ORHUN YAZITLARI’NDA BOYLARI BİR ARAYA GETİRME ÇABALARI

Türklerin yaşadığı engin coğrafya, bir taraftan Türk boylarının “özgür karakterini” şekillendirirken, diğer taraftan da boyların bir araya gelme, millet kavramına ulaşma sürecini zorlaştırmıştır. Büyük Hun hükümdarı Mete’den (MÖ 209-174) itibaren bölgede kurulmuş Türk devletlerinde Çin Seddi’nin kuzeyinde yaşayan ve “yay çeken” bütün akraba toplulukları bir araya getirme, bir siyasi birlik oluşturma, millet kavramına ulaşma ve dışarıya karşı güçlü olma çabası dikkati çeker.Modern anlamda millet ve milliyetçilik fikrinin doğuşu 18. yüzyılda Avrupa’da yaşanan gelişmelere bağlanmaktadır. Ancak Türk dili ve tarihi açısından büyük önem arz eden Orhun Yazıtları bu açıdan incelendiğinde hedef kitlenin bir boy ya da birtakım boylar olmadığı görülmekte; ısrarla boylar üstü bir kavram olan Türklük kavramının vurgulandığı dikkati çekmektedir. Dolayısıyla devleti yönetenlerin uygulamaları, bize yönetici kesimde ciddi düzeyde bir Türklük bilincinin var olduğunu ve millet kavramına ulaşma yönünde önemli çabaların sarf edildiğini göstermektedir. Orhun Yazıtlarında boyları bir araya getirme çabalarıyla ilgili bu araştırmada tespit edilen veriler de bu görüşleri destekler niteliktedir.

Anahtar Kelimeler:

Orhun Yazıtları, millet kavramı, Türk boyları, milletleşme süreci

-

While the vast geography, in which Turks live, shapes the “free character” of Turkic tribes, it makes tribes’ process of coming together and reaching the notion of becoming a nation difficult, at the same time. The attempts of Mete, the emperor of the Great Hun Empire, starting from 209174 BC to unite all the relative communities, which are “combatant (bowdrawing)” and living in the north side of the Great Wall; to build a political unity, to reach the notion of nation and the effort to be powerful against the external threats draw much attention. significant efforts are made in order to reach the notion of nation. The data acquired in this study, which is about the efforts to unite the tribes in Orhon Inscriptions, are such as to support these views

Keywords:

Orhon Inscriptions, notion of nation, Turkic tribes, the process of becoming a nation,

PDF

___

AKSAN, D. (2003). En Eski Türkçe’nin İzlerinde. İstanbul: Multilingual.
AKSOY, N. D. ve ARSLANTAŞ H. A. (2010). Ulus Ulusçuluk ve Ulus-Devlet. TÜBAR, XXVIII, 31-39.
ALYILMAZ, C. (2003). Türk Tengri Dini Edebî Çevresi (Orhun Türkçesi Dönemi), Türk
Dünyası Edebiyatı Tarihi, C. 4, Ankara: 1-24.
ALYILMAZ, C. (2005). Orhun Yazıtlarının Bugünkü Durumu. Ankara: Kurmay Yayınları.
ARAT, R. R. (1994). Kutadgu Bilig II Çeviri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
BARTHOLD, W. (1975). Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
BEDİRHAN, Y. (1999). Çin Tarihinde Hun-Çin Siyasi Mücadeleleri ve İpek Yolu. Türk Dünyası Araştırmaları, 118, 67-80.
ÇANDARLIOĞLU, G. (2002). Uygur Devletleri Tarihi ve Kültürü. Türkler Ansiklopedisi, C 2, Ankara.
DİVİTÇİOĞLU, S. (1987). Kök Türkler. İstanbul.
ERKAL, M. E. (2008). Milletleşme Süreci ve Önündeki Engeller. Sosyoloji Konferansları Dergisi, 37, 65-76.
GÖKALP, Z. (1989). Türk Medeniyeti Tarihi. İstanbul: Toker Yayınları.
KAPLAN, M. (1985). Orhun Abidelerinde Mekân-İnsan Münasebeti. Türklük Araştırmaları, 1, 1-6.
KORKMAZ, A. (2013). Millet Olmanın Felsefi Temelleri. Türk Yurdu, 33(307).
KURAT, A. N. (2002). Göktürk Kağanlığı. Türkler Ansiklopedisi, C 2. Ankara.
MAU-TSAI, L. (2006). Çin Kaynaklarına Göre Doğu Türkleri. (çev. KAYAOĞLU, E. ve BANOĞLU D.). İstanbul: Selenge Yayınları.
MERT, O. (2009). Ötüken Uygur Dönemi Yazıtlarından Tes - Tariat - Şine Us. Ankara: Belen Yayınları.
ORAZBAY, (1994). Tarihte Türkler ve “İpek Yolu”. Türk Dünyası Araştırmaları, 92, 38-52.
ÖGEL, B. (1982). Türklerde Devlet Anlayışı 13. Yüzyıl Sonlarına Kadar. Ankara.
ÖGEL, B. (2001). Türk Kültürünün Gelişme Çağları. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yayınları.
ÖRS, B. (2006). Uluslaşma Orduların Değişen Rolü ve Sivil Kontrol. Atatürk Dergisi, 5(1), 57- 79.
ÖZ, M. (2008). Tarih Perspektifinden Türk Kimliği Üzerine Bazı Düşünceler. Hacettepe Türkiyat Araştırmaları, 8, 219-226.
RÁSONYI, L. (1993). Tarihte Türklük. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
SAKLI, A. R. (2012). Osmanlı Döneminde Türk Milliyetçiliği. Akademik Bakış Dergisi, 33, 1- 16.
TDK. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TEKİN, T. (2006). Orhon Yazıtları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TÜRKDOĞAN, O. (2011). Türk Tarihinin Sosyolojisi. (3. Baskı). İstanbul: IQ Yayınları.
YAVUZ, K. (2012). Hâcib Böyle Dedi Kutadgu Bilig’den Seçmeler. İstanbul: Mostar Yayınları.