Mikoriza ve Oksin Uygulamalarının Kuşburnu (Rosa canina L.) Çeliklerinin Çoğaltılması Üzerine Etkisi

Rosa canina L. çelikleri sonbahar mevsiminde OMÜ Kurupelit Kampüsü’nden temin edilmiştir. Bitkilerde aynı yılın sürgünlerinden alınan yarı odun çelikler 10-15 cm uzunluğunda hazırlanmıştır. Çeliklere mikoriza ve 1000 mg L-1 oksin (IBA) ayrı ayrı ve her iki uygulama birlikte yapılmıştır. Mikoriza uygulaması için hazırlanan çözeltide çelikler 2 dakika bekletildikten sonra köklendirme ortamına dikilmiştir. Mikoriza + IBA uygulamasında ise çelikler önce 10 saniye IBA çözeltisinde bekletildikten sonra mikoriza uygulanmıştır. Sisleme ve alttan ısıtma sistemi olan köklendirme masasında 1:1 oranında torf ve perlit karışımı kullanılmıştır. Çeliklerde köklenme oranı ve köklenme derecesi (kök yumağının eni ve boyu ile kök sayısı) saptanmıştır. Köklenen çelikler bir litrelik plastik saksılarda aynı karışıma dikildikten sonra saksıların yarısına 125 ml mikoriza çözeltisi sulamadan sonra verilmiştir. Çalışma sonucunda; çeliklerde en yüksek köklenme oranı (%60) Mikoriza+IBA uygulamasından elde edilmiştir. Kontrolde %10 olan köklenme oranı mikoriza ile %40’a çıkmıştır. Genel olarak, mikoriza uygulaması köklenme kalitesini (kök yumağı eni, kök boyu ve kök sayısı) önemli derecede yükseltmiştir. Uygulamalar kök sayısını çelik başına 0.2 adetten 3’e, kök yumağı eni ve kök boyunu sırasıyla 1 ve 0.5 mm’den 9 ve 17.5 mm’e çıkarmıştır. Şaşırtma sonrası saksılarda yapılan mikoriza uygulaması, köklü çeliklerin yaşama oranını %85.7’den %90’a artırmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Rosa canina, Çelik, Köklendirme, IBA, mikoriza

Cutting Propagation of Rosa canina by Mycorrhiza and Auxin

Rosa canina L. cuttings were obtained from the flora of Ondokuz Mayıs University campus of Kurupelit. Cuttings about 10 cm were treated with IBA, mycorrhiza and combination of 1000 mg L-1 IBA and mycorrhiza before planting into rooting medium under mist propagation system. Cuttings were kept in mycorrhiza solution for 2 minutes. Cuttings were treated with IBA for 10 seconds before mycorrhiza. Mist propagation systems were used and cuttings were planted to the medium of perlite and turf mixture with a ratio of 1:1. The ratio and quality (root length and the diameter of root ball, and the number of main roots) of rooting were determined. In addition, the effect mycorrhiza treatment on the living ratio of transplanted rooted cutting were investigated by giving 125 ml mycorrhiza for the pots of 1 L after irrigation. As a result; the highest rooting ratio was obtained from mycorrhiza+IBA treatment with 60% whereas rooting ratio was 10% for controls and 40% for IBA. The number of main roots increased to 3 from 0.2 per cutting in controls. The diameter of roots ball and root length increased to 9 mm and 17.5 mm respectively from 1 mm and 0.5 mm in controls. In general, the mycorrhiza treatment increased the effects of IBA and improved the rooting quality other than rooting ratio. Besides, the mycorrhiza treatments in transplanted rooted cuttings increased the living ratio to 90% from 85.7 in control plants.

Keywords:

Rosa canina, Cutting, Rooting, IBA, mycorrhiza,

PDF

___

Ağaoğlu, S., & Gerçekcioğlu, R. (2013). Üzümsü Meyveler. Tomurcuk Bağ Eğitim Yayınları.
Anonim, (2012). ‘Yıldız’ Kuşburnu Çeşidi (Arı Fidan). http://www.tarim.gov.tr/bugem/ttsm/menu/30/kayit–listeleri. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014.
Anonim, (2015). ‘Gerçekcioğlu’ Kuşburnu Çeşidi. http://www.tarim.gov.tr/bugem/ttsm/menu/30/kayit–listeleri. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014.
Balkaya, A., Duman, İ., Engiz, M., Ermiş, S., Onus, N., Özcan, M., Çelikel, F., Demir, İ., Kandemir, D., & Özer, M. (2015). Bahçe bitkileri tohumluğu üretimi ve kullanımında değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik Kongresi, TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası, Ankara.
Bioglobal. (2014). Endo Roots Soluble (ERS). www.bioglobal.com.tr. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014.
Çelikel, F. G. (2014). Kesme Çiçekler ve Süs Bitkileri Ders Notları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Samsun.
Çelikel, F. G. (2015). Süs bitkilerinde tohumluk (tohum, fide, fidan, soğan) üretimi ve kullanımı. SÜSBİR Dergisi, 3, 32-33.
Ercişli, S. (1996). Gümüşhane ve ilçelerinde doğal olarak yetişen kuşburnuların seleksiyon yoluyla ıslahı ve çelikle çoğaltma imkanları üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Gerçekcioğlu, R., & Öz Atasever, Ö. (2017). Kuşburnu’nda (Rosa montana Chaix subsp. woronovii (Lonacz) Ö. Nilsson L.) çekirdeksiz meyve oluşumu ve meyve özellikleri üzerine farklı hormon dozlarının etkileri. Bahçe Dergisi Özel Sayı 1. Cilt, 46, 45-52.
Gerçekcioğlu, R., (2009). Selekte edilen bir çekirdeksiz kuşburnu tipinin bitkisel ve meyve özellikleri. III. Ulusal Üzümsü Meyveler Sempozyumu Bildiri Kitabı,169-175. Güleryüz, M., & Ercişli, S. (1996). Kuşburnu yetiştiriciliği. Kuşburnu Sempozyumu, Gümüşhane.
Güneş, M. (1997). Tokat yöresinde doğal olarak yetişen kuşburnuların seleksiyon yoluyla ıslahı ve çelikle çoğaltılması üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Güneş, M., & Şen, S. M. (2001). Bazı Kuşburnu tiplerinin (Rosa spp.) odun çelikleriyle çoğaltılabilirlikleri üzerine bir araştırma. Bahçe Dergisi, 30, 17- 24.
Jansa, J., & Vosatka, M. (2000). In vitro and post vitro inoculation of micropropagated Rhododendrons with ericoid mycorrhizal fungi, Applied Soil Ecology, 15, 125–136.
Kınık, E., & Çelikel, F. G. (2017). Bakteri ve oksin uygulamalarının kuşburnu bitkisinin çelikle çoğaltılması üzerine etkileri. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 13, 1714-1719.
Koçhan, N. (2010). Peyzaj planlama ve tasarım çalışmalarında kuşburnu (Rosa canina L.) bitkisinin değerlendirilmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 14, 33-37. Kutbay, H. G., & Kılınç, M. (1996). Kuşburnu türlerinin taksonomik özellikleri ve Türkiye’deki yayılışı. Kuşburnu Sempozyumu, Gümüşhane.
Linderman, R. G., & Call, C. A. (1977). Enhanced rooting of woody plant cuttings by mycorrhizal fungi. Journal of the American Society for Horticultural Science, 102, 629-632. Öz Atasever, Ö., Gerçekcioğlu, R., Karagül, R. (2016). Kuşburnu yetiştiriciliğinde ocaktaki gövde sayısının bitki ve meyve özellikleri üzerine etkisi. Bahçe Dergisi Özel Sayı, 2, 129–134.
Pulatkan, M. (2010). Mikorizanın farklı iklim ve ortam koşullarında Forsythia x intermedia ZAB. ve Cotoneaster franchetti BOIS. bitkilerinin gelişimi üzerine etkileri. Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Scagel, C. F. (2001). Cultivar specific effects of mycorrhizal fungi on the rooting of miniature rose cuttings, Journal of Environmental Horticulture, 19, 15–20.
Scagel, C. F. (2012). Effects of mycorrhizal fungi on rooting in woody horticultural crop. http://www.eastofedenplants.co.uk/images/db/rootgrow/Better%20quality%20cuttings. Access date: June 16 2014.
Scagel, C. F., Reddy, K., & Armstrong, J. M. (2003). Mycorrhizal fungi in rooting substrate influences the quantity and quality of roots on stem cuttings of Hick’s Yew, HortTechnology, 13, 62-66.
Tansı, L. S., Nacar, Ş., & Çulcu, A. A. (1996). Kuşburnu (Rosa canina) yetiştirme olanakları. Kuşburnu Sembozyumu, Gümüşhane.
Tipi, E. (1996). Kuşburnu fidan üretim teknikleri ve üretim hedefleri. Kuşburnu Sempozyumu, Gümüşhane.
Tognoni, F., Lorenzi, R., Arnedo, A., & Gregoroni, G. (1973). Auxing change during the rooting period of two rose rootsocks. Giornale Botanica Italiano, 107, 9-17.
Toprak, B., Yıldız, O., Altundağ, E., Güner, T., Sargıncı, M., Pekşen, A., & Mutlu, Ö. (2014). Ektomikoriza ve endomikoriza aşılamasının Toros Sediri, Karaçam ve Saçlı Meşe fidanlarının büyümeleri üzerine etkileri. Ekoloji Sempozyumu Özetleri, Gazimağusa.
Yörük, E. (2004). Van yöresinde doğal olarak yetişen kuşburnuların (Rosa canina L.) çelikle çoğaltılması üzerine IBA’nın etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.