CÂM-I CEM-ÂYÎN’DE CEM SULTAN’IN TALİHSİZ HAYAT HİKÂYESİ VE YENİ ŞİİRLERİ

Bu çalışmada, Bayatî"nin Câm-ı Cem-âyîn adlı eserindeki Cem Sultan"a ait hasb-i hâl türü şiirler üzerinde durulmuştur. Çalışmanın amacı eserden yola çıkarak şairin hayatı, kişiliği, şiirleri ve dönemi hakkında bilinmeyenleri ortaya koymaktır. Çalışma, Şehzâde Cem (ö. 900/1495) ve Hasan Bayatî (ö. 900/1495"te sağ) arasında Kâbe"de şiirle başlayan dostluğu; Câm-ı Cem-âyîn adlı eserin yazılış sebebi, konusu, önemi ve neşrini içermektedir. Bu çalışmayla, Cem"in Türkçe divanında yer almayan iki şiiri incelenmiş olup hem bu şiirlerden hem de Ali Emîrî"nin tespitlerinden yola çıkılarak Cem Sultan"a dair yeni bilgilere ulaşılmıştır. Türk-Osmanlı neslinin öz tarihçesi olan Câm-ı Cem-âyîn, Bayatî ve özellikle Cem Sultan"ın hayat ve kişiliğine dair önemli bilgiler içermesi bakımından oldukça önemli bir eserdir. Çalışma giriş, iki bölüm, sonuç ve kaynakçadan oluşmaktadır. Giriş bölümünde, Câmı Cem-âyîn"i eski harflerle neşreden Ali Emîrî"nin ön sözü ve eserin dîbâcesindeki bilgiden hareketle eser ve müellifi hakkında bilgi verilmiş, sonra adı geçen eserin şekil, içerik ve yayın bilgisi üzerinde durulmuştur. Birinci bölümde, iki farklı eserden Cem"in hayatına dair yeni bilgiler aktarılmış, Bayatî"nin Farsça bir gazeli ve bu gazele Cem Sultan tarafından yazılan Türkçe bir nazire gazel incelenmiştir. İkinci bölümde, Câm-ı Cemâyîn"in hatime bölümünde yer alan ve çalışmamıza konu olan tarihî bir "tahmisnâme" şekil, içerik, dil ve anlatım özellikleri yönünden incelenmiştir. Hasb-i hâl türündeki bu önemli manzumenin tam metni, dil içi çevirisi ve notlarla birlikte verildikten sonra sonuç ve kaynakça yazımıyla çalışma tamamlanmıştır

___

Ali Emîrî (1330/1912). Külliyât-ı EĢ„âr-ı Emîrî‟den Cevâhirü‟l-Mülûk. Ġstanbul: Matba„a-i Kader.

Ali Emîrî, (1319/1902). Cevâhirü‟l-Mülûk Mukaddimesi. Ġstanbul: Asır Matbaası.

Bayatî, Hasan b. Mahmûd (1331/1913). Câm-ı Cem-âyîn (NeĢreden: Ali Emîrî). Ġstanbul.

Bayatî, Hasan b. Mahmûd (1949). Câm-ı Cem-âyîn (SadeleĢtiren: Kırzıoğlu, F.), Osmanlı Tarihleri I, s. 371-403. Ġstanbul.

BAYRAM, Y. (2008). Amasya‟ya Vâlî Osmanlıya PâdiĢâh Bir ġâir Adlî Sultân Ġkinci Bâyezîd Hân-ı Velî (Hayatı, ġahsiyeti, ġairliği, Divanının Tenkidli Metni). Amasya: Amasya Valiliği Yayınları.

Bursalı, Mehmed Tâhir (2000), Osmanlı Müellifleri (Hazırlayanlar: Tatçı, Mustafa; Kurnaz Cemal, C. III, s.29. Ankara: Bizim Büro Basımevi.

ERSOYLU, Ġ. H. (1998). Cem Sultan‟ın Türkçe Divan‟ı. Ankara: TDK Yayınları 543.

Gıyaseddin NakkaĢ (2013). Hıtay Sefaretnâmesi (Haz. Mutlu, B.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.

KAÇALĠN, M. S. (2011). Nevâyî‟nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.

KADIOĞLU, Ġ. vd. (2013). Ali Emîrî Efendi, Cevâhirü‟l-Mülûk. Diyarbakır: Diyarbakır Valiliği Yayını.

KADIOĞLU, Ġ. (2014), Ali Emîrî Efend,i Tezkire-i ġuarâ-yı Âmid. Ankara: Sonçağ Yayınları.

KALPAKLI, M. (1999). Osmanlı Divan ġiiri Üzerine Metinler. Ġstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Lütfi PaĢa (1982). Asafnâme (Haz. Uğur, A.), Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.

ÖZCAN, A. (1993). Câm-ı Cem-Âyîn. DĠA, C. 07, s. 43, Ġstanbul.

SARAÇ, M.A. Y. (2012). Klasik Edebiyat Bilgisi, Biçim-Ölçü-Kafiye, Ġstanbul: Gökkubbe

“Biyografi” (E.T. 05.2017) http://www.biyografya.com/biyografi/2050

“Cem Sultan‟ın Ölümü” (ET, 05.2017)http://tarihvemedeniyet.org/2009/12/cem-sultaninolumu.html

“Hasan bin Mahmud el-Bayatî” (ET, 05.2017)https://www.turkcebilgi.com/

“Sözlükler” (ET, 05.2017) http://tdk.org.tr/sözlükler ; http://www.lexiqamus.com/