Kur’an’da Müslüman-Hıristiyan İlişkisine Dair Süreç Analizi

Kur’an’da Hristiyanlar, genelde ilâhî bir kitaba inananlar anlamında“Ehl-i Kitap”, özelde ise “Nasârâ” olarak ifade edilir. Hristiyanlığa atıftabulunan ayetlerde Hz. İsa’nın doğumunun müjdelenişi, dünyaya gelişi vemucizeleri gibi muhtelif hususlardan bahsedilir. Kur’an’da Hıristiyanlıkbağlamında zikredilen bir başka husus Hz. İsa’ya yönelik ulûhiyet inancınınnefyidir. Bu çerçevede birçok ayette Hristiyanların teslis inancı tenkitedilir; Allah’ın çocuk edinmeyeceği ifade edilir, Hz. İsa’nın beşer olduğuvurgulanır ve Allah’ın kulu ve elçisi olduğu belirtilir. Bütün bunların yanındaKur’an’da Hristiyanlar içindeki bazı kimselerden övgüyle bahsedenayetler de mevcuttur. Bu çalışmada Kur’an’da Hıristiyanlıkla ilgili ayetlerdekisüreç analizi Kur’an’ın nüzul sürecindeki gelişmeleri takip açısındanönemli iki dönem (Mekkî ve Medenî dönem) çerçevesinde ele alınacaktır.Buna paralel olarak Kur’an’ın 23 yıllık nüzul sürecinin tüm evrelerindeHıristiyanları “öteki” kategorisinde değerlendirip değerlendirmediğimeselesi incelenecektir. Bunun yanında nüzul ortamındaki Hıristiyanlığadair bilgiler verilecek, Arap yarımadasındaki Hıristiyanların Hıristiyanlıkiçindeki hangi mezhebe/ekole karşılık geldiğinden bahsedilecek ve fakatHz. İsa’ya nispet edilen mucizelerin mahiyetine değinilmeyecektir.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Hıristiyanlar, Ehl-i Kitap, Mekkî, Medenî

An Inquiry on Muslim-Christian Relations in the Qur’ān

In the Qurʾān, Christians are generally referred as the “Peopleof the Book” in the meaning of those who believe in a divine book,and as “Nasārā” in particular. In the verses referring to Christianity,the good news about the birth of Jesus, his coming into the world andhis miracles are mentioned. Another view in the Qurʾān with respectto Christianity is the rejection of Jesus’ divinity. As such, in many verses,Christian belief of trinity is criticized; it is stated that God will nothave children, that Jesus is human and he is the servant and messengerof God. On the other hand, there are also Qur’anic verses whichpraise some amongst the Christians. In this paper, the process analysisin the Qur’anic verses related to Christianity will be made within theframework of Meccan and Madinan periods that are crucial in termsof tracking the developments in the revelation process of the Qurʾān.Besides that, the question of whether the Qurʾān sees Christians as the“other” during its 23-year revelation period will be discussed. In additionto this, this study will give information about Christianity in thecontext of the Qur’anic revelation. It will also look into the questionof which Christian sect/school corresponds to the Christianity in theArabian Peninsula. However, the nature of miracles attributed to Jesuswill not be mentioned.

Keywords:

Exegesis, people of the Book, Chiristians, Meccan, Madinan,

PDF

___

Abū Bakr Abdurrezzak b. Hemmâm. Tafsīr al-Qurʾān. 3 vols. ed. Mustafa Muslim Muhammad. Riyadh: Mektebetu al-Rushd, 1989.
Arslantaş, Nuh. Hz. Muhammed Döneminde Yahudiler. İstanbul: Kuramer, 2016.
Aydın, Mahmut-Duran, Asim. Kur’an ve Hıristiyanlar: Kur’an’ın Geliş Ortamında Hıristiyanların İnançları, İbadetleri ve Kutsal Metinleri. İstanbul: Kuramer, 2019.
al-Bayhaqī, Abū Bakr Aḥmad ibn Ḥusayn. Dalāʾil al-Nubuwwa wa-maʿrifat al-aḥwāl Ṣāḥib al-Sharīʿa. 7 vols. Edited by ʿAbd al-Muʿṭī Qalʿajī. Beirut: Dār al-Qutub al-ʿIlmiyya, 1988.
Câbirî, Muhammed Âbid. Kur’an’a Giriş. trs. Muhammed Coşkun. İstanbul: Mana Yayınları, 2010.
Derveze, Muhammed İzzet. Kur’an’a Göre Hz. Muhammed’in Hayatı. trs. Mehmet Yolcu. 3 vols. İstanbul: Yöneliş Yayınları, 1989.
Eliade, Mircea. Dinsel İnançlar ve Düşünceler Tarihi: Gotama Budha’dan Hıristiyanlığın Doğuşuna. trs. Ali Berktay. İstanbul: Kabalcı, 2003.
Fazlur Rahman. Ana Konularıyla Kur’an. trs. Alparslan Açıkgenç. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2017.
Hamidullah, Muhammed. İslām Peygamberi. trs. Salih Tuğ. 2 vols. İstanbul: İrfan Yayımcılık, 1991.
Ibn Ebī Hātim, Abū Muḥammad ʿAbdurraḥman. Tafsīr al-Qurʾān al-ʿAzīm. ed. ʾEsʿad Muḥammad al-Ṭayyib. Mecca: Mektebetu Nizār Mustafa el-Bāz, 1997.
Ibn Hishām, Abū Muḥammad Jamāl al-Dīn. al-Sīra al-Nabawiyya. 4 vols. Edited by Muṣṭafā al-Saqqā-Ibrāhīm al-Abyārī-ʿAbd al-Ḥāfiẓ al-Shalabī. 5th ed. Beirut: Dār al-Khayr, 2004.
Ibn Kathīr, Abū al-Fidāʾ Ismāʿīl bin ʿUmar al-Dimashqī. Tafsīr al-Qurʾān al-ʿAzīm. Cairo: Muessese al-Qurṭuba 2000.
Jawad Ali, al-Mufassal fī Tā’rīkh al-`Arab qabla al-Islam. 9 vols. Baghdat, 1993.
Kilinçli, Sami. Mekki Surelerde Mü’min Kimliğinin Oluşumu ve Gayrimüslimlerle İlişkileri. Ankara: Araştırma Yayınları, 2013.
Kuzgun, Şaban. “Kur’ân-ı Kerim’e Göre Hıristiyanlık ve Hıristiyanlar”. Asrımızda Hıristiyan-Müslüman Münasebetleri. ed. İsmail Kurt, İlmi Neşriyat, İstanbul 1993.
Muhammad Ali, Maulana. The Holy Qur’an with English Translation and Commentary. Ohio: Ahmadiyya Anjuman Isha‘at Islam, 2002.
Muqātil ibn Sulaymān, Abū al-Ḥasan. Tafsīr al-Muqātil ibn Sulaymān. 5 vols. Edited by ʿAbd Allāh Maḥmūd Shaḥḥāta. Beirut: Muʾassasat al-Tārīkh al-ʿArabī, 2002.
Özsoy, Ömer- Güler, İlhami. Konularına Göre Kur’an: Sistematik Kur’an Fihristi. Ankara: Fecr Yayınevi, 2015.
Öztürk, Levent. “Necâşî Ashame”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 32/476-477. İstanbul: TDV Yayınları, 2006.
Öztürk, Mustafa. “Kur’an’da Müslümanlar ve Ötekilerle Birlikte Yaşamanın Referansları”, Hz. Peygamber ve Birlikte Yaşama Hukuku, İstanbul: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
Öztürk, Mustafa. Kur’an Kıssalarının Mahiyeti. İstanbul: Kuramer, 2016.
Paçacı, Mehmet. “Kur’an’da Ehl-i Kitap Anlayışı,” Dinler Tarihi Araştırmaları IV: Müslümanlar ve Diğer Din Mensupları. Ankara: Türkiye Dinler Tarihi Derneği Yayınları, 2004.
Sönmez, Zekiye. İslâm’ın Ortaya Çıktığı Dönemde Arap Yarımadası’nda Hıristiyanlık. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2012.
al-Ṭabarī, Abū Jaʿfar Muḥammad ibn Jarīr. Jāmiʿ al-bayān ʿan taʾwīl al-Qurʾān. 26 vols. Cairo: Dār Hicr, 2001.
Ünsal, Hadiye. “Mekkî-Medenî Ayrımı Çerçevesinde Ehl-i Kitap’la İlgili Ayetlerdeki Dil ve Üslup Farklılığı”. İslam ve Yorum II. ed. Fikret Karaman. 255-269. Ankara: İnönü Üniversitesi Yayınevi, 2018.