Köpek Öldürme ile İlgili Hadis Rivayetlerinin Tahlili ve Değerlendirilmesi

Hz. Muhammed (s.a.v) zamanında vuku bulup hadislere de konu olan hadiselerden biri köpek öldürme olayıdır. Bu uygulama, Medine sokaklarında artan hastalığın kaynağını izale etmek için köpeklere karşı öldürme emri ile başlamıştır. Emrin geçerliliği, daha sonraları kapsamı daralarak ortadan kalkmıştır. İslâm’ın hayvanlara verdiği değer, bu tikel uygulama üzerinden değil, tümel uygulamalar üzerinden okunmuştur. Köpeklerin öldürülmesi emriyle ilgili bize gelmiş rivayetler, değerlendirme ana başlığı altında; mutlak ve istinâî ara başlıklar halinde, Kutub-i Tis‘a çerçevesinde incelenmiştir. Senet tenkidi yapılarak görüş belirtilmiştir. Rivayette senet tenkidini gerçekleştirme sürecini meşhur tabakat kitaplarından edindiğimiz bilgiler ve izlenimlerle sürdürürken metin tenkidi için ise birkaç önemli Kutub-i Sitte şerhinden yararlandık. İkinci ana başlıkla da İslâm’ın hayvanlara tümel bakışı ele alınmıştır. Hz. Muhammed’in (s.a.v) insanların yanı sıra birçok canlıya verdiği değerden ve şefkatten bahsedilmesi, köpek öldürme emrinin şamil bir uygulama olup olmadığı yönündeki karışıklılığa cevap olmuştur. Başka yönden ise köpek öldürme uygulamasının İslam’a getireceği olumsuz izlenimler, ikinci başlıktaki tümel bakışa ait örneklerle dağıtılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hadis, Ravi, Köpekler, Mutlak, İstisna

Analysis and Evaluation of Rumors About Dog Killing

At the time of Prophet Muhammad (PBUH), the existence of a practice that was the subject of hadiths and reached us with narrations was known. This practice had started with a destruction order against dogs to remove the source of the increasing disease in the streets of Medina. Then, the validity of the order had been reduced in scope and disappeared. And the value that Islam gives to animals has been understood not through this particular practice, but through universal practices. The rumors that have come to us about the order to kill dogs have been examined in the framework of al-Kutub al-Tis‘ah, in absolute and special headings, under the main heading of evaluation. The opinion was stated by making proof criticism. While we were maintaining the process of performing criticism in narration with the informations and impressions obtained from tabakat books we also benefited from a few essential commentaries of al-Kutub al-Sittah, for text criticism. The second main title deals with the universal view of Islam on animals. That Prophet Muhammeds being mentioned about his caring and mercy not only for humanity but also for many creatures, is an answer to ambiguity whether killing a dog is appropriate or not. From another view, since killing a dog can bring negative impressions for Islam, it has been tried to be explained with the examples of the universal view in the second title.

Keywords:

Hadith, Rāwī, Dogs, Absolute, Exceptional,

PDF

___

Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillâh eş-Şeybânî. Müsnedü’l-imâm Ahmed b. Hanbel. thk. Şuayb el-Arnavûd-Âdil Mürşid. 45 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâl, 1. Basım, 1421/2001.
Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: İFAV Yayınları, 9. Basım, 2016.
Aynî Bedreddîn, Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed. 25 Cilt. Umdetü’l-kârî şerhi Sahihi’l-Buhârî. nşr. Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabi. b.y.: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabi, ts.,
Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmi‘u’sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nasr. 9 Cilt. b.y: Dâru Tavki’n-Necât, 1. Basım, 1422/2001.
Dârimî, Ebû Muhammed Abdullah b. Abdurrahmân b. Fadl b. Behrâm b. Abdussamed. Sünenü’d-Dârimî. thk. Hüseyin Selim Esed ed-Dârânî. 4 Cilt. Suudi Arabistan: Dâru’l-Muğnî li’n-Neşr ve’t-Tevzi’, 2000.
Demirel, Harun Reşit. “Köpek ve Diğer Bazı Hayvanların Öldürülmesine Cevaz Veren Hadislerin Değerlendirilmesi”. Mütefekkir Dergisi 1/1 (Ağustos 2014), 67-102.
Ebû Dâvud, Süleymân b. Eş‘as es-Sicistânî. Sünenü Ebî Dâvud. thk.Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. 4 Cilt. Beyrût: el-Mektebetü-l Asriyye, ts.
Ebû Hâtim er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta‘dîl. 9 Cilt. Haydarâbâd: Tab‘atü Meclisi Dâirati’l-Meârifi Osmaniyye, 1. Basım, 1952.
Fâsî, Takıyyüddîn Muhammed b. Ahmed el-Mekkî. el-‘İkdü’s-semîn fî târîhi’l-beledi’l-emîn. thk. Muhammed Abdulkâdir Atâ. 7 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım,1998.
Hatîb el-Bağdâdî, Ebûbekîr Ahmed b. Ali b. Sâbit. Târîhu Bağdât. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 16 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ġarbi’l-İslâmî, 1. Basım, 2002.
İbn Adî, Ebû Ahmed b. Adî el-Cürcânî. el-Kâmil fî’d-du‘afâi’r-ricâl. thk. Âdil Ahmed Abdü’l-Mevcûd- Alî Muhammed Muavvez. 9 Cilt. Beyrût: el-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1418/1997.
İbn Asâkîr, Ebu’l-Kâsım Alî b. El-Hasen b. Hibetillâh. Târîhu Medîneti Dımaşk. thk. Amr b. Ġarâme el-Amrevî. 80 Cilt. b.y: Dâru’l- Fikr li’t-Tabâatü ve’n-Neşr ve’t-Tevzi‘, 1415/1995.
İbnü’l-Esîr, Ebü’l Hasen İzzeddin Alî b. Muhammed b. Muhammed eş-Şeybânî el-Cezerî. Üsdü-l-ğâbe fî ma’rifeti-s-sahâbe. thk. Ali Muhammed Muavvız-Âdi Ahmed Abdü’l Mevcûd. 8 Cilt. b.y. : Dâru-l Kutubi’l-İlmiyye, 1415/1994.
İbn Hacer el-Askalânî Ahmed b. Ali eş-Şâfiî. Fethu’l-bârî şerhi Sahîhi’l-Buhârî. nşr. Dâru’l-Ma’rife. Beyrût: Dâru’l-Ma’rife,1379.
İbn Hibbân, Muhammed b. Hibbân b. Ahmed el-Büstî. es-Sikât. nşr. Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye. 9 Cilt. Haydârâbât: Dâiratü’l-Meârifi’l-Osmâniyye, 1. Basım, 1393/1973.
İbn Mâce, Ebû Abdillâh Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sünenü İbn Mâce. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâki. 2 Cilt. b.y: Dâru İhyâi’l-Kutub, ts.
İbn Sa‘d, Ebû Abdillah Muhammed b. Sa‘d el-Bağdâdî. et-Tabakâtü’l-kübrâ. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. 8 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1. Basım, 1990.
Koşum, Adnan. “İslam Hukukunda Hayvanların Yaşama Hakları Bağlamında Köpeklerin Öldürülme Sorunu”. İslam Hukuku Araştırmaları Dergisi 26/2 (Ekim 2015), 299-309.
Mizzî, Ebü’l-Haccâc Yûsuf b. Abdurrahmân b. Yûsuf. Tehzîbu’l kemâl fî esmâi’r-ricâl. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 35 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r-Risâl, 1400/1980.
Mübarekpûrî, Ebu’l-‘Alâ Muhammed Abdurrahmân b. Abdurrahîm. Tuhfetü’l-ahvezî bi-Şerh-i Câmii’t-Tirmizî. nşr. Dâru’l-Kutubi’l-İlmiye. Beyrût: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiye, 1410/1990.
Müslim, Ebü’l-Hasen el-Kuşeyrî en-Nîsâbûrî el-Haccâc. el-Câmiʿu’s-sahîh. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî. 5 Cilt. Beyrût: Dâru’l- İhyâi’t-Türasi’l-Arabî, ts.
Nesâî, Ebû Abdurrahmân Ahmed b. Şuayb b. Ali el-Horasânî. es-Sünenü’l-kübrâ li’n-Nesâî. thk. Abdülfettâh Ebû Ġudde. 8 Cilt. Halep: Mektebetü’l-Matbûâti’l- İslâmiyye, 2. Basım, 1986.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. Tehzîbü’l-esmâ ve’l-lüğât. nşr. Şirket-i Ulemâ. 4 Cilt. Beyrût: Dâru-l-Kutubi’l-İlmiyye.
Nevevî, Ebû Zekeriyyâ Muhyiddîn Yahyâ b. Şeref. el-Minhâc Şerhu’s-Sahîhi’l-Müslim b. el-Haccâc, nşr. Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-‘Arabî. 18 Cilt. Beyrût: Dâru İhyâi-t-Türâsi’l-‘Arabî, 2. Basım, 1392.
Özafşar, Mehmet Emin vd. (ed.). Hadislerle İslâm (Hadislerin Hadislerle Yorumu). 7 Cilt. Ankara: Semih Ofset, 4. Basım, 2013.
Özgenç, Sinan. “Kara Köpek Şeytan mıdır ?” Genç Gençlik Dergisi. Erişim 31 Aralık 2020. https://gencdergisi.com/3112-kara-kopek-seytan-midir-.html
Tirmizî, Ebû Îsâ Muhammed. Sünenü’t-Tirmizî. thk. Beşşâr Avvâd Ma‘rûf. 6 Cilt. Beyrût: Dâru’l-Ġarbi-l İslâmî,1998.
Zehebî, Ebû Abdillah Şemsüddîn b. Ahmed b. Osman. Siyeru a’lâmi’n-nübelâ. thk. Mecmuatü mine’l Muhakkikîn bi-İşrâfi eş-Şeyh Şuayb el-Arnâvûd. 25 Cilt. Beyrût: Müessesetü’r- Risâl, 3. Basım, 1985.
Ziriklî, Hayreddîn b. Mahmûd b. Muhammed. el-A’lâm. 8 Cilt. b.y.: Dâru’l-İlim li’l-Melâyîn, 15. Basım, 2002.