Amaç ve Politikalar Açısından Yerel Yönetimler: Onuncu ve On Birinci Kalkınma Planları Karşılaştırmalı Analizi

Toplumsal taleplere bağlı olarak kamu hizmetlerinin etkin-verimli sunulması kurumların öncelikli amaçlarıdır. Mevcut kurumlar öngörülen amaçlara erişmek noktasında her zaman başarılı olamamıştır. Ekonomik, sosyal, siyasal, enformatik vb. alanda yaşanan değişimler kurumların işleyişinde ciddi sorunlar ortaya çıkarmıştır. Mevcut yöneten-yönetilen ilişkisinin sıkışıp kaldığı demokrasi uygulamaları sorunların çözümünde yetersiz kalmıştır. Sorunları aşmak için kamu kesimi, özel sektör ve yerel unsurların birlikte hareket etmesi bir seçenek olarak belirlenmiştir. Toplumsal, küresel ve bölgesel ölçekli sorunların çözümünde demokrasi ve katılım aracı öne çıkarılmıştır. Evrensel yönetim anlayışı açısından katılım ve demokrasi uygulamaları için temel uygulama alanı yerel yönetimlerdir. Ülkemizde kurumsal açıdan yerel yönetimler Tanzimat reformları ile ortaya çıkmıştır. Cumhuriyetin ilanıyla gerçekleşen reformlardan yerel yönetimlerde (özellikle belediyelerde) etkilenmiş ve yasal-kurumsal değişimler gerçekleştirilmiştir. Yerel yönetimler planlı kalkınma dönemi ile kapsamlı şekilde ele alınmaya başlanmıştır. Yerel yönetimlerin idari, mali sorunları, kentleşme ve köy kalkınması öne çıkmıştır. Avrupa Birliği ile kurulan ilişkilere bağlı olarak demokrasi ve katılım kavramları yerel yönetimlere daha etkin şekilde yansıtılmıştır. Süreç içinde modern yönetim araçları yerele aktarılmaya çalışılmıştır: yönetişim, özerklik, açıklık, stratejik planlama, performans yönetimi, vb. Ayrıca, merkezi yönetim tarafından yerel yönetimlere ilişkin mali ve idari sorunlar öne çıkarılmış ancak tatmin edici çözümler üretilememiştir. Türkiye’de, 1963’den günümüze on tane kalkınma planı hazırlanmış ve 23 Temmuz 2019’da 11. plan yürürlüğe girmiştir. İçeriği itibariyle kalkınma planları tüm sektörlere ve sorun alanlarına yönelik hedefler belirlemektedir. Ülkemizde hazırlanan kalkınma planları yerel yönetimlerle ilgili politika ve hedeflere yer vermiştir. Çalışmamızda dönemsel açıdan son iki plan ele alınmaktadır: on ve on birinci plan. İlgili planlar yerel yönetimlere ilişkin öngördükleri politika ve amaçlar açısından ele alınmaktadır. 11. Kalkınma planının içeriğinde geçmiş dönem planlarına ait atıflar bulunmakta ve büyükşehirlere yönelik reform öngörülmektedir. Ayrıca; insan odaklı şehir, yeşil şehir, akıllı şehir, katılımcılık, şeffaflık, hesap verilebilirlik, vb. konulara yer verilmektedir. Tüm bu yaklaşımlar 11. plan döneminde yerel yönetimlere ilişkin değişimin devam edeceğini göstermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kalkınma Planları, Yerel Yönetimler, Yerel Demokrasi, Değişim, Katılım

Local Governments in Terms of Objectives and Policies: Comparative Analysis of the Tenth and Eleventh Development Plans

Active and efficient provision of public services depending upon the social demands are the primary objectives of the institutions. Existing institutions have not always been successful in the foreseen objectives. Changes experienced in the economic, social, political, informatics, etc. fields have created serious problems for the functioning of institutions. Democracy practices, which have gone into a stalemate in the current ruler-ruled relationships, have remained incapable of solving the problems. The joint action of the public sector, the private sector and the local elements have been identified as an option to overcome the problems. In the solution of social, global and regional problems, the instrument of democracy and participation has been highlighted. In terms of universal governance, the fundamental application field for the participation and democracy practices is the local governments. In our country, local governments with respect to institutional approach emerged with Tanzimat reforms. Local governments were also affected by the reforms made with the proclamation of the Republic (especially in municipalities) and legal-institutional changes were realized. Local governments had started to be comprehensively taken into hand with the planned development period. Administrative, financial problems of local governments, urbanization and village development came to the forefront. With the relations established with the European Union, the concepts of democracy and participation were reflected more effectively to the local governments. In the process, modern management tools were attempted to be applied on the local level: governance, autonomy, accountability, strategic planning, performance management, etc. Moreover, financial and administrative problems related to local governments were brought forward by the central government, but no satisfactory solutions were produced. In Turkey, ten development plans have been prepared since 1963 and the 11th plan came into force on July 23, 2019. In terms of content, development plans set targets for all sectors and problem areas. Development plans prepared in our country included policies and targets related to local governments. In our study, the last two plans are discussed periodically: the tenth and eleventh plans. The relevant plans are discussed in terms of the policies and objectives they envisage for local governments. 11th the development plan content includes references to past plans and reforms that were envisaged for metropolitan cities. Topics such as people-oriented city, green city, smart city, participation, transparency, accountability, etc. were also included. All these approaches indicate that the changes regarding the local governments will continue in the 11th Plan period.

Keywords:

Development Plans, Local Government, Local Democracy, Change, Participation,

PDF

___

DPT - T. C. BAŞBAKANLIK DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI (2007), 1. Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (2007-2013), DPT Yayını, Ankara, https://kkp.tarim.gov.tr/Ulusal_kirsal_kalkinma_stratejisi%20(2007-2013).pdf (Erişim Tarihi: 03.09.2019).
ÖNER, Şerif (2003), Türkiye’de Belediye Yönetimi, Nobel Yayınları, Ankara.
T. C. BAŞBAKANLIK KANUNLAR VE KARARLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ (2003), Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/donem22/yil01/ss349m.htm (Erişim Tarihi: 09.09.2019).
T. C. CUMHURBAŞKANLIĞI (2004), "5227 sayılı 'Kamu Yönetiminin Temel İlkeleri ve Yeniden Yapılandırılması Hakkında Kanun'", Kurumsal Basın Açıklaması, https://www.tccb.gov.tr/basin-aciklamalari-ahmet-necdet-sezer/1720/6352/5227-sayili-kamu-yonetiminin-temel-ilkeleri-ve-yeniden-yapilandirilmasi-hakkinda-kanun.html (Erişim Tarihi: 09.09.2019).
T. C. CUMHURBAŞKANLIĞI STRATEJİ VE BÜTÇE BAŞKANLIĞI (2019), Onbirinci Kalkınma Planı: 2019-2023, T. C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı Yayını, Ankara, http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2019/07/On-Birinci-Kalkinma-Plani.pdf (Erişim Tarihi: 03.09.2019).
T. C. GIDA TARIM VE HAYVANCILIK BAKANLIĞI (2015), 2. Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi (2014-2020), Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Yayını, Ankara, https://kkp.tarim.gov.tr/UKKS%20(2014-2020).pdf (Erişim Tarihi: 03.09.2019).
T. C. KALKINMA BAKANLIĞI (2019), On Birinci Kalkınma Planı (2019 - 2023), Özel İhtisas Komisyonları ve Çalışma Grupları El Kitabı, Kalkınma Bakanlığı Yayını, Ankara.
T. C. ULAŞTIRMA DENİZCİLİK VE HABERLEŞME BAKANLIĞI (2016), Ulusal AUS Strateji Belgesi Eki Eylem Planı (2014/2016) Gelişme Raporu, UDH Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Yayını, Ankara, http://www.ubak.gov.tr/BLSM_WIYS/SGB/tr/Pdf/20161110_090117_5643_1_88338.pdf (Erişim Tarihi: 09.09.2019).
TBMM (2013), Onuncu Kalkınma Planı: 2014-2018, (06.07.2013 tarih ve 28699/mükerrer sayılı Resmi Gazete).
5216 sayılı Büyükşehir Kanunu (23.07.2004 tarih ve 25531 sayılı Resmi Gazete).
5286 sayılı Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünün Kaldırılması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (28.01.2005 tarih ve 25710 sayılı Resmi Gazete).
5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu (04.03.2005 tarih ve 25745 sayılı Resmi Gazete).
5393 sayılı Belediye Kanunu (13.07.2005 tarih ve 25874 sayılı Resmi Gazete).
1 nolu Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (10.07.2018 tarih ve 30474 sayılı Resmi Gazete).
13 nolu Strateji ve Bütçe Başkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi (24.07.2018 tarih ve 30488 sayılı Resmi Gazete).
Kırsal Kalkınma Programı İzleme Komitesinin Teşekkülü ve Çalışma Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik (23.07.2019 tarih ve 30840/mükerrer sayılı Resmi Gazete).
On Birinci Kalkınma Planı Hazırlıkları İle İlgili 2017/16 sayılı Başbakanlık Genelgesi (29.07.2017 tarih ve 30138 sayılı Resmi Gazete).
2017/2 sayılı 2007 Yılı Köylerin Altyapısının Desteklenmesi Projesi (Köydes) Ödeneklerinin İller Bazında Dağılımı, Kullandırılması, İzlenmesi Ve Denetimine İlişkin Esas ve Usuller Hakkında YPK Kararı, www3.kalkinma.gov.tr › Download › Koydes_2007-2_Sayili__YPK (Erişim Tarihi: 03.09.2019).