19. Yüzyılda Macaristan'dan At İthalatı ve Osmanlı Atçılığına Etkileri
Köklü bir atçılık geleneğine sahip, zengin ve nitelikli at varlığına sahip coğrafyalarda hüküm süren Osmanlı Devleti 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren at varlığı ve mevcut atların niteliği bakımından zafiyet yaşamaya başlamıştır. Bu zafiyet özellikle askeri açıdan problem yaratacak boyuttaydı. Bu sebeple Kırım Savaşı (1853-1856) akabinde orduda istihdama yönelik ithalat başlamıştır. İthalat bahsinde iki kaynak ön plana çıkmıştır; Rusya ve Avusturya-Macaristan. Osmanlı Devleti Avrupa’nın birçok devletinin de ithalat kaynağı haline gelen Macaristan’dan külliyetli miktarda at ithal etmiştir. İthalatın büyük bölümü orduda istihdam edilmek üzere, hazır at olarak nitelendirilebilecek atlardan oluşmaktaydı. Bunun yanında Osmanlı Devleti’nde geriye giden atçılığı yeniden canlandırmak, ırkları ıslah etmek amacıyla yine Macaristan’dan at ithalatı gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmada Osmanlı Devleti’nin Kırım Savaşı sonrası orduda istihdam ettiği Macaristan kökenli atlar yanında ülkedeki at varlığının ıslahı amacıyla ithal edilen damızlık atlar ve sarayın ihtiyacı muhafız alaylarına dâhil edilen atların miktarı ve etkileri araştırılmış; dışa bağımlılığın oranı tespit edilmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Macaristan, At, Damızlık, Muhafız Alayları Atları.
Horse Importation From Hungary in the 19th Century and its Effects on Ottoman Horseship
Since the second part of the nineteenth century, the Ottoman Empire, which reigned in geographies with a profound equestrian heritage and a wealth of qualified horse assets, has been experiencing difficulties in terms of horse existence and quality. This vulnerability was severe enough to cause an issue, particularly from a military standpoint. As a result, after the Crimean War (1853-1856), imports for military use began. In the imports debate, two sources stood out: Russia and Austria-Hungary. The Ottoman Empire bought a considerable number of horses from Hungary, which became a major source of imports for many European countries. The majority of the imports were horses that may be classified as ready-made army horses. Horses were also imported from Hungary in order to resurrect and strengthen the Ottoman Empire's horse breeding tradition.In this study, the amount and effects of stud horses imported for the improvement of horse existence in the country, as well as the need of the palace and the horses included in the guard regiments, were investigated, and the extent of foreign dependency was attempted to be determined, in addition to the Hungarian origin horses used by the Ottoman Empire in the army after the Crimean War.
Keywords:
Hungary, Horse, Stud, Guard Regiment Horses.,
___
- TC Cumhurbaşkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
- Abidin, İhsan, Osmanlı Atları, Matbaa-i Âmire, İstanbul, 1917.
- Akay, Tolga, Osmanlı Ordusunda At (1856-1908), İdeal Kültür Yayınları, İstanbul, 2021.
- Aureggio, E., A travers l’élevage et les Cavaleries de l’Europe: Souvenirs Hippiques Illustrés: Missions et Voyages d’études de 1880 a 1904.
- Clarence-Smith, William G., “Horses, Mules and Other Animals as a Factor in Ottoman Military Performance, 1683-1918”, SOAS, (1996).
- Emiroğlu, Kudret-Yüksel, Ahmet, Yoldaşımız At, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2016.
- Gawlik, Heinrich- Haller, Martin-Kugler, Georg, Habsburgs edle Rösser, Die Pferdezucht unter Kaiserin Maria Theresia und Kaiser Joseph II, Austria 2018.
- Joseph Imbart, de L a Tour, Les haras et les remontes en Allemagne, en Autriche-Hongrie et en France, 1902.
- Köksal, Osman, “Osmanlı Dönüşüm Sürecinde Bir Devlet Teşebbüsü Olarak Çifteler Hara-yı Hümayunu ve Türk Atçılığına Katkıları”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (2), s. 333-365.
- Köstem, Reşat, Tarihsel Sürecinde Atçılığımızın Yapısı ve Yarışçılığımızın Oluşumu, TJK Yayınları, İstanbul, 2000.
- Kuzucu, Kemalettin, “Macarların 1892 Yılındaki İstanbul Ziyaretleri”, II. Uluslararası Osmanlı İstanbul’u Sempozyumu Bildirileri, İBB Yayınları, İstanbul, 2015, s. 219-241.
- Mehmed Asım (Peşte Baş Şehbenderi), Macarlar ve Macaristan’a Dair Bir Risale.
- Özlü, Zeynel, “XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Istabl-ı Âmire’nin Gelir ve Giderleri ile İlgili Bir Değerlendirme”, BİLİG, 65, (Spring 2013), s. 259-284.
- Ridgeway, William, The Origin and Influence of the Thoroughbred Horse, Cambridge University Press, 1905.
- Sağlam Tekir, Hürü, Sultanın Muhafızları, II. Abdülhamid’in Muhafız Alayları, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2020.
- Tan, Seda, Osmanlı Devleti’nde At Yetiştiriciliği (1848-1918), Basılmamış Doktora Tezi, Antalya, 2015.
- Ticaret ve Ziraat Nezareti Mecmuası, 3. Sene, Adet: 21, 31 Temmuz 1328, Matbaa-i Hayriye ve Şürekâsı.
- Yaşayanlar, İsmail, “19. ve 20. Yüzyıllarda Kirmasti ve Mihaliç Kazalarında At Yetiştiriciliğine Dair Veriler”, OTAM, 37, (Spring 2015), s. 375-396.
- ISSN: 2149-9535
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: Serkan YAZICI