KOSOVA VE MAKEDONYA'DAKİ OSMANLI DÖNEMİ MEZAR TAŞLARININ BUGÜNKÜ DURUMU

Bugün bağımsız iki ayrı devlet hâlinde varlıklarını sürdüren Kosova Cumhuriyeti ve Makedonya Cumhuriyeti (tıpkı diğer Balkan ülkeleri gibi) yüzyıllar boyu Osmanlı / Türk egemenliği altında kalmış; buralarda Türk yaşayış ve inanışını yansıtan eşsiz dil, kültür, sanat ve mimarlık eserleri vücuda getirilmiştir. Kosova ve Makedonyadaki Osmanlı / Türk Dönemi eserleriyle ilgili de bugüne kadar birçok araştırma ve inceleme yapılmış; bunlar bildiriler, makaleler, kitaplar ve albümler hâlinde yayımlanmıştır. Yapılan çalışmaların ve yayınların önemli kısmını bu ülkelerin tanıtımına yönelik popüler nitelikteki yayınlar oluşturmaktadır. Kosova ve Makedonyadaki Osmanlı / Türk Dönemi kültür ve uygarlık eserleri içinde mezar taşları ayrı bir yere ve öneme sahiptir. Bulundukları yerlerin âdeta tapu senetleri niteliğindeki mezar taşlarına (tıpkı ülkemizde ve dünyanın pek çok ülkesinde olduğu gibi) Kosova ve Makedonyada da gerekli önem veril(e)memiştir. Bu makalede Kosova ve Makedonyadaki Osmanlı / Türk Dönemine ait mezarlıkların ve mezar taşlarının bugünkü durumu hakkında bilgi verilmektedir

CURRENT STATUS OF GRAVESTONES OF OTTOMANS PERIOD IN KOSOVO AND MACEDONIA

The Republic of Kosovo and Republic of Macedonia which continue their existence as two individual governments (as other Balkan states) were under the sway of Ottoman / Turkish domination for centuries; the unique linguistic, cultural, artistic and architectural artifacts reflecting the Turkish lifestyle and belief were constructed in these regions. Many researches related to Ottoman / Turkish artifacts in Kosovo and Macedonia was conducted by this time and the results of these researches were published as declarations, articles, books or albums. The many of the works and publications conducted consists of the popular publications which are for country advertising. The gravestones have special place and importance in the Ottoman / Turkish cultural and civilization artifacts in Kosovo and Macedonia. Unfortunately required importance hasnt been given (or couldnt have given) to gravestones which are almost the title of the place in which they exist (as it occurs in our country and other countries in the World). This study presents information about the current status of gravestones of Ottoman / Turkish period in Kosovo and Macedonia.

___

AHMETBEYOĞLU, A. (1995). Grek Seyyahı Prikos (V. Asır)a Göre Avrupa Hunları. İstanbul. AHMETBEYOĞLU, A. (2001). Avrupa Hun İmparatorluğu. Ankara. ALYILMAZ, C. (2009). Kırgızistandaki Arap Harfli Yazıtlar Üzerine. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 4/8, 185-209. ALYILMAZ, C. (2011). Azerbaycandaki Arap Harfli Yazıtların Bugünkü Durumu. Turkish Studies International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 6/1, 361-393. ALYILMAZ, C. (2011). Eski Türk Mezar Geleneği ve Bursadaki Türbeler. Kaşgardan Endülüse Türk-İslam Şehirleri Sempozyumları 28-30 Nisan 2011 Bursa Şehrengizi Bir Cihan Devletinin Doğduğu Şehir, Bursa, 1-41. ÇORUHLU, T. (2007). Kayıp Mirasın İzinde Gora Halk Sanatları. İstanbul. DONUK, N. (2006). Kosova Sultan Murad Hüdâvendigâr Türbesinin Tarihçesi. Kosova Sultan Murad Hüdâvendigâr Türbesi Restorasyonu. Ankara, 13-33. ENGİN, R. (2014). Balkanlardaki Yatır, Türbe, Tekke ve Zaviyelerimiz. İstanbul. GÖKDAĞ, B. A. (2015). Türklerin Dünyası Dil Kimlik Siyaset. İstanbul. İBRAHİMGİL, M. Z. ve KONUK, N. (2006). Kosova'da Osmanlı Mimarî Eserleri I-II. Ankara. İBRAHİMGİL, M. Z. ve KONUK, N. (2006). Kosova Sultan Murad Hüdâvendigâr Türbesi Restorasyonu. Ankara. KAFESOĞLU, İ. (1993). Türk Millî Kültürü. İstanbul. KAHRAMAN, S. A. ve DAĞLI, Y. (2012). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C. I-II, Ankara. KUTLU, H. (2005). Kaybolan Medeniyetimiz Hekimoğlu Ali Paşa Camii Haziresindeki Tarihî Mezar Taşları. İstanbul. MANGALTEPE, İ. (2013). IV-VIII. Yüzyıllarda Türklerin Doğu Avrupaya Göçleri ve Bu Coğrafyanın Türkleşmesi (IV-VIII. Yüzyıllar). Balkanlar ve Göç / The Balkans and Mass Immigration, Bursa, 7-21, ed. A. F. ÖRENÇ - İ. MANGALTEPE. MERMUTLU, B. ve ÖCALAN, H. B. (2011). Tarihî Bursa Mezar Taşları I Bursa Hazireleri. İstanbul. MERMUTLU, B. ve ÖCALAN, H. B. (2012). Tarihî Bursa Mezar Taşları II Emir Sultan Mezarlığı. İstanbul. SAMSAKÇI, M. vd. (2014). Kosova Kitâbeleri. İstanbul. UYDU YÜCEL, M. (2013). Hazar, Peçenek, Uz, Berendi ve Kumanların Doğu Avrupa ve Balkanlara Yerleşmeleri Balkanlar ve Göç / The Balkans and Mass Immigration, Bursa, 23-40, ed. A. F. ÖRENÇ İ. MANGALTEPE. VÁSÁRY, I. (1995). Doğu Avrupanın Runik Alfabe Sistemleri Üzerine. TDAY Belleten 1993, Ankara, 51-59. VÁSÁRY, I. (2007). Eski Asyanın Tarihi. İstanbul. çev. İ. DOĞAN. VÁSÁRY, I. (2008). Kumanlar ve Tatarlar Osmanlı Öncesi Balkanlarda Doğulu Askerler (1165-1365). İstanbul, çev. A. C. AKKOYUNLU. VIRMİÇA, R. (1999). Kosovada Osmanlı Mimari Eserleri I. Ankara. VIRMİÇA, R. (2002). Kosova Hamamları. Ankara. VIRMİÇA, R. (2010). Kosova Tekkeleri, Türbeleri ve Kitabeli Mezar Taşları. İstanbul.