ÖĞRETMEN ADAYLARININ EKRAN OKUMA ÖZ YETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Günümüzde insanlar basılı materyallerden ziyade cep telefonu, tablet, bilgisayar gibi teknolojik araçları yoğun bir şekilde kullanmaktadır. Bu araçlarla etkileşim içerisinde olduklarından istemli ya da istemsiz biçimde ekrana yönelik okuryazarlık becerisi edinmektedirler. Bireyler ekranın avantajlarının ne kadar farkındadır, bu avantajlarından yararlanabiliyorlar mı, dezavantajlarını ne kadar aza indergeyebiliyorlar ya da demografik özellikleri ekran okuma düzeylerini etkiliyor mu? Günümüzde bu tür sorular henüz netlik kazanamamıştır. Bu doğrultuda araştırmada öğretmen adaylarının ekran okuma öz yeterlik algılarının dağılımlarını ve algılarını cinsiyet, sınıf seviyesi, okuma materyali tercihi, ekran okuma aracı, yazı tipi ve günlük internet kullanım süresine göre incelemek amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemini Gazi Üniversitesi’nde Sınıf ve Matematik Öğretmenliği Bölümlerindeöğrenim gören 320 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veriler 2017-2018 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde toplanmıştır. Öğretmen adaylarının ekran okuma öz yeterlik algılarını belirlemek için geliştirilen “Ekran Okuma Öz Yeterlik Algısı Ölçeği” kullanılmıştır. Verilerin analizinde Mann Whitney U ve Kruskal Wallis H-testi kullanılmıştır. Yapılan Mann Whitney U-testi sonucunda öğretmen adaylarının ekran okuma öz yeterlik algılarında cinsiyete göre anlama boyutunda anlamlı farka rastlanmıştır. Kruskal Wallis H-testi sonucunda ise okuma materyali tercihine göre göz sağlığı, ekran okuma aracı tercihine göre kullanışlılık, anlama ve göz sağlığı boyutlarında, günlük internet kullanım süresine göre kullanışlılık, sayfayı yönetme ve göz sağlığı boyutlarında anlamlı farka rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Ekran okuma, öz yeterlik algısı, öğretmen adayı

___

Ali, A.Z.M., Wahid, R., Samsudin, K. & Idris, M.Z. (2013). Reading on the computer screen: Does font type has effects on web text readability? International Education Studies, 6(3), 26-35.
Aydoğan, D. (2014). Romanda dijitalleşme: E-kitap. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication, 4(4), 16-32.
Başaran, M. (2014). 4. sınıf seviyesinde ekrandan ve kâğıttan okumanın okuduğunu anlama, okuma hızı ve metne karşı geliştirilen tutum üzerindeki etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 248-268.
Baştuğ, M. ve Keskin, H.K. (2012). Okuma becerilerinin okuma ortamı açısından karşılaştırılması: Ekran mı kâğıt mı? Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(3), 73-83.
Borodin, Y., Bigham, J.P., Dausch, G. & Ramakrishnan, I.V. (2010).More than meets the eye: a survey of screen-reader browsing strategies. In Proceedings of the 2010 International Cross Disciplinary Conference on Web Accessibility (W4A). p. 1-10, ACM, New York.
Çakmak, E., & Altun, A. (2008). İlköğretim öğrencilerinin hipermetinsel okuma süreçlerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 63-74.
Çatak, A. A., & Tekinarslan, E. (2008). Powerpoint programında hazırlanan okuma materyalinin 12-13 yaşlarında kaynaştırma programına devam eden hafif düzeyde zihinsel engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerisine etkisi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 107-124.
Chen, C. H., & Chien, Y. H. (2005). Reading Chinese text on a small screen with RSVP. Displays, 26(3), 103-108.
Dillon, A. (1992) Reading from paper versus screens: A critical review of the empirical literature. Ergonomics, 35(10), 1297-1326.
Duran, E. & Ertuğrul, B. (2012). İlköğretim sınıf öğretmenlerinin elektronik ders kitaplarına yönelik görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(2), 347-365.
Elkatmış, M. (2015). Kağıttan ekrana: Ekran okuma. International Journal Of Eurasia Social Sciences, 6(18), 1-15.
Ercan, E.A. & Ateş, M. (2015).Ekrandan okuma ile kâğıttan okumanın anlama düzeyi açısından karşılaştırılması. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(7), 395-406.
Gömleksiz, M. N., Kan, A. Ü. & Fidan, E. K. (2013). Öğretmen adaylarının ekran okuma öz yeterlik düzeylerine ilişkin görüşleri. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 138-159.
Güneş, F. (2010). Öğrencilerde ekran okuma ve ekranik düşünme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 1-20.
Hawisher, G.E., & Selfe, C.L. (Eds.). (1999). Passions, pedagogies and 21st century technologies. Logan: Utah State University Press.
Işık, A.D. (2013). Elektronik kitapların eğitimde kullanılabilirliği. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(2), 395-411.
Karakaya, İ. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. A. Tanrıöyen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri. (ss.57-86). Ankara: Anı Yayıncılık.
Keskin, H. K., Baştuğ, M. & Atmaca, T. (2016). Öğrencileri akademik dijital okumaya yönlendiren unsurlar. Eğitim ve Bilim, 41(188), 117-129.
Kuru, O., Kaşkaya, A. & Calp, D.Ş. (2017). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin kağıttan ve ekrandan okuduğunu anlama becerilerinin sınanması: Öğretmen ve öğrenci görüşleri. Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 70-84.
Lyman-Hager, M.A. (2000). Bridging the language-literature gap: Introducing literature electronically to the undergraduate language student. CALICO Journal, 17, 431-451.
Macit, I. & Demir, M.K. (2016). İlkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin kâğıttan okuma becerileri ile ekran okuma tercih düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Trakya University Journal of Social Science, 18(1), 311-346.
Maden, S. (2012). Ekran okuma türleri ve Türkçe öğretmeni adaylarının ekran okumaya yönelik görüşleri. Dil Ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 1(3), 1-16.
Maden, S. & Maden, A. (2016). Ortaöğretim öğrencilerinin ekran okumaya yönelik tutumları. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 5(3), 1305-1319.
Maki, H.S., Voeten, M.J.M., Vauras, M.M.S. & Poskiparta, E.H. (2001). Predicting writing skill development with word recognition and preschool readiness skills. Readiness and Writing: AnInterdisciplinary Journal, (14), 643–672.
Mangen, A., Walgermo, B.R. & Bronnick, K. (2013). Reading linear texts on paper versus computer screen: Effects on reading comprehension. International Journal of Educational Research, 58, 61-68.
Melchior, M. (2001). Perceptually guided scrolling for reading continuous text on small screen devices. Proceedings of Mobile HCI 2001: Third International Workshop on Human Computer Interaction with Mobile Devices, Lille, France.
Nichols, M. (2016). Reading and studying on the screen: An overview of literature towards good learning design practice. Journal of Open, Flexible and Distance Learning, 20(1), 33-43.
Pajares, F., Johnson, M. J. & Usher, E. L. (2007). Sources of writing self-efficacy beliefs of elementary, middle, and high school students. Research in the Teaching of English, 42, 104–120.
Peterson, C., Caverly, D.C. & MacDonald, L. (2003). Techtalk: Developing academic literacy through WebQuests. Journal of Development Education, 26(3), 38-39.Sellen, A. J. (2002). The myth of the paperless office. Cambridge: MIT Press.
Sosnoski, J. (1999). Hyper-readers and their reading engines. G.E.., Hawisher & C.L. Selfe (Eds.), Passions, pedagogies, and twenty-first century Technologies (pp. 161-177). Logan, Illinois: Utah State University Press‐NCTE.
Sun, Szu-Yuan, Shieh, Chich-Jen & Huang, Kai-Ping. (2013). A research on comprehension differences between print and screen reading. SAJEMS Special Issue, 16, 87-101.
Şahin, B. (2012). Metodoloji. A. Tanrıöyen (Ed.), Bilimsel araştırma yöntemleri. (ss. 109-130). Ankara: Anı Yayıncılık.
Şahin, T.Y. & Yıldırım, S. (1999). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. Ankara: Anı Yayıncılık.
Tüfekçioğlu, B. (2010). Yazma becerisinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Dil Dergisi, 149, 30-45.
Ulu, H. (2018). Ekran okuma öz yeterlik algı ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 148-165.
Ulusoy, K. (2016). Sosyal bilgiler öğretiminde değer aktarımı ve ‘‘e-okuma" ekran okuma". Journal of Kırşehir Education Faculty, 17(1), 401-418.
Vandenhoek, T. (2013). Screen reading habits among university students. International Journal of Education and Development using Information and Communication Technology, 9(2), 37-47.
Vanderschantz, N., Timpany, C., Whitehead, D. & Carss, W. (2010). A small scale study into the effect that text & background colour has on processing and self-correction rates for childrens’ on-screen reading. International Journal of the Book, 7(4), 75-88.
Weisenmiller, E.M. (1999). A study of the readability of on-screen text. Doctor of Philosophy, Virginia Polytechnic Institute and State University, Virginia.
You, C. (2009). A comparative study of second language reading comprehension from paper and computer screen. Degree of Doctor of Philosophy, English Language Studies, Suranaree University of Technology, Suranaree.