A. olrik'in epik yasaları ışığında Ferhat ile Şirin hikâyesi

Ferhat ile Şirin hikâyesi, İran edebiyatı mesnevi konuları arasında önemli bir yere sahiptir. Hüsrev ü Şirin adıyla da bilinen hikâye, divan edebiyatının en çok işlenen mesnevilerinden biridir. İlk olarak X. asırda Firdevsinin Şehnâmesinde bu hikâyenin temelini oluşturan olaylar işlenmiştir. Hikâye yazılı metinlerden sözlü edebiyata geçerken bazı değişikliklere uğramıştır. Hikâyenin tarihî ve coğrafi çerçevesi anlatıldığı yeni coğrafyalara adapte edilmiştir. Axel Olrik, toplumsal hafızada saklanan kültürel verilerin sagelerde bilinçli veya bilinçsiz bir şekilde korunduğunu göstermek için halk anlatılarının epik kurallarını on beş maddede toplamış ve bu tespitlerini birçok eser üzerinde ispatlamaya çalışmıştır. A. Olrikin halk anlatılarının epik kuralları araştırmacılar tarafından farklı anlatı türlerine uygulanmıştır. Bu makalede, A. Olrikin halk anlatılarından yola çıkarak oluşturduğu epik kurallarının Ferhat ile Şirin hikâyesine uygunluğu değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonucunda, Ferhat ile Şirin hikâyesinin A. Olrikin halk anlatılarının epik kurallarının tümünü içerdiği görülmüştür.

The story of Farhad and Shirin in the light of a. olric s epic laws

The story of Farhad and Shirin has an important place among the masnavi subjects of Iranian literature. The story, also known with the name of Hüsrev ü Shirin, is one of the most handled masnavis of divan literature. Firstly, the events forming the basis of this story was handled in the 10 th century in the Shahnama of Firdevsi. There were some changes while the story was passing from written text to the oral literature. The historical and geographical framework of the story was adapted to the new geographies where it was told. Axel Olric collected the epic rules of the folk narratives in the fifteen items in order to show that the culturel data preserved in the collective memory in sagas , was protected consciously or unconsciously and he tried to prove these determinations on many works. A. Olric s epic laws of folk narrative were applied to different types of narrative by the researchers. In this article, the relevance of epic rules, setting out forming the folk narratives of A. Olric, to the story of Farhad and Shirin had been evaluated. At the end of the study, It has been seen that the story of Farhad and Shirin included all the epic laws of folk narratives of A. Olric.

PDF

___

ADIGÜZEL, S. (1999). Başkurt Destanı Akbuzatın Epik Kurallara Göre İncelenmesi. Millî Folklor, 44, 24-34.
AKYÜZ, Ç. (2012). Haldun Tanerin Keşanlı Ali Destanı ve Axel Olrikin Epik Yasaları. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 1-11.
ALPTEKİN, A. B. (2005). Halk Hikâyelerinin Motif Yapısı. Ankara: Akçağ Yayınları.
ASLAN, E. (2008). Türk Halk Edebiyatı. Ankara: Maya Akademi.
BARS, M. E. (2012). Ferhat İle Şirin Hikâyesinde Büyülü Gerçekçilik. Turkish Studies, 7/4, 995-1008.
BORATAV, P. N. (1999). 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayıncılık.
BORATAV, P. N. (2002). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı.
ÇİFTÇİ, F. (2013). Axel Olrikin Epik Yasaları Işığında Oğuz Kağan Destanına Bir Bakış. Turkish Studies, 8/4, 515-524.
ÇOBANOĞLU, Ö. (2002). Halkbilimi Kuramları ve Araştırma Yöntemleri Tarihine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
EKİCİ, M. (2006). Araştırma Yöntemleri. Türk Halk Edebiyatı El Kitabı (ed. M. Öcal Oğuz), Ankara: Grafiker Yayınları.
ELÇİN Ş. (2004). Halk Edebiyatına Giriş. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
ERDOĞAN, M. (2010). Yazma Kültürüne Ait Bir Metne Epik Yasaların Uygulanması Denemesi. Turkish Studies, 5/3, 1198-1217.
GÜLMEN, N. (2008). Axel Olricin Epik Yasaları Işığında Salur Kazanun Evi Yagmalandugı Boyu Beyan Eder İsimli Hikâyenin Okunması. Millî Folklor, 79, 14-20.
OLRİK, A. (1994a). Halk Anlatılarının Epik Kuralları. Millî Folklor, 23, 2-5.
OLRİK, A. (1994b). Halk Anlatılarının Epik Kuralları II. Millî Folklor, 24, 4-6.
ÖZARSLAN, M. (2006). Ferhat ile Şirin Mukayeseli Bir Araştırma. İstanbul: Doğu Kütüphanesi.
ÖZCAN, T. (1996). Oğuz Kağan Destanının Halk Anlatılarının Epik Kuralları Bakımından İncelenmesi. Millî Folklor, 31-32, 95-97.
PALA İ. (1995). Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayıncılık.
SEYİDOĞLU, B. (2002). Ferhat ile Şirin. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 19, 133-135.
TUNCEL, U. (2013). Axel Olrikin Halk Anlatılarının Epik Yasaları Bağlamında Ağalık Adlı Karagöz Oyunu Çözümlemesi. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 48, 203-240.
YILMAZ, M. (1999). Manas Destanının Epik Kurallara Göre İncelenmesi (Sagınbay Orozbakov Varyantı, C.1. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
YILMAZ, M. (2001). Mem û Zînde Epik Kurallar. Folklor/Edebiyat, 55, 185-201.
YILMAZ, M. (2009). Hamdinin Yûsuf u Züleyhâ Mesnevisinin Epik Karakterinin Değerlendirilmesi Üzerine Bazı Tespitler. Turkish Studies, 4/8, 2444-2461.
ZARİÇ, M. (2007). Kirdeci Ali Kesikbaş Destanının Metin Merkezli Temel Halkbilimi Kuramları Açısından İncelenmesi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 199-216.
ZARİÇ, M. (2012). Axel Olrikin Epik Yasaları ve Lord Raglanın Kahraman Kalıbı Açısından Ağrıdağı Efsanesi Romanı. Turkish Studies, 7/4, 3337-3349.