Türkiye’de Milli Parklar ve Uzun Devreli Gelişme Planlarının Arazi Kullanımı ve Yapılaşmaya Yönelik Mevzuat Kapsamında İncelemesi

Milli Park kavramı Türkiye’de dünya ile paralel olarak 1940’lı yıllarda tanımlanmaya başlanmıştır. 1956 yılında kavramın Orman Kanunu kapsamında mevzuata girmesinin ardından 1958 yılında Yozgat Çamlığı Türkiye’nin ilk Milli Parkı olarak kabul edilmiştir. Türkiye’de hali hazırda 48 milli park bulunmakta olup, planlama mevzuatı uyarınca “Uzun Devreli Gelişme Planları” ile yönetilmektedir. Bununla birlikte son zamanlarda kimi “Uzun Devreli Gelişme Planları” uygulama sürecinde yargı kararlarına konu olurken, kimi milli park alanları ise kontrolsüz yapılaşmaların gerçekleştiği ve milli parkların kaynak değerlerinin korunmadığı gerekçeleriyle kamuoyu gündeminde yer almaktadır. Bu çalışmanın amacı uzun devreli gelişme planlarının planlama mevzuatındaki yerinin incelenmesi, mevzuatta karmaşaya neden olan hükümlerin netleştirilerek tasnif edilmesidir. Çalışmada milli parkların yönetimini sağlayan uzun devreli gelişme planlarının diğer mekânsal planlarla ve korunan alan planlarıyla ilişkisi mevzuat kapsamında (2783 sayılı Milli Parklar Kanunu, 6831 sayılı Orman Kanunu, 2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu, Milli Parklar Yönetmeliği, Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği, Çevre Düzeni Planları vb.) irdelenecektir. Mevzuat uyarınca uzun devreli gelişme planlarının yapımı, onayı ve kapsayıcılığı ile ilgili bilgiler netleştirilerek, planların uygulanmasında netlik bulunmayan noktalar tariflenecektir. Milli parkların planlanması ve uzun devreli gelişme planlarının kaynak değerlerinin korunmasında daha etkin olmaları ve kamuoyu tarafından daha fazla sahiplenilerek daha başarılı uygulamaların gerçekleştirilebilmesi için sonuç kısmında öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Milli Parklar, Uzun Devreli Gelişme Planları, Mekansal Planlar, Koruma Amaçlı Planlar

Investigation of National Parks and Long Term Development Plans in Turkey in the Scope of Legislation on Land Use and Construction

The concept of National Park began to be defined in Turkey in the 1940s in parallel with the world. Yozgat Pine Park was accepted as Turkey's first National Park in 1958, following the concept that entered the legislation within the scope of the Forestry Law in 1956. There are currently 48 national parks in Turkey and they are managed with long-term development plans in accordance with the planning legislation. However, recently, while some long-term development plans have been subject to judicial decisions during the implementation process, some national park areas have been brought to the agenda in the press and social media on the grounds that uncontrolled constructions have taken place and the resource values of national parks have not been protected. The aim of this study is to examine the place of long-term development plans in the planning legislation, to clarify and classify the provisions that cause confusion in the legislation. In the study, the relationship of long-term development plans that provide the management of national parks with other spatial plans and protected area plans is within the scope of the legislation (National Parks Law No. 2783, Forest Law No. 6831, Tourism Promotion Law No. 2634, National Parks Regulation, Spatial Plans Construction Regulation, Environmental Plans etc.). .) will be examined. Within the scope of the legislation, information about the construction, approval and inclusiveness of long-term development plans will be clarified, and the points that are not clear in the implementation of the plans will be described. Suggestions will be made for the planning of national parks and long-term development plans to be more effective in preserving their resource values and to realize more successful practices by being more embraced by the public.

Keywords:

National Parks, Long Term Development Plans, Spatial Plans, Conservation Plans,

PDF

___

ÇAY, Tayfun ve SONEL KANDEMIR, Esra (2022), “Türkiye'de İmar Uygulama Mevzuatındaki Gelişim Süreci”, Geomatik Dergisi, S.7(1), ss.26-40.
ÇELİK, Mehmet Özgür (2021), “Korunan Alan Yönetimi İçin Nesne Tabanlı Coğrafi Veri Modeli Geliştirilmesi: Göksu Deltası Özel Çevre Koruma Bölgesi”, Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
DOĞA KORUMA VE MİLLİ PARKLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2022), “Ülkemizin Milli Parkları”, T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı Kurumsal Web Sayfası, https://www.tarimorman.gov.tr/DKMP/Belgeler/Korunan%20Alanlar%20Listesi/MP-WEB.pdf (Erişim Tarihi: 27.09.2022).
IUCN - INTERNATIONAL UNION FOR CONSERVATION OF NATURE (2011), "What is a Protected Area?", IUCN Corporate Web Page, 13 March 2019, http://www.iucn.org (Erişim Tarihi: 03.09.2022).
KILIÇ, Mahinur ve KERVANKIRAN, İsmail (2019), “Türkiye’de Milli Parkçılığın Kısa Bir Hikâyesi: Yozgat Çamlığı Milli Parkı Örneği”, Türk Coğrafya Dergisi, S.72, ss.21-34.
KÖROĞLU, N. Tunga ve ÖLMEZ, Ebru (2003), “Cumhuriyetin 75. Yılında Planlama Sergisi 2: 1956 Sonrası”, Planlama Dergisi, S.2003(1), ss.80-93.
TEKELİ, İlhan (2006), “Türkiye’de Kent Planlaması Düşüncesinin Gelişimi”, Yapı Haber Portalı (E-Makale), 1 Şubat 2006, http://www.yapi.com.tr/haberler/turkiyede-kent-planlamasi-dusuncesinin-gelisimi_61110.html (Erişim Tarihi: 20.09.2022).
UNWTO - UNITED NATIONS WORLD TOURISM ORGANISATION (1981), Saturation of Tourist Destinations: Report of the Secretary General, World Tourism Organisation Publisher, Madrid.
YATIRIM VE İŞLETMELER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (tarihsiz), “Planların Yapımı ve Onaylanması”, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kurumsal Web Sayfası, https://yigm.ktb.gov.tr/TR-9548/planlarin-yapimi-ve-onaylanmasi.html (Erişim Tarihi: 23.09.2022).
2634 sayılı Turizm Teşvik Kanunu (16.03.1982 tarih ve 17635 sayılı Resmi Gazete).
2873 sayılı Milli Parklar Kanunu (11.08.1983 tarih ve 18132 sayılı Resmi Gazete).
6831 sayılı Orman Kanunu (08.09.1956 tarih ve 9402 sayılı Resmi Gazete).
648 sayılı Çevre ve Şehircilik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname (17.08.2011 tarih ve 28028 sayılı Resmi Gazete).
Korunan Alanlarda Yapılacak Planlara Dair Yönetmelik (23.03.2012 tarih ve 28242 sayılı Resmi Gazete). Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde ve Turizm Merkezlerinde Planlamaya ve Uygulamaya İlişkin Yönetmelik (03.11.2003 tarih ve 25278 sayılı Resmi Gazete).
Mekânsal Planlar Yapım Yönetmeliği (14.06.2014 tarih ve 29030 sayılı Resmi Gazete).
Milli Parklar Yönetmeliği (12.12.1986 tarih ve 19309 sayılı Resmi Gazete).
Plan Yapımına Ait Esaslara Dair Yönetmelik (02.11.1985 tarih ve 18916 sayılı Resmi Gazete).
Orman ve Su İşleri Bakanlığı’nın 2012/9 sayılı Korunan Alanlarda Koruma Bölgelerinin Belirlenmesi Genelgesi.
Orman Genel Müdürlüğü’nün 300 sayılı Mesire Yerleri Uygulama Tebliği.
Aydın, Muğla, Denizli Planlama Bölgesi 1/100.000 Ölçekli Çevre Düzeni Planı (03.12.2020 onay tarihli).