SÖNMEZ’DE SÖNMEYEN ATEŞ: VATAN

Her insan üzerinde bağımsız olarak yaşayabileceği bir coğrafya ister. Ancak coğrafya vatana dönüştürülemediği sürece hep geçicidir. Coğrafyanın da vatana dönüşebilmesi için üzerinde yaşayan insanların her alanda mücadele vermesi gerekir. Bu dönemlerde insanları uyandıran, onlara millî duyguların heyecanını kazandıran kesim, elbette ki şairler ve yazarlardır. Şairler yazdıkları şiirlerin içerikleriyle anılırlar. Türk edebiyatında yazdıkları şiirlerin içerikleriyle birtakım şairler “vatan şairi” olarak anılmışlardır. Anadolu Türk edebiyatında Nâmık Kemal, Mehmet Akif, Yahya Kemal, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul gibi şairler, millî düşünceyi ön plana çıkararak millî şair / vatan şairi unvanlarıyla anılmaktadırlar. Azerbaycan Türk edebiyatında ise mevcut şairlerin birçoğu millî şair / vatan şairi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bahtiyar Vahapzade, Kerim Meşruteçi (Sönmez), Samet Vurgun, Mehmet Araz, Mehmet Aslan, Mehmet İsmail, Nebi Hezri ve benzeri şairlerde görülen vatanı her şeyden üstün tutmak düşüncesi, emperyalist dünya düzeninde bir abide gibi yükselmektedir. Kerim Meşruteçi (Sönmez), Tebriz’de doğmuş, büyümüş, Kuzey’de kalan Azerbaycan topraklarını, yaşadığı topraklarla birlikte vatan bilmiştir. Şiirlerinde ağırlıklı olarak, vatan, anavatan, dil, aile, soy ve diğer millî değerler üzerinde durmuştur. Bu değerlerin korunması ve yükseltilmesi için en coşkulu mısralarını söylemiştir. “Odlar ülkesi şairi” Sönmez, şiirlerinde yaktığı vatan ateşini hep canlı tutmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Sönmez, Kerim Meşruteçi, Vatan, Odlar Ülkesi, Azerbaycan

The unquenchable fire in Sönmez: Homeland

Each person wants a geography on which they can live independently. However, geography is always temporary unless it can be turned into a homeland. In order for the geography to become a homeland, the people living on it must struggle in every field. Of course, poets and writers are the people who awaken people in these periods and give them the excitement of national feelings. Poets are known for the content of the poems they wrote. In Turkish literature, some poets have been called "poet of the homeland" with the contents of the poems they wrote. In Anatolian Turkish literature, poets such as Nâmık Kemal, Mehmet Akif, Yahya Kemal, Ziya Gökalp, Mehmet Emin Yurdakul are referred to with the titles of national poet / homeland poet by bringing national thought to the fore. In Azerbaijani Turkish literature, many of the existing poets appear as national poets / homeland poets. The idea of keeping the homeland above everything, seen in Bahtiyar Vahapzade, Kerim Meşruteçi (Sönmez), Samet Vurgun, Mehmet Araz, Mehmet Aslan, Mehmet İsmail, Nebi Hezri and similar poets, rises like a monument in the imperialist world order. Kerim Meşruteçi (Sönmez) was born and grew up in Tabriz, and he considered the lands of Azerbaijan in the north, together with the lands he lived in, as his homeland. In his poems, he mainly focused on homeland, motherland, language, family, lineage and other national values. He sang his most enthusiastic lines for the protection and promotion of these values. Sönmez,“Poet of the land of fire”, has always kept the fire of the homeland he lit in his poems.

Keywords:

Sonmez, Kerim Meşruteçi, Homeland, Land of Fires, Azerbaijan,

PDF

___

Adıgüzel, S. (2011). Bahtiyar Vahabzade’nin Şiirinde Millet, Vatan ve Dil. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. S. 31.
Ahundov E. (1978). Azerbaycan Halk Yazını Örnekleri. (haz. Tezcan. S.) Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Akpınar, Y. (1994). Azeri Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Azerbaycan Türk Kültür Dergisi (2000). Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, S. 333, Mayıs-Haziran, İç kapak.
Azerbaycan Türk Kültür Dergisi (2011). Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları, S. 378, Mayıs-Ocak, s.15.
Buran, A. (2007). Kurşunlanan Türkoloji. Elâzığ: Manas Yayıncılık.
Elçibey, E. (1998). Bütöv Azərbaycan Yolunda. Ankara: Ecdad Yayınları.
Eliuz, Ü. (2010). Bahtiyar Vahapzade’de Vatan Temi ve Anne İlişkisi. Erdem, S.67.
Erşahin, M. (2020). Tebrizli Şair Kerim Meşruteçi Sönmez ve “İsa’nın Son Şamı”: Hayatı, Fikrî ve Edebî Kişiliği. İran Çalışmaları Dergi̇si, C.4/1, s.39-64.
Gökalp, Z. (1978). Türkçülüğün Esasları, İstanbul: Varlık Yayınları.
Habibbeyli, İ. (1999). Halg Şâiri Memmed Araz. Bakü.
Heyet, M. Rıza (2016). Üstât Kerim Meşruteçi Sönmez’den Yeni Armağanlar. Varlıq 2, No.5-6, s.65-71.
Kadiroğlu, M. (2017). Üç Vatan Şairi ve Şiirlerinde Mekân Ögeleri. Journal of History Culture and Art Research, 6(2), 395-421.
Karaağaç, G., Açıkgöz H. (1989). Azerbaycan Bayatıları. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
Karakaş, Ş. (2010). Vatan Şairi Bahtiyar Vahapzade. Gazi Türkiyat. Bahar 2010 / S.6, s.77-98.
Köstüklü, N. (1991). I İnönü Muharebesi ve Bazı Siyasi Sonuçları Üzerine Düşünceler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Ankara. Cilt, 7, S. 21,
Mehdibeyova, M. (2018). Veten, Millet ve Edebiyyat Sevdalısı: Kerim Meşruteçi. Bakü: 525. Gazete.
Mehmetzade, M. B. (1991). Milli Azerbaycan Hareketi. Ankara: Azerbaycan Kültür Derneği Yayınları.
Meşruteçi Sönmez K. (1989). Garanguş Yazı Gözler. Bakü: Yazıcı Yayınları.
Meşruteçi Sönmez K. (2006). İsa’nın Son Şamı. Tebriz: Neşre Endişe Yayınları.
Meşruteçi Sönmez K. (2016). Şeh Muncuğu. Tebriz: Neşre Endişe Yayınları.
Namık Kemal (2019). Vatan yahut Silistre. (ed. Kolaç, E.) Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını.
Novruz, V. (2021). Memmed Araz'ın Şiirlerinde Vatanseverlik ve Güney Özlemi. STAD Sanal Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Cilt: 6, S. 1.
Okumuş, S. (2008). Modern Güney Azerbaycan Edebiyatı. 38. ICANAS Uluslararası Asya ve Kuzey Afrika Çalışmaları Kongresi Edebiyat Bilimi Sorunları ve Çözümleri Bildiriler Kitabı, Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yayınları s.1141-1171.
Taştan, Z. (2006). Kerim Meşruteçi Sönmez ve Şairliği. Arayışlar Dergisi, S. 15, S. 93-114.