Kutsal kitabın ilk muhatabı olan ve Kurânın muhtevasında çok önemlibir yer tutan Hz. Peygamber, Türklerin Müslümanlığı kabul etmesindenitibaren edebî eserlerimizde yer almış, edebiyatımızı derinden etkilemiş, Hz.Peygambere dair çeşitli şekil ve türlerde asırlar boyunca muhtelif eserlerteşekkül etmiştir. Ona duyulan samimi sevgiyle Hz. Peygamberle doğrudanilgili çeşitli türlerde çok sayıda eser kaleme alınmış, Onun hayatının hersafhası ve Onunla ilgili bütün hususiyetler edebiyatımıza aksetmiştir. Hz.Peygamber ve ona dair konulara Hz. Peygamberle doğrudan ilgili olmayanyüzlerce eserde bile rastlamak mümkündür. Hikemî şiirin en önemlitemsilcilerinden kabul edilen 17. yüzyıl şairi Nâbînin, oğlu Ebul-hayrMehmed Çelebi için Halepte kaleme aldığı 35 bölüm ve 1660 beyittenoluşan mesnevi tarzındaki eseri Hayriyye de bunlardan biridir. Divan şairlerinin hem Peygamberimize duydukları sevginin bir nişanesi,hem de siyer konusundaki bilgilerinin bir göstergesi olarak kabul edilen naatyazma geleneğine Nâbî de katılmıştır. Nâbînin söz konusu mesnevisi benzertürde yazılan eserlerde görüldüğü gibi hamd ve tevhidle başlamış, 39.beyitten 65. beyte kadar olan kısımda naata yer verilmiştir. Yer yer Arapça veFarsça kelimelere ve bu dillerdeki terkiplere rastlanan eserde, Hz.Peygamberin isim ve sıfatları, yaratılışının gayesi, Cenâb-ı Hakın Habibiolduğu, diğer peygamberlerden üstünlüğü, örnek ahlâkı ayet ve hadisiktibaslarıyla ele alınmıştır. Hz. Peygamberin özel isimleri yanında gevher-imâ-hasal-i lücce-i cûd (cömertlik denizinden meydana çıkan inci), fâtih-idahme-i gencîne-i nûr (nur hazinesinin define açıcısı), nûr-ı bâlâ-keş-ikandîl-i kader (kader kandilinin uzayıp giden nuru), sultân-ı serîr-i âlem(âlem tahtının sultanı), şâh-ı ma nî (mana sultanı), meyve-i nüh-tabak-ıbâğ-ı vücûd (varlık bağındaki dokuz kat göğün bahçelerinin meyvesi), rûh- ı cihân (cihanın ruhu) vb. daha birçok beyitte hatm, nûr, gevher, sultân,rûh, meyve gibi kelimeler Hz. Peygambere atfedilen birer motif olarakkullanılmıştır. Ayrıca eserde harflerle ilgili hususlara da yer verilmiş; hurûf- ı mukataa denilen ve tek tek okunan harflerden bir kısmı Hz. Peygambereisim olmuş bunlar da beyitlerde mazmun ve remiz olarak kullanılmıştır.Divan edebiyatının söz varlığı içinde yer alan, usta işi kabul edilip sanatçınınhüner gösterme isteğinin sonucunda ortaya çıktığı bilinen motif, mazmun veremizlerin eski şairlerimizin sanat anlayışında önemli bir yeri vardır. Nâbîgibi bir ustanın, yedi yaşındaki oğlu için kaleme aldığı eserde dahimazmunlara sıkça rastlayışımız, her ne surette olursa olsun bu mazmunlardanvazgeçilemediği gerçeğini doğrular niteliktedir. Bu çalışmada Hayriyyedeki naatta Nâbînin Hz. Peygamber içinkullandığı edebî-tasavvufi motif ve mazmunlar ele alınıp incelenmiş; genelolarak benzetme diyebileceğimiz bu kullanımların Hz. Peygambereatfedilmesindeki sebepler belirtilmiş ve Divan edebiyatının gelenekselanlatımı bu açıdan irdelenmiştir.

The prophet Mohammad, who is the first interlocutor of the Quran andhas a lot of refecence in it, has taken his place in our literary works andaffected them in a great way since the Turks have accepted Islam, and therehave been various Works about the prophet Mohammad for centuries.Numerous and various works that are closely related with him, have been setpen to paper due to the sincere love for him; therefore every aspect of his lifeand everything about him can be found in our literature. One can come acrosswith subjects related with the prophet in many works which are not evendirectly related with him. The 17th century poet Nabi who is considered tobe one of the most important represantatives of Hikemi type and whosework, Hayriyye, written for his son Ebu l-Hayr Mehmed Çelebi in Halepconsisting of 35 chapters and 1660 couplets is of those works. Nâbî joined in the tradition of writing a Naat, too, which is an indicator ofDivan poets love for our prophet Mohammad and their knowledge about hislife. Nâbî s Mesnevi, like other similar works, starts with praise to the God,but the couplets between 39 and 65 are naats. In the work, there are someArabic and Persian words and compositions, the Prophet s names andattributes, the purpose of creation, being a prophet of the God, his superiorityto other prophets and his examplary life are studied by means of verses fromthe Quran and hadiths. In addition to his propher nouns, gevher-i mâ-hasal-ılücce-i cûd (a pearl in the sea of generousity), fâtih-i dahme-i gencîne-i nûr(opener of treasure trove of divine glory), nûr-ı bâlâ-keş-i kandîl-i kader(long drawn divine light of fate), sultân-ı serîr-i âlem (the Sultan of theuniverse), şâh-ı manî (the Sultan of meaning), meyve-i nüh-tabak-ı bâğ-ıvücûd (a fruit in the nineth floor of sky gardens), rûh-ı cihân (the spirit of theuniverse) etc, and in many couplets, some words like divine light, pearl,sultan, spirit and fruit have been used as patterns in order to refer to theProphet. Also letters are included in the work and some of them called hurûf- ı mukattaa, which are spelled one by one, have been used a name for theprophet and used as a poetic theme and symbol in couplets. The patterns,which are in the lexicon of Divan literature and considered as a masterstrokeand occur as a result of the artist s desire, poetic themes and symbols have animportant place in our old poets literature understanding. This reality isverified by the fact that we can find poetic themes and symbols even in thework written by a master like Nâbî for his seven year old son; and we cannever abandon them. In this study we studied the mystical patterns and poetic themes used byNâbî in his Naat in Hayriyye for the Prophet, we talked about the reasonswhy these usages that can be called metaphors attributed to the prophet, andinterpreted the traditional narrative in the Divan literature from this point ofview.