Sühreverdî el-Maktül’ün Mugalataya (Safsata) Bakışı
Mugalata, mantıkta ele alınan konulardan biridir. Kimi zaman safsata olarak da adlandırılan mugalata hatalı bir akıl yürütme türüdür. Bir çıkarım çeşitli yönlerden hatalı olabilir. Bir akıl yürütme bazen formu, kimi zaman maddesi bazen de her ikisi bakımından bozuk olur. Form yanlışları, kıyas kurallarının ihlal edilmesi sonucu ortaya çıkar. Madde yanlışlar ise ya lafızdan ya da manadan kaynaklanır. Mantıkçılar doğru akıl yürütmeleri yanlış olanlardan ayırt etmek için mugalata üzerinde durmuşlardır. Sühreverdî el-Maktül de bu konuyu incelemiştir. Sühreverdî’ye göre mugalata vehmiyyat ve müşebbihat türü öncüllerden oluşur. Mugalatayı öğrenmenin faydası ondan kaçınmak ve imtihandır. Mugalatanın amacı ise alıştırmalar yoluyla zihni keskinleştirmektir. Bunun yanında ona göre mugalata zihinsel bir alıştırmadır. Sühreverdî nazarında mugalatanın genel sebebi, bir şey ile onun benzerini birbirinden ayıramamaktır. Sühreverdî, eserlerinde birçok hata çeşidi üzerinde durmuştur. Bunların tam sayısını tespit etmek oldukça güç bir durumdur.
Anahtar Kelimeler:
Sühreverdî el-Maktül, mugalata, kıyas, hatalı çıkarım, suret yanlışı
___
- Aristoteles, Sofistik Çürütmeler Üzerine, (çev. Oğuz Özügül), İstanbul 2007.
- Emiroğlu, İbrahim, Mantık Yanlışları, Ankara 2004.Şihabüddin Sühreverdî, Hikmetü’l-İşrâk, (Mecmûme-i Musennefât-ı Şeyh-i İşrâk; içinde) (Tashih: Henry Corbin), Tahran 1373.
- Esîrüddin el-Ebherî, Keşfu’l-Hakâik fi-Tahriri’d-Dakâik, (Thk. ve Neşr. H. Sarıoğlu), İstanbul 1998.
- Fârâbî, İlimlerin Sayımı, (A. Arslan), Ankara 1999.
- Fârâbî, Kitâbu’l-Burhan, (Çev. Ö. Türker, Ö.M. Alper), İstanbul 2008.
- Fenârî, Şerhu İsagûci, İstanbul 1309.
- Gazâlî, Düşünmede Doğru Yöntem (Mihakku’n-Nazar, çev. A. Kayacık), İstanbul 2002.
- İbn Sînâ, Sofistik Deliller (Kitabu’ş-Şifa: es-Safsata, çev. Ö. Türker), İstanbul 2006.
- Kömürcü, Kamil, “Esîrüddin el-Ebherî’nin Muğalata’ya (Safsata) Bakışı”, İslâmî İlimler Dergisi, C. 5, S. 2, Güz 2010a.
- Kömürcü, Kamil, “İbn Sînâ’ya Göre Mantık Yanlışları ve Sebepleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. XIV, S. 2, 2010b.
- Kutbuddîn Şîrâzî, Şerhu Hikmeti’l-İşrâk, (Edit: A. Nûrânî, M. Muhakkık), Tahran 1383.
- Şemsüddün eş-Şehrezûri, Şerhu Hikmeti’l-İşrâk, (Tashih ve tahkik: Hüseyin Ziyâî Torbâtî), Tahran 1993.
- Şihabüddin Sühreverdî, el-Lemehât, (Mecmûme-i Musennefât-ı Şeyh-i İşrâk; içinde, edit: H. Corbin, S. H. Nasr, N. Habibi), Tahran 2001.
- Şihabüddin Sühreverdî, el-Meşârî’ v’el-Mutârâhât (Tahkik ve tashih: Dr. Maksud Muhammedî, Eşref Ali Pûr), Beyrut-Bağdat 2011.
- Şihabüddin Sühreverdî, İşrâk Felsefesi (çev. Tahir Uluç), İstanbul 2012.Şihabüddin
- Şihabüddin Sühreverdî, Mantıku’t-Telvîhât, (Thk. A. E. Feyyaz), Tahran 1955.
- Türker, Ömer, İbn Sînâ Felsefesinde Metafizik Bilginin İmkânı Sorunu, İstanbul 2010.
- Başlangıç: 2016
- Yayıncı: İsmail ŞİMŞEK
Sayıdaki Diğer Makaleler
DİN EĞİTİMİ AÇISINDAN BİR HADİS-İ ŞERİFİN GÖSTERGEBİLİM YÖNTEMİYLE İNCELENMESİ
Halis DEMİR, Recep Tayyip GEDİKLİ, Mikail ŞEKER
TÜRKİYE’DE POPÜLER KÜLTÜR DİN VE KADIN ADLI ESERİN TANITIMI
ŞEHRİSTÂNÎ'NİN AHVAL TEORİSİNİ ELEŞTİRİSİ
HOCA AHMED YESEVÎ VE YUNUS EMRE’NİN TÜRKLERİN TASAVVUFÎ KÜLTÜRÜNE KATKILARI
İmam eş-Şafiî'nin Kur'an İlimleri Hakkındaki Görüşleri