Engin KANBUR

HAVACILIK SEKTÖRÜNDE PSİKOLOJİK GÜÇLENDİRME, İŞ PERFORMANSI VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Bu çalışmanın amacı, havacılık sektöründeki çalışanların psikolojik güçlendirme algıları, iş performansları ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişkilerin ne düzeyde olduğunun ortaya konulmasıdır. Araştırmanın örneklemini, savunma sektöründe uçak ve parçalarının bakım, onarım ve revizyon faaliyetlerini sürdüren bir kamu kurumundaki 213 çalışan oluşturmaktadır. Anket yöntemi ile toplanan verilerin değerlendirilmesinde korelasyon ve regresyon analizlerinden yararlanılarak değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Elde edilen bulgulara göre, psikolojik güçlendirmenin; iş performansı ile pozitif yönlü ve anlamlı, işten ayrılma niyeti ile negatif yönlü ve anlamlı ilişkili olduğu saptanmıştır. Ayrıca iş performansı ile işten ayrılma niyeti arasında çift yönlü negatif ve anlamlı bir ilişkinin olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Psikolojik Güçlendirme, İş Performansı, İşten Ayrılma Niyeti

INVESTIGATION OF RELATIONSHIPS BETWEN PSYCHOLOGICAL EMPOWERMENT, JOB PERFORMANCE AND INTENTION TO LEAVE IN AVIATION SECTOR

The purpose of this study is to demonstrate the relationships between psychological empowerment perception of employees in aviation sector, their job performance and intentions to leave from job. Sample of the study is consists of 213 employees of a public institution which is carrying out maintenance, repairment and revision activities of aircrafts and its parts at defense industry. For the evaluation of the data collected by survey method, relationships between variables were investigated by utilizing correlation and regression analyses. According to the findings, it was found that psychological empowerment is positively and significantly associated with job performance and negatively and significantly associated with intention to leave. It has also been found that there is a bidirectional negative and significant relationship between job performance and intention to leave from job

Keywords:

Psychological Empowerment, Job Performance, Intention to Leave,

PDF

___

Akkoç, İ., Çalışkan, A., & Turunç, Ö. (2012). Örgütlerde gelişim kültürü ve algılanan örgütsel desteğin iş tatmini ve iş performansına etkisi: Güvenin aracılık rolü. Yönetim Ekonomi, 19(1), 105-135.
Altindiş, S., & Özutku, H. (2011). Psikolojik güçlendirme ve güçlendirmeyi etkileyen faktörler: Türkiye’deki devlet hastanelerinde bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 162- 191.
Altun, A. S., & Memişoğlu, P. S. (2008). Performans değerlendirmesine ilişkin öğretmen, yönetici ve müfettiş görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 53, 7-24.
Arı, S., Bal, H., & Bal, Ç. E. (2010). İşe bağlılığın tükenmişlik ve işten ayrılma niyeti ilişkisindeki aracılık etkisi: yatırım uzmanları üzerinde bir araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(3), 143-166.
Arslantaş, C. C., & Dursun, M. (2008). Etik liderlik davranışının yöneticiye duyulan güven ve psikolojik güçlendirme üzerindeki etkisinde etkileşim adaletinin dolaylı rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), 111–128.
Aydin, A., Üçüncü, K., & Taşdemir, T. (2010). İşletmelerde uygulanan toplam kalite yönetimi çalışmalarının çalışan performansı üzerine etkileri. International Journal of Economic and Administrative Studies, 3(5), 42-56.
Barlett, K. R. (1999). The relationship between training and organizational commitment in the health care field. Yayınlanmamış Doktora Tezi, The University of Illionis, Urbana.
Baştürk, C. (2003). İşletmelerde performans yönetimi sistemi. Active: Bankacılık ve Finans Dergisi, 5(28), 60-78.
Beğenirbaş, M., & Çalışkan, A. (2014). Duygusal emeğin iş performansı ve işten ayrılma niyetine etkisinde kişilerarası çarpıklığın aracılık rolü. Business and Economics Research Journal, 5(2), 109-127.
Bibby, C. L. (2008). Should I stay or should I leave? Perceptions of age discrimination, organizational justice and employee attitudes on intentions to leave. Journal of Applied Management and Enterpreneurship, 13(2), 63-86.
Boeing Company Report (2013). Statistical summary of commercial jet airplane accidents. worldwide operations, 1959 – 2012. http://www.boeing.com/news/ techissues/pdf/ statsum.pdf, Erişim Tarihi: 26.10.2016.
Bouckenooghe, D., Raja, U., & Butt, A. N. (2013). Combined effects of positive and negative affectivity and job satisfaction on job performance and turnover intentions. The Journal of Psychology: Interdisciplinary and Applied, 147(2), 105-123.
CAA (2013). Global Fatal Accident Review, 2002 to 2011. CAP 1036, UK Civil Aviation Authority.
Çalişkan, C. S. (2011). Çalışanların psikolojik güçlendirme algıları üzerinde işyeri arkadaşlıkları ve örgütsel iletişimin etkisi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(3), 77-92.
Çekmeceliğolu, G. H., & Eren, E. (2007). Psikolojik güçlendirme, örgütsel bağlılık ve yaratıcı davranış arasındaki ilişkilerin değerlendirilmesi. Yönetim, 18(57), 13-25.
Çekmecelioğlu, G. H. (2014). Göreve ve insana yönelik liderlik tarzlarının örgütsel bağlılık, iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkileri. KOSBED, 28, 21-34.
Çelik, M., & Turunç, Ö. (2010). Lider desteğinin çalışanların iş-aile yaşam çatışması ve iş performansına etkisi: Savunma sektöründe bir araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1), 19-41.
Çelik, M., & Çıra, A. (2013). Örgütsel vatandaşlık davranışının iş performansı ve işten ayrılma niyeti üzerine etkisinde aşırı iş yükünün aracılık rolü. Ege Akademik Bakış, 13(1), 11- 20.
Çöl, G. (2008). Algılanan güçlendirmenin işgören performansı üzerine etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 9(1), 35-46.
Demir, M., & Tütüncü, Ö. (2010). Ağırlama işletmelerinde örgütsel sapma ile işten ayrılma eğilimi arasındaki ilişki. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 21(1), 64-74.
Ekiyor, A., & Karagül, S. (2016). Sağlık sektöründe personel güçlendirmenin işgören performansına ve iç girişimciliğe etkisi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(3), 13-25.
Eren, S., & Hayatoğlu S. Ö. (2011). Etik iklimin satış elemanlarinin iş tutumlarına ve iş performanslarına etkisi: ilaç sektöründe bir uygulama. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 109-128.
Fulford, M. D., & Enz, C. A. (1995). The Impact of empowerment on service employees. Journal of Managerial Issues, 7(2), 161-176.
Gist, M. E., & Mitchell, T. R. (1992). Self efficacy: A theoretical analysis of its determinants and mallebility. Academy of Management Review, 17, 183-211.
Hançer, M., & George, R. T. (2003). Psychological empowerment of nonsupervisory employees working in full-service restaurants. Hospitallity Manag., 22, 3 -16.
Hu, S. L. Y., & Leung, L. (2003). Effects of expectancy-value, attitudes, and use of the internet on psychological empowerment experienced by Chinese women at the workplace. Telematics and Informatics, 20(4), 365-382.
Jha, S. (2014). Transformational leadership and psychological empowerment determinants of organizational citizenship behavior. South Asian Journal of Global Business Research, 3(1), 18-35.
Kanbur, A., & Kanbur, E. (2008). Toplam kalite yönetiminin mavi yakalı işgören motivasyonu üzerindeki etkisi: Mobilya sektöründe ampirik bir araştırma. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(1), 28-36.
Kanbur, E. (2017). Havacılıkta ekip kaynak yönetimi. Atatürk Üniversitesi AÖF Yayınları, Erzurum.
Karahan, A., & Yilmaz, H. (2010). Örgütsel öğrenme, personel güçlendirme ve takım performansı arasındaki ilişkilerin analiz edilmesi: Sağlık sektöründe bir araştırma. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13(24), 153-171.
Kitapçı, H., Kaynak, R., & Ökten, S. S. (2013). Güçlendirmenin iş tatmini ve işten ayrilma niyetine etkisi: Kamu ve özel sektörde mukayeseli bir araştırma. International Review of Economics and Management, 1(1), 49-73.
Koçel, T. (2001). İşletme Yöneticiliği. Beta Kitap, İstanbul.
Laschinger, H. K. S., Finegan, J. E., Shamian, J., & Wilk, P. (2004). A longitudinal analysis of the impact of workplace empowerment on work satisfaction. Journal of Organizational Behavior, 25(4), 527-545.
Li, Z. (2016). Psychological empowerment on social media: Who are the empowered users?. Public Relations Review, 42, 49–59.
Liden, R. C., Wayne, S. J., & Stilwell, D. (1993). A longitudinal study on the early development of leader–member exchanges. Journal of Applied Psychology, 78, 662-674.
Örücü, E., & Kanbur, A. (2008). Örgütsel-Yönetsel motivasyon faktörlerinin çalışanların performans ve verimliliğine etkilerini incelemeye yönelik ampirik bir çalışma: Hizmet ve endüstri işletmesi örneği. Yönetim Ekonomi, 15(1), 85-97.
Özcan, D. E., Vardarlier, P., Karabay, E. M., Konakay, G., & Çetin, C. (2012). Liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışı ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisinde güvenin rolü. Öneri, 10(37), 1-13.
Özer, G., & Günlük, M. (2010). Örgütsel adaletin muhasebecilerin iş memnuniyeti ve işten ayrılma eğilimine etkisi. Gaziantep Üni. Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 459-485.
Özyer, K., & Kanbur, E. (2012). Toplam kalite yönetiminden yöneticilerin motivasyonuna uzanan yolun incelenmesi üzerine ampirik bir araştirma. Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, 4(2), 213-232.
Polat, S., & Uğurlu, T. C. (2009). İlköğretim müfettişlerinin örgütsel bağlılık, mesleki tükenmişlik ve işten ayrılma niyetleri arasındaki ilişki. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(3), 1150-1159.
Polat, M., & Meydan, H. C. (2010). Örgütsel özdeşleşmenin sinizm ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi üzerine bir araştırma. KHO Savunma Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 145-172.
Rotundo, M., & Sackett, P. R. (2002). The relative importance of task, citizenship, and counterproductive performance to global ratings of job performance: A policy capturing approach. Journal of Applied Psychology, 87, 66−80.
Sabuncuoğlu, T. E. (2007). Eğitim, örgütsel bağlılık ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Ege Akademik Bakış, 7(2), 613-628.
Scott, C. R., Connaughton, S. L., & Maguire, K. (1999). The impacts of communication and multiple identifications on intent to leave. Management Communication Quarterly, 12(3), 400-435.
Sigler, T. H., & Pearson, C. M. (2000). Creating an empowering culture: Examining the relationship between organizational culture and perceptions of empowerment. Journal of Quality Management, 5, 27-52.
Singh, M., Gupta, A., & Handa, P. (2015). Domain satisfaction predictors of psychological empowerment and determinants. Journal of Strategic Human Resource Management, 4 (2), 56-64.
Spreitzer, G. M. (1995). Psychological empowerment in the workplace: dimensions, measurement, and validation. The Academy of Management Journal, 38(5), 1442-1465.
Spreitzer, G. M., Kizilos, M. A., & Nason, S. W. (1997). A dimensional analysis of the relationship between psychological empowerment and effectiveness, satisfaction, and strain. Journal of Management, 23(5), 679-704.
Spreitzer, M. G. (2007). Taking stok: A review of more than twenty years of research on empowerment at work. J. Barling(Ed), CP. Cooper(Ed), In The SAGE Handbook of Organizational Behaviour, 1, 54-72, http://webuser.bus.umich.edu/spreitze/Pdfs/ TakingStock.pdf, Erişim tarihi 03.09.2016.
Sürgevil, O., Tolay, E., & Topoyan, M. (2013). Yapısal güçlendirme ve psikolojik güçlendirme ölçeklerinin geçerlilik ve güvenilirlik analizleri. Journal of Yasar University, 8(31), 5371-5391.
Thomas, K. W., & Velthouse, B. A. (1990). Cognitive elements of empowerment. Academy of Management Review, 15(4), 666-681.
Tinaz, P. (1999). Performans değerleme sistemlerinin önemi ve Türkiye’deki uygulamaları- na ilişkin bir inceleme. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5, 389-406.
Tolay, E., Sürgevil, O., & Topoyan, M. (2012). Akademik çalışma ortamında yapısal ve psikolojik güçlendirmenin duygusal bağlılık ve iş doyumu üzerindeki etkileri. Ege Akademik Bakış, 12(4), 449-465.
Thomas, K., & Tymon, W. (1994). Does empowerment always work: Understanding the role of intrinsic motivation and personal interpretation. Journal of Management Systems, 6(3), 1-13
Tutar, H., & Altinöz, M. (2010). Örgütsel iklimin işgören performansı üzerine etkisi: ostim imalat işletmeleri çalişanları üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65 (2), 1905-218.
Tüzün, K. İ., & Kalemci, R. A. (2016). İKY işlevleri ve hat yöneticileri etkililiğinin çalışan iş performansına etkileri üzerine bir araştırma. 24. Yönetim ve Organizasyon Kongresi, İstanbul.
Whitakera, G. B., & Westerman, W. J. (2014). Linking spirituality and values to personal initiative through psychological empowerment. Journal of Management, Spirituality, & Religion, 11(3), 269-291.
Yıldız, S., Savci, G., & Kapu, H. (2014). Motive edici faktörlerin çalışanların iş performansına ve işten ayrılma niyetine etkisi. Yönetim Ekonomi, 21(1), 233-249.
Yücel, İ., & Demirel, Y. (2012). Psikolojik güçlendirmenin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi üzerine bir araştırma. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 19-48.