ÇANAKKALE CEPHESİNİN AÇILMASI SÜRECİNDE İNGİLİZ-RUS İLİŞKİLERİNİN İNCELENMESİ
I.Dünya Savaşı cephelerinden biri olan Çanakkale Cephesi Rusya ve İngiltere’nin bir yüzyıldan uzun bir süredir Osmanlı topraklarında hakimiyet kurmak istedikleri noktalardan biridir. Türk boğazları bölgesi konusunda 1908 tarihinde yapılan Reval Görüşmeleri sonrasında iki ülke arasında bir karara varıldı. Verilen bu karar neticesinde boğazlar I. Petro’dan beri bölgede hakimiyet hayalleri kuran Rusya’ya verilecekti. Fakat savaşın başlaması iki ülke arasındaki bu hassas ve yeni ittifakta sorunların da başlamasına neden oldu. Savaşın başlamasından, 18 Mart 1915 tarihine kadar atılan her adım kurulmuş olan müttefikliğin sorgulandığı ve ülke çıkarlarının ön planda tutularak hareket edildiği bir dönem oldu.
Bu çalışmada detaylı olarak incelenen Çanakkale Cephesinin askeri kanadının aksine, cephe hattının açılması öncesinde İngiltere ve Rusya’da yaşanan siyasi çıkar çatışmalarına ait hava incelenmiştir. Bu doğrultuda I. Dünya Savaşı öncesinden başlayarak İngiliz Savaş Konseyi ve Rus Meclisi konuşmalarında cephenin açılması konusunda yaşanan karşılıklı güven sorunlarına ve bu sorunlar karşısında iki ülkenin sergilediği tavırlara yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Birinci Dünya Savaşı, Rus- İngiliz İttifakı, Türk Boğazları, İngiliz Savaş Konseyi, Çanakkale cephesi
EXAMINATON OF BRITISH-RUSSIAN RELATIONS DURING THE OPENING OF THE DARDANELLES FRONT
Dardanalles Front, one of the fronts of the First World War, is one of the points where Russia and England wanted to dominate the Ottoman lands for more than a century. After the Reval Talks held in 1908 on the Turkish Straits region, a decision was reached between the two countries. As a result of this decision, the straits would be given to Russia, which had dreamed of domination in the region since Petro I. But the beginning of the war caused problems in this sensitive and new alliance between the two countries. From the start of the war until March 18, 1915, every step taken was a period in which the established alliance was questioned and the country's interests were prioritized.
Contrary to the military wing of the Dardanelles Front, which was examined in detail in this study, the atmosphere of the political conflicts of interest in England and Russia before the opening of the front line was examined. In this direction, the problems of mutual trust in the opening of the front and the attitudes of the two countries in the face of these problems were included in the speeches of the British War Council and the Russian Assembly, starting before the First World War.
Keywords:
: First World War, Russian-British Alliance Turkish Straits, British War Council, , British War Council, Dardanelles front,
___
- Ağaoğlu, Azad, (2018). Rus Dışişleri Arşivinin Gizli Belgelerinde Osmanlının Cihan Harbine Girişi, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
- Aslanova, Sevilya, (2011), 20. Yüzyılın Başında Rusya’nın Osmanlı Politikası (1903-1917), Antalya: İlkim Ozan Yayınları.
- Erbaş, Fatih, (2019), Doğu Akdeniz’de Güç Mücadelesi 19.Yüzyılda Donanmalar, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Gilbert, Martin, (2021), Churchill, çev. Süha Sertabiboğlu, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Gülboy, Burak S. (2009), ‘Birinci Dünya Savaşı’nın Erken Döneminde İngiltere’nin Stratejik Yaklaşımının Belirlenmesi: Çanakkale’ye Harekât Kararının Alınmasının İngiltere’nin Stratejik Yaklaşımının ve Savaş Hedeflerinin Saptanması ile İlişkisi’, Güvenlik Stratejileri Dergisi.
- Güvenç, Serhat, (2009), I. Dünya Savaşına Giden Yolda Osmanlıların Drednot Düşleri, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
- Hart, Basıl Lıddell, (2021), Birinci Dünya Savaşı Tarihi, çev. Kerim Bağrıaçık, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Karal, Enver Ziya, (1999), Büyük Osmanlı Tarihi, V. Cilt, II. Meşrutiyet ve Birinci Dünya Savaşı (1908- 1918), Ankara, Türk Tarih Kurumu
- Kıbıl, M. (2022),"İngiliz Savaş Konseyi Tutanaklarında Çanakkale Cephesinin Açılması". Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi 6.
- Kocatürk, Önder, (2008), “Osmanlı İmparatorluğu'na Gelen İngiliz Deniz Misyonlarının Uluslararası Önemi, 1908-1914 (Yazar: Chris. B. Rooney)." Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları 13-14 (1909)
- Kurat, Akdes Nimet, (1952), Türk-İngiliz Münasebetlerine Kısa Bir Bakış (1553-1952), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Kurat, Akdes Nimet, (2011), Türkiye ve Rusya XVIII. Yüzyıl Sonundan Kurtuluş Savaşına Kadar Türk-Rus İlişkileri (1798-1919), Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
- Mirliva Sedat, (2007), Boğazlar Meselesi ve Çanakkale Deniz Savaşı’nda Türk Zaferi, Haz. Mehmet Köçer, Ankara: Phoenix Yayınevi, I. Basım.
- Oglander, C.F.Aspinall, (2005), Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askeri Harekâtı I, (Yay Haz: Metin Martı), İstanbul: Arma Yayınları.
- Shaw, Stanford J. (2021), Birinci Dünya Savaşında Osmanlı İmparatorluğu, I. Cilt, çev. Beyza Sumer Aydaş, Ankara: TTK.
- Yurdusev, E. (1999), ‘Osmanlı İmparatorluğu, Rusya ve Hindistan Üçgeninde İngiltere'nin Boğazlar Politikası’, TTK BELLETEN. 63(237).
- Wolf, Klaus, (2014), Gelibolu 1915 Birinci Dünya Harbinde Alman-Türk Askeri İttifakı, çev. Eşref Bengi Özbilen, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
- Başlangıç: 2018
- Yayıncı: Kaşgarlı Mahmut Uygur-Çin Uygulama ve Araştırma Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
ÇANAKKALE CEPHESİNİN AÇILMASI SÜRECİNDE İNGİLİZ-RUS İLİŞKİLERİNİN İNCELENMESİ
NÂMÎ DÎVÂNI’NDA KOZMİK UNSURLARIN KULLANIMI
МӘДЕНИ МҰРА ЖӘНЕ ҰЛТТЫҚ ХОРЕОГРАФИЯ ӨНЕРІ
KIRGIZ FOLKLORUNDA VE ŞARKILARINDA ANNE İMAJI
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASINDA ƏSAS VƏTƏNDAŞ CƏMİYYƏTİ İNSTİTUTLARI: MÜASİR VƏZİYYƏTİ
МӘДЕНИ-САУЫҚТЫРУ МЕКЕМЕЛЕРІНДЕ БОС УАҚЫТТЫ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ АЛҒЫШАРТТАРЫ МЕН АРТЫҚШЫЛЫҚТАРЫ