Organik Gübre Uygulamalarının II. Ürün Olarak Yetiştirilen Soyanın Tohum Verimi ve Bazı Kalite Özellikleri Üzerine Etkisi

Soya (Glycine max (L.), ana ürün ve ikinci ürün olarak yetiştirilen, protein ve yağ içeriği bakımından önemli bir endüstri bitkisidir. Bu araştırmada ikinci ürün koşullarında bazı organik gübre uygulamalarının (leonardit, sığır gübresi, koyun gübresi, tavuk gübresi) soyanın tohum verimi ve bazı kalite kriterleri üzerine etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, Arısoy ve Nova soya çeşitleri ile 2015 yılında, kısmen karasal iklim özelliği gösteren, 40° 45' 48" enlem, 36° 26' 44" boylam koordinatlarında, tesadüf bloklarında şerit parseller deneme desenine göre 8 tekrarlamalı kurulmuştur. Verilerin varyans analizine göre, gübre uygulamalarının bitki boyu üzerine etkisi önemli (p≤ 0.05), ilk bakla yüksekliği, bakla sayısı, dal sayısı, bitkide tohum verimi, 1000 tohum ağırlığı, biyolojik verim, tohum verimi, ham yağ ve protein oranı üzerine önemsiz olmuştur. En yüksek tohum verimi Arısoy çeşidinde tavuk gübresi (4.659 ton ha-1) uygulamasından elde edilmiştir. Bitkide bakla sayısı 69.97–78.33 adet/bitki arasında değişmiştir. En yüksek 1000 tane ağırlığı tavuk gübresi uygulamasında (200g) bulunurken, en düşük inorganik gübre uygulamasında (183.9g) belirlenmiştir. Sonuç olarak, kısmen karasal iklim özelliği gösteren bölgelerde, ikinci ürün soya yetiştiriciliğinde, tavuk gübresinin yüksek tohum verimi için inorganik gübrelerin yerine kullanılabileceği, fakat farklı lokasyon ve yıllarda benzer çalışmaların sürdürülmesinin yararlı olacağı sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bitki boyu, bakla sayısı, Glycine max (L.) Merr., tavuk gübresi, yağ ve protein.

The Influence of Organic Fertilizer Applications on Seed Yield And Some Quality Properties of Soybean Grown As Second Crop

It was aimed to determine the influence of some organic fertilizer applications (leonardite, cattle manure, sheep manure, poultry manure) on second crops soybean’s seed yield and some quality properties with this research. Theresearch was conducted with Arısoy and Nova soybean varieties according to Stripe Plots at Randomized Complete Block design, with 8 replications at 40° 45' 48" latitude, 36° 26' 44" longitude coordinates which has partly continental climate in 2015. According to data’s variance analysis, the effect of fertilizer applications on plant height was found significant (p≤ 0.05), while on first pod height, number of pods and stem per plant, seed yield per plant, weight of 1000 seeds, biological yield, seed yield, crude oil and protein content was found unsignificant. The highest seed yield was taken from poultry manure application (4.659 ton ha-1) for Arısoy variety. The pod number per plant changed between 69.97–78.33 number plant-1. While the highest 1000 seed weight was found for poultry manure application (200 g), the lowest (183.9 g) was obtanined from inorganic ferlitizer application. As a result, it was concluded that poultry manure could be used instead of inorganic manure for high seed yield for second crop soybean cultivation in regions where shows partly continental climate characteristics, but continue similar studies would be beneficial at different locations and at years.

Keywords:

Glycine max (L.) Merr., oil and protein, plant height, poultry manure, pod number.,

PDF

___

1. Arıoğlu HH. Yağ Bitkileri Yetiştirme ve Islahı Ders Kitabı. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi. Genel yayın No:220. Ders Kitapları Yayın No:A-70. 2014: 204 sayfa, Adana-Turkey.
2. Ay B. Türkiye’de ıslah edilmiş yeni soya ( Glycine Max.L. Merril) çeşitlerinin Orta Karadeniz bölgesi koşullarında verim ve kalite performanslarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 2012; 58 sayfa, Samsun.
3. Bulut G. Türkiye’de Üretilen Soya Yem Hammaddelerinde Protein Kalitesinin Kanatlılar Yönünden İn Vitro Tekniklerle Belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, 2010; 42sayfa, Ankara.
4. TUİK. Türkiye İstatistik Kurumu Veritabanları. 2020, available from URL: http://www.tuik. gov .tr/ (Accesed date: 01.02.2019).
5. Arıoğlu HH, Kolsarıcı Ö, Kurt O, Çalışkan S, Aslan M, İşler N, Göksoy AT, Başalma D, Baydar H, Özer H, Uzun B, Önemli F, Kaya Y, Sincik M, Öztürk Ö, Kıllı F, Tunçtürk R, Öztürk E, İlker E, Arslanoglu F, Aytaç S, Onat B, Kurt C, Çubukçu P, Bakal H. Yağlı Tohumlar Üretiminde Mevcut Durum. Türkiye Ziraat Mühendisliği IX teknik Kongresi. Bildirirler Kitabı 1, 2020; 419-438. 13-17 Ocak 2020. Ankara-Turkey.
6. Miladinovic J, Dordevic V. Soybean Morphology and stages of development. P. 45-75. In J. Miladinovic, M. Hrustic and M. Vidic (Ed). Soybean, 509 pages. Institute of Field and Vegetable Crops, Novi Sad, Serbia 2011.
7. Kaçar B, Katkat V. Gübreler ve Gübreleme Tekniği. (6. Baskı). NOBEL Akademik Yayıncılık, ISBN-97-605-5426-20-0, 2018; 576 sayfa, Aralık 2018, Ankara-Turkey.
8. Mahmoodabadi MR, Amini S, Khazaeepoul K. Using animal manure for improving soil chemical properties under different leaching conditions. Middle – East Journal of Scientific Research, 2010; 5(4): 214-217.
9. Konca Y, Uzun O. Effect of animal waste on soil and environment. 4th Congress of Soil Scientists of Azerbaijan, Bakü- Azerbaycan, 2012; 2 (1): 23-25.
10. Yagoub SO, Ahmed MA, Mariod AA. Effect of urea, NPK and compost on growth and yield of Soybean (Glycine max L.), in semi-arid region of Sudan. International Scholarly Research Network Agronomy, ID 678124, 2012; 6 pages, DOI: 10.5402/2012/678124.
11. Sağlam MT, Bahtiyar M, Cangir C, Tok HH. Toprak Bilimi. Kitap. Anadolu Matbaacılık Tic. Koll. Şti., 1993; 446 sayfa, Tekirdağ.
12. Inal A, Sözüdoğru S, Erden D. Tavuk Gübresinin içeriğ i ve Gübre Değeri. Tarım Bilimleri Dergisi, 1996; 2 (3): 45-50.
13. Ozel EZ. İki Farklı Tekstüre Sahip Toprakta Leonardit Organik Materyalinin Mısır Bitkisinin Azot Alınımına Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Namık Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Toprak Anabilim Dalı, 2011; 68sayfa, Tekirdağ.
14. Arslanoglu F, Aytac S. Determination of Stability and Genotype x Environment Interactions of Some Agronomic Properties in the Different Soybean (Glycine max. (L) Merrill) Cultivars. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 2010; 16 (2): 181-195.
15. Anonim. Tohumluk Tescil ve Sertifikasyon Müdürlüğü. 2018, available from URL:http//: www.ttsm.gov.tr, (Accesed date: 2.12.2018).
16. Ragagnin VA, Júnior DGS, Dias DS, Braga WF, Nogueira PDM. Growth and nodulation of Soybean Plants Fertilized with Poultry Litter. Ciênc. agrotec., Lavras, 2013; 37 (1): 17-24.
17. Lee JD, Shannon JG, Choung MG. Selection for protein content in soybean from single F2 seed by near infrared reflectance spectroscopy. Euphytica, 2010; 172:117–123, DOI:10.1007/s10681-009-0067-5.
18. Ferreira SD, Pallone JAL, Poppi JR. Fourier transform near-infrared spectroscopy (FT-NIRS) application to estimate Brazilian soybean [Glycine max (L.) Merril] composition. Food Research International, 51 (2013): 53–58.
19. Yurtsever N. Deneysel istatistik metodları. T.C. Tarım Orman ve Köy İşleri Bakanlığı. Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 1984; Yayın No: 56, Ankara.
20. Düzgüneş O, Kesici T, ve Kavuncu O. Araştırma ve deneme metodları (istatistik metodlar II), Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları: 1021, Ders Kitabı: 295, 1987. Ankara.
21. Erdoğmuş M. Soya fasulyesinde (Glycine max (L.) Merr.) erkenci genotipler için seleksiyonda dikkate alınacak agronomik özelliklerin belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 2007; 62sayfa, Samsun.
22. Onat B, Bakal H, Güllüoğlu L, Arioglu H. The effects of high temperature at the growing period on yield and yield components of soybean [Glycine Max (L.) Merr] varieties. Turk Journal Field Crops, 2017; 22(2): 178-186, DOI: 10.17557/tjfc.356210.
23. Arslanoglu F, Aytaç S. Orta Karadeniz Bölgesi’nde farklı olgunluk grubuna ait bazı Soya Fasulyesi (Glycine max. (L.) Merrill) çeşitlerinin verim potansiyellerinin belirlenmesi ve üretim haritasının çıkartılması. TÜBİTAK Proje No: 104O047 (TOGTAG-3344), 2007; 120 sayfa. Kesin Sonuç Raporu.
24. Mekki BB, Ahmed AM. Growth, Yield and Seed Quality of Soybean (Glycine max L.) As Affected by Organic, Biofertilizer and Yeast Application. Research Journal of Agriculture and Biological Sciecnes 2005; 1(4): 320-324.
25. Ilker E, Tatar Ö, Gökçöl A. Konvansiyonel ve organik tarım koşullarında bazı Soya çeşitlerinin performansları. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2010; 47 (1): 87-96.
26. Singh SR, Najarand GR, Singh U. Productivity and nutrient uptake of soybean (Glycine max) as influenced by bio-inoculants and farmyard manure under rainfed conditions. Indian Journal of Agronomy 2007; 52(4): 325-329.
27. Chiezey UF, Odunze AC.. Soybean response to application of poultry manure and phosphorus fertilizer in the Sub-humid Savanna of Nigeria. Journal of Ecology and Natural Environment, 2009; 1(2): 025-031.
28. Mandal KG, Hati KM, Misra AK, Biomass yield and energy analysis of soybean production in relation to fertilizer-NPK and organic manure. Biomass and Bioenergy 2009; 33:1670–1679, DOI:10.1016/j.biombioe. 2009.08.010.
29. Yamika WSD, Ikawati KR. Combination inorganic and organic fertilizerincreased yield production of Soybean in Rain-Field Malang, Indonesia. American-Eurasian Journal of Sustainable Agriculture, 2012; 6(1): 14-17.
30. Devi KJ, Singh TB, Athokpam HS, Singh NB, Shamurailatpam D. Influence of inorganic, biological and organic manures on nodulation and yield of soybean (Glycine max Merril L.) and soil properties. Australian Journal Of Crop Science, 2013; 7(9): 1407-1415.
31. Yetgin Gaffaroğlu S, Arıoğlu H. Çukurova bölgesinde ana ürün koşullarında bazı soya çeşit ve hatlarının verim ve tarımsal özelliklerinin belirlenmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 2009; 20(1): 29-37.
32. Bakal H, Arıoğlu H, Güllüoğlu L, Kurt C, Onat B. İkinci Ürün Koşullarında yetiştirilen bazı Soya çeşitlerinin önemli agronomik ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 2016; 25 (Özel sayı-2): 125-130. DOI: 10.21566/ tarbitderg.281876.
33. Mert M. Ana ürün koşullarında bazı soya hat ve çeşitlerinin Aksaray bölgesine adaptasyonu üzerine çalışmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim dalı, 2015; 42sayfa, İzmir.
34. Karasu A, Öz M, Göksoy AT. Bazı soya fasulyesi (Glycine max (L.) merrill) çeşitlerinin Bursa koşullarına adaptasyonu konusunda bir çalışma. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2002; 16(2): 25-35.
35. Acar F. Doğu geçit bölgesinde bazı soya (Glycine max. L) çeşitlerinin verim ve verim unsurlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, 2015; 64s, Bingöl.
36. Son TN, Thu V, Man LH, Hiraoka H. Effect of organic and bio- fertilizer on quality , seed yield and soil properties of soybean under rice based cropping system. Omonrice 2001; 9: 55-61.
37. Kınacı M. Çanakkale koşullarında Soya Fasulyesi çeşitlerinin verim ve bazı kalite unsurlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarla Bitkileri Anabilim dalı, 2011;69 sayfa, Konya.
38. Erdoğmuş M, Ergin M, Yılmaz S. Bafra ovasında orta erkenci soya fasulyesi (Glycine max (l.) merr.) hat ve çeşitlerinin tohum verimi ve bazı verim kriterlerinin belirlenmesi. 11. Tarla Bitkileri Kongresi, Bildiri Özetleri Kitabı, 2015; 189. Çanakkale.
39. Goksoy AT, Sincik M, Erdogmus M, Ergin M, Aytac S, Gumuscu G, Gunduz O, Keles R, Bayram G, Senyigit E. The Parametrıc And Non-Parametric Stability Analyses For Interpreting genotype by environment interaction of some soybean genotypes. Turk J Field Crops 2019; 24(1): 28-38. DOI: 10.17557/tjfc.562637.
40. Ghosh PK, Ramesh P, Bandyopadhyay KK, Tripathi AK, Hati KM, Misra AK , Acharya CL. Comparative effectiveness of cattle manure, poultry manure, phosphocompost and fertilizer-NPK on three cropping systems in vertisols of semi-arid tropics. I. Crop yields and system performance. Bioresource Technology 2004; 95:77–83, DOI:10.1016/j.biortech. 2004.02.011.
41. Bhattacharyya R, Kundu S, Prakash V, Gupta H.S. Sustaina- bility under combined application of mineral and organic fertilizers in a rainfed soybean–wheat system of the Indian Himalayas. European Journal of Agronomy, 2008; 28: 33–46, DOI: 10.1016/j.eja.2007.04.006.
42. Bandyopadhyay KK, Misra AK, Ghosh PK, Hati KM. Effect of integrated use of farmyard manure and chemical fertilizers on soil physical properties and productivity of soybean. Soil & Tillage Research 2010; 110:115–125.
43. Karagül Tuğay E, Ay N, Meriç Ş, Huz E. Ege Bölgesi’nde ana ürün olarak yetiştirilen bazı Soya genotiplerinin verimi, verim öğeleri ve nitelikleri üzerinde bir araştırma. Anadolu, Journa. of AARI, 2011; 21(2): 59-66.
44. Dağcı Ü. Farklı soya genotiplerinin bazı teknolojik ve morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Yüksek Lisasn Tezi, 2019; 39 sayfa, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Samsun