TEFSİR TARİHİNE KONULU YÖNELİŞLER VE KONULU TEFSİR -Eleştirel Yaklaşım-

Bir ilmî disiplinin kendine özgü birtakım yöntem ve değerlendirme ölçütleri olabilmesi, bir yöntembilim oluşturabilmesi uzun yıllar alabilmektedir. Genel esasları ve ilkeleri netleşmemiş bilimsel çalışmaların, anlama ve yorumsamaya ilişkin yaklaşımları birtakım karmaşaları beraberinde getireceği kaçınılmazdır. İslami ilimler geleneğinde bazı yöntemler uzun yıllar ve yorucu çabalarla yerli yerine oturtulabilmiştir. Çağın icbar edici tavırları Müslümanları hep Kur’an üzerinden bir çözüm beklentisine sevk etti. Müslüman akıl, çağı ve bu çağın emredici ve buyurgan tavrını ve zihniyetini sorgulamaya bir türlü fırsat bulamadı. Çağdaş tüm sorunları Kur’an üzerinden çözmeye, çağdaş aklın beklediği ve arzu ettiği cevapları yine Kur’an’dan üretmeye koyuldu. Üretilen cevaplarda kullanılan yöntemlerde aceleci davranıldı. Gelenek çok genel tavırlarla eleştirildi. Bu çalışmada yöntem ve ölçütleri henüz olgunlaşmamış iki yaklaşım üzerinde durulacaktır. Bunlar; tefsir tarihine konulu yönelişlerle, konulu tefsirdir. Çalışma, tefsir disipliniyle ilgili olduğu için, önce tefsir bilim dalının açıklama ve yorumlamada kullandığı tefsir ve te’vil kavramları tartışıldı. Tefsir ve tarih arsındaki irtibata dikkat çekilerek, tefsir tarihi yazımının serencamına kısaca değinildi. Çağdaş dönemde ortaya çıkan tefsir tarihine konulu yönelişler özetlenerek bu yaklaşımın kritiği yapıldı. Daha sonra yine son dönem yaklaşımlarından olan “konulu tefsir”, konusu tanımları, tarihi dayanakları, savunucuları ve ileri sürdükleri delilleriyle tartışıldı

___

  • ALBAYRAK, Halis, "Müzakere: Konulu Tefsir", İslami İlimlerde Metodoloji (Usûl) Meselesi, İstanbul, 2005.
  • BAŞKAN, Ömer, “Taşköprîzâde’nin Miftâhu’s-Saâde’si Bağlamında Osmanlı İlimler Tasnifi Geleneğinde Tefsir Tarihi Algısı” Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2012/1.BEKİROĞLU, Harun, Tefsir Metodolojisi Açısından el-Burhan ve el-İtkan, Araştırma Yayınları, Ankara, 2013.