MİZANCI MURAD VE TURFANDA MI, TURFA MI? ROMANINDA EĞİTİM

Tanzimat Fermanı’yla birlikte her sahada hız kazanan yenileşme hareketleri, 1860 sonrasında ilk özel gazetenin çıkarılmasıyla farklı bir boyut kazanmıştır. Dönemin sanatçıları, siyasi fikirlerini geniş halk kitleleriyle paylaşmada ve toplumun sosyokültürel algılarını değiştirmede edebiyatın gücünden olabildiğince faydalanma yolunu tutmuşlardır. 1860 sonrasında tercüme romanlarla başlayarak tanıştığımız roman türü de bu sosyal dönüşümde etkin olarak kullanılmıştır. Bu bağlamda değerlendirilen Turfanda mı, Turfa mı? isimli romanda, Jön Türk hareketinin lider isimlerinden olan ve 1886’da çıkardığı Mizan gazetesinden ötürü Mizancı Murad olarak şöhret kazanan Mehmet Murad Bey, siyasetten ekonomiye, bürokrasiden eğitime kadar çok farklı sahalarda fikirlerini okuyucusuyla paylaşmıştır. “Millî roman” yazma düşüncesiyle eserini ortaya koyan Mizancı Murad, memleketi geri kalmışlıktan kurtaracak yegâne çareyi “maarif” olarak göstermiştir.Çalışmada, öncelikle Tanzimat sonrası eğitim sistemimiz ve dönem sanatçılarının eğitimle ilgili görüşleri özetlenmiş, sonra ise ülkemizin eğitime dair problemlerine büyük ölçüde bugün bile geçerli çözüm teklifleri sunan Mizancı Murad’ın “Turfanda mı, Turfa mı?” isimli romanı içerik analizi yöntemiyle taranarak eğitim değerleri belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tanzimat edebiyatı, Tanzimat romanı, Türk eğitim tarihi, Mizancı Murad, “Turfanda mı Turfa mı?”

-

Innovation movements accelerating in every area with the Imperial Edict of Reorganization Tanzimat acquired a different dimension with the appearance of the first private newspaper after 1860. Artists of the era have made the best of the strength of literature in changing socio-cultural perceptions of the society and, in sharing their political views with wide masses of population. Novels, as a genre introduced with translated novels after 1860 has been effectively used in this social transformation. In the novel Turfanda mı, Turfa mı? evaluated in this context, Mehmet Murad Bey, who was one of the leading names of the Young Turcs movement and who became well-known as Mizancı Murad with the newspaper Mizan that he published in 1886, shared his views in vast range of domains from politics to economy, from bureaucracy to education. Presenting his novel with the thought of writing a “National novel”, Mizancı Murad has pointed out the “system of education” as the only remedy to save the country from backwardness.  Yrd. Doç. Dr.; Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi Bölümü, mehmetoz@sakarya.edu.tr.  Doktora Öğr.; Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Eğitimi ABD, zkantas@gmail.com. In this study, primarily our education system after Tanzimat Reform Era and also comments of the artists living in this era have been summarized, later educational values have been determined via content analysis method by scanning the novel of “Is It Modern or Bigoted?” of Mizancı Murad who is offering solution proposals to our country’s problems concerning education that are valid even today.

Keywords:

Literature of the Tanzimat era, Tanzimat era novel, Turkish educational history, Mizancı Murad, “Is It Modern or Bigoted?”,

PDF

___

ARPACI, S. (2005). Sultan II. Abdühamid. İzmir: Işık Yayınları.
BİÇER, Z. (2011). Yeni Osmanlıların Eğitim Öğretim Görüşleri. 71. Ankara.
BİRİNCİ, N. (1987). Nâbizâde Nâızm. Ankara: Kültür ve Turizim Bakanlığı Yayınları.
BÜYÜKÖZTÜRK, Ş. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yay. DANİŞMEND, İ. H. (1974). 31 Mart Vak'ası. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
EMİL, B. (1980). Mizancı Murad Bey ve Romanına Dair. B. Emil (Dü.) içinde, "Turfanda mı, Turfa mı?". İstanbul: Kültür Bakanığı.
GÖÇGÜN, Ö. (1987). Ziya Paşa. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
KOÇ, O. (2009). Toplumsal Değişim Sürecinde Ahmet Mithat Efendi'nin Eğitim Anlayışı. 1st International Symposium on Sustainable Development (s. 387). Sarajevo: International Burch University.
KODAMAN, B. (1999). Abdülhamid Devri Eğitim Sistemi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
KURAN, A. B. (1945). İnkılâp Tarihimiz ve Jön Türkler. İstanbul: Tan Matbaası.
MARDİN, Ş. (1996). Mizancı Murad Bey ve Siyasi Fikirleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
MEHMED MURAD. (1980). Turfanda mı, Turfa mı? (B. Emil, Dü.) İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
MORAN, B. (1995). Türk Romanı ve Batılılaşma Sorunsalı. Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış (Cilt 1). içinde İstanbul: İletişim Yayınları.
OKAY, O. (2005). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergah Yayınları.
ORTAYLI, İ. (2009). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı. İstanbul: Timaş Yayınları.
ÖZDEMİR, M. (2013, Ekim). Edebiyat ve Siyaset Sarmalında Genç Kalemler-İttihad ve Terakki İlişkisi. International Journal of Social Science, 439.
PARLATIR, İ. (1989). Tanzimat Nesri. Büyük Türk Klasikleri (Cilt 9, 135-137). içinde İstanbul: Ötüken-Söğüt.
ŞANAL, M. (2011). II. Abdülhamid Döneminde İlköğretim, Ortaöğretim ve Yükseköğretim Uygulamaları. Devr-i Hamid Sultan II. Abdülhamid (Cilt 3, 373-403). içinde Kayseri: Erciyes Üniversitesi Yayınları.
TANPINAR, A. H. (1988). 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
TİMURTAŞ, F. K. (1990). Tarih İçinde Türk Edebiyatı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
YETİŞ, K. (1996). Nâmık Kemal'in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri ve Yazıları. İstanbul: Alfa Yayınları.
YUMUŞAK, F. C. (2012). Ütopya, Karşı Ütopya ve Türk Edebiyatında Ütopya Geleneği. Bilig(61), 58.