, the Problems It Caused and Solutions Found

This study was written in order to analyze the problems caused by agiotage in finance and the practices of the state in solving these problems. As silver prices began to fall in the world markets since the 1870s, the Ottoman bimetallic monetary system began to experience great diffuculties. The decree that put into effect in 1880 to solve these troubles caused the Ottomon treasury to face many problems, and the problem of agiotage turned into a major source of problems for the Ottoman financial system. Measures taken by the state against the problems due to agiotage could not be effective for a long time. Finally, 1916 The Law for the Unifacation of Coinage solved this experienced problem to a certain extent.

Keywords:

Account the mecidiye at 19 quruş, silver mecidiye, gold lira, 1880 Coinage Decree, 1916 The Law for the Unifacation of Coinage, agiotage,

PDF

___

Autheman, André, Tanzimattan Cumhuriyet’e Osmanlı Bankası: Bank-ı Osmanî-i Şahane, çev. A. Berktay, İstanbul 2002.
Devlet-i Aliyye-i Osmâniyye’nin 1325 Senesi Muvazene-i Umûmiyye Kanunu ve Esbab-ı Mûcibe Layihası, İstanbul.
Eldem, Edhem, “Genel Kargaşa ve İdare-i Maslahat: XIX. Yüzyılda Osmanlı Para Sistemi”, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Süreklilik ve Değişim: Zafer Toprak Armağanı, ed. Mehmet Ö. Alkan, İstanbul 2022, s. 81 – 131
“Meclis-i Meb’usanın İn’ikadında Kanuniyeti Tasdik Olunmak Üzere Meskûkât-ı Osmaniye Hakkında Kararnâme Layihasıdır” Düstur, Birinci Tertip, İstanbul, Zeyl c. 1, s. 67 – 69.
Niyazi Asım, “Madeni Türk Parası”, Borsa Rehberi, yay. Aynizâde Hasan Tahsin, 1928.
Pakalın, Mehmet Zeki, Maliye Teşkilâtı Tarihi (1442 – 1930), c. 4.
Pamuk, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, İstanbul 1999.
Sakızlı Ermenak, “Usul-i Sikke-i Osmâniye”, Ulûm-ı İktisadiyye ve İctimaiyye Mecmuası, c. 1, sayı: 4 – 16, s. 508 – 522.
“Tevhid-i Meskûkât Hakkında Kanun-ı Muvakkat” Düstur, İkinci Tertip, İstanbul 1928, c. 8, s. 892 – 894.