Yarı Göçerlik Sisteminde Yetiştirilen Morkaraman Koyunlarda Bazı Döl Verim Özellikleri

Bu çalışma, Iğdır ilinde yarı göçerlik sisteminde yetiştirilen Morkaraman koyunlarında yetiştirici şartlarında döl verim özelliklerinin belirlenmesi amacıyla yürütülmüştür. Araştırma verileri Iğdır ilinde yarı göçerlikle hayvancılık yapan ve Damızlık Koyun-Keçi Yetiştiricileri Birliği’ne kayıtlı, Basit Tesadüfi Örnekleme Yöntemine göre belirlenen 174 yetiştiricinin sürülerinden elde edilmiştir. Verilerin değerlendirilmesinde Ki-Kare (c2) testi kullanılmıştır. Morkaraman koyunlarında döl verim özelliklerinden; kısırlık, doğum, ikizlik, yavru atma, gebelik, doğum sonrası kuzu ölümü ve anaç koyun ölüm oranlarının sırasıyla %4.54, %90.24, %12.20, %5.22, %95.46, %4.88 ve %1.34 olduğu tespit edilmiştir. Damızlıkta kullanma yaşı, koçaltı koyun başına kuzu sayısı ve doğuran koyun başına kuzu sayısı sırasıyla 16.83 ay, 0.99 ve 1.11 baş olarak belirlenmiştir. Yetiştiricilerin büyük kısmının (%92.5) koç katım öncesi yemleme yapmadıkları belirlenmiştir. Koç katımının ağırlıklı olarak Eylül ayında (%82.2) yapıldığı görülmüştür. Kızgınlıklar ortalama 28.19 gün içerisine yoğunlaşmış ve toplam çiftleşme mevsimi uzunluğu 58.51 gün olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Göçer hayvancılık, Döl verimi, Morkaraman koyunu

Some Reproductive Traits of Morkaraman Sheep Breeds Raised in Semi Nomadic Livestock Activities

This study was carried out in order to determine the reproductive traits of Morkaraman sheep raised in nomadic livestock activities in Iğdır province. For this aim, the data obtained from the flocks of 174 breeders who are nomadic livestock breeders in Iğdır province and registered to the Breeding Sheep-Goat Breeders Association were determined according to the Simple Random Sampling Method. The obtained data were analyzed with Chi-square (c2) test. Some fertility characteristics of Morkaraman sheep such as infertility rate, birth rate, twinning rate, abortion rate, pregnancy rate, postpartum lamb death rate and mature sheep mortality rate were found to be 4.54%, 90.24%, 12.20%, 5.22%, 95.46%, 4.88% and 1.34%, respectively. The age at first breeding, fecundity and litter size were 16.83 months, 0.99 head and 1.11, respectively. It was determined that most of the breeders (92.5%) were not feeding before mating period. It is noteworthy that mating was intense in September (82.2%). Estruses were concentrated within an average of 28.19 days and total duration of mating was determined as 58.51 days.

Keywords:

Migratory stockbreeding, Fertility, Morkaraman sheep,

___

Alkoyak, A., & Çetin, O. (2016). Süt sığırlarında sıcaklık stresi ve korunma yolları. Bahri Dağdaş Hayvancılık Araştırma Dergisi, 5(1), 40-55.
Aygün, T., & Sezgin, Y. (2009). Ülkemizde göçer küçükbaş hayvancılık faaliyetleri: Bitlis ili örneği. 6. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Bilgili, A., Demir, O., & Daşcı, M. (2017). Orman yangınlarının önlenmesinde sürdürülebilir uygulama: kontrollü hayvan otlatma. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Dergisi, 14(1), 87-93.
Bilginturan, S., & Ayhan, V. (2009). Burdur ili damızlık koyun ve keçi yetiştiriciler birliği üyesi koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları Üzerine Bir Araştırma. Hayvansal Üretim, 50(1), 1-8.
Bingöl, E., & Aygün, T. (2013). Hakkari'de yetiştirilen karakaş koyunlarında bazı döl verimi özellikleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(2), 113-118.
Ceyhan, A., Şekeroğlu, A., Ünalan, A., Çınar, M., Serbester, U., Akyol, E., & Yılmaz, E. (2015). Niğde ili koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri ve sorunları üzerine bir araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmama Üniversitesi Doğa Bilim Dergisi, 18(2), 46-58.
Daşçı, M., & Çomaklı., B. (2006). Yaylacılık ve tarımsal açıdan önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37(2), 275-280.
Gezer, O. N. (2010). Sivas İli koyunculuk işletmelerinin yapısal özellikleri. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Konya.
Karaca, O., Aşkın, Y., Cemal, İ., & Çivi, A. (1996). Doğu Anadolu göreneksel koyun yetiştirme sistemlerinin çağdaş ıslah programları bakımından potansiyelleri. Hayvancılık’96 Ulusal Kongresi, Ege Üniversitesi, Bornova, İzmir.
Karakuş, K., & Aşkın, Y. (2007). Anadolu merinosu ve malya koyunlarında kızgınlığın toplulaştırılması ve bazı döl verimi özellikleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 17(1), 17-20.
Küçükilhan, A., Palabıyık, Ö., & Yılmaz, O. (2011). Denizli ili Serinhisar ilçesi koyunculuk faaliyetleri. 7. Ulusal Zootekni Öğrenci Kongresi, Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
Marai, I. F. M., Haeeb, A. A. M., & Gad, A. E. (2007). Biological functions in young pregnant rabbit does as affected by heat stress and lighting regime under subtropical conditions of Egypt. Tropical and Subtropical Agro Ecosystems, 7, 165-176.
Savaş, İ., Yılmaz, İ., & Yanar, M. (2018). Iğdır ilinde göçer hayvancılık ve bazı yapısal özellikleri. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 9(1), 552-561.
Somuncu, M. (2005). Aladağlar Yaylacılık ve Dağ Göçebeliği Konusunda Bir Araştırma. Gündüz Eğitim ve Yayıncılık, Ankara.
SPSS. (2013). IBM SPSS Statistics 22.0 for Windows. IBM Corparation, Armonk, N. Y. Uzun, A., & Köse, A. (2012). Madra Dağı’nda geleneksel Yayla Göçü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15 (28), 9-17.
Yamane, T. (2010). Temel Örnekleme Yöntemleri. Literatür Yayıncılık. ISBN, 978-975-8431-34-2, İstanbul.
Yazıcı, M. (2016). Modern göçerlik. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 15(56), 235-252.
Yıldız, N., Akbulut, Ö., & Bircan, H. (2006). İstatistiğe Giriş, Uygulamalı Temel Bilgiler, Çözümlü ve Cevaplı Sorular. Aktif Yayınevi, İstanbul.
Yılmaz, M., & Coşgun, U. (2017). Konar-göçer yörüklerin otlatma sorunları ve çözüm önerileri. IV. Ulusal Ormancılık Kongresi, Antalya.
Yılmaz, O., Karaca, O., İnce, D., Cemal, İ., Yarali, E., Varol, M., & Sevim, S. (2014). Batı Anadolu göçer koyunculuğu ve ıslah planlamalarındaki rolü. Namık Kemal Üniversitesi Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(11), 89-97.
Yılmaz, O., Küçük, M., Denk, H., & Bolacalı, M. (2006). Norduz koyunlarında mevsim dışı koç katımının döl verimine ve kuzularda yaşama gücüne etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 17(1-2), 99-102.
Zaman, S. (2007). Fonksiyonel Değişim Sürecinde Antalya Beydağları Yaylaları. Atatürk Üniversitesi Yayınları, 967, Kazım