İdil/Şırnak Ekolojisinde Yetiştirilen Yerel Üzüm Çeşitlerinin Etkili Sıcaklık Toplamı İsteklerinin Belirlenmesi

Bu çalışma; 2017 ve 2018 yıllarında, Şırnak ili İdil ilçesinde yetiştirilen Misabık, Tayifi, Zeynebi, Raşe gurnik, Payizi, Sinceri, Bilbizeki, Bakari, Kerküş, Zerine, Gawre, Raşe kewnar, Bahdo, Beytilhamam, Goglani, Hasani, Mazrona, Nasiri, Şikari, Zeyti yerel üzüm çeşitlerinde yürütülmüştür. Çalışmada çeşitlerin bazı genel özellikleri, farklı fenolojik safhalara göre gelişme süreleri ve Etkili Sıcaklık Toplamı (EST) değerleri hesaplanmıştır. Araştırma sonucunda, gözlerin uyanması-olgunlaşma dönemleri arasında hesaplanan EST değerleri 1837 gün-derece(Misabık) ile 2942 gün-derece(Mazrone) arasında; gelişme süresi ise 126 gün (Misabık) ve 170 gün (Mazrone) arasında değiştiği belirlenmiştir. EST değerleri yıl ve çeşitlere göre farklılık göstermiştir. Sonuç olarak; “Sıcak İklim” sınıfına giren İdil ekolojisinin ticari değeri yüksek geçci ve kurutmalık üzüm çeşitleri için son derece uygun olduğu ortaya konulmuştur. Şırnak ilinde yetiştirilebilecek ticari değeri yüksek üzüm çeşitlerine ilişkin önerilerde bulunulurken araştırma sonucunda belirlenen EST değerlerine yakın isteği olan üzüm çeşitlerinin önerilmesi ile doğru çeşitler seçilebilecektir.

Anahtar Kelimeler:

Gelişme süresi, Sofralık üzüm, Kurutmalık üzüm, Etkili sıcaklık toplamı, fenoloji

Determination of Effective Heat Summation Requirements of Local Grape Cultivars Grown in Idil Ecology

This study were carried out in the Misabık, Tayifi, Zeynebi, Raşe Gurnik, Payizi, Sinceri, Bilbizeki, Bakari, Kerküş, Zerine, Gawre, Raşekewnar, Bahdo, Beytilhamam, Goglani, Hasani, Mazrona, Nasiri, Şikari, Zeyti local grape varieties grown in viticultural area of İdil district of Sirnak province in 2017 and 2018. At the end of the research, Effective Head Summation (EHS) values were determined as 1837 degree-days (Misabık)-2942 degree-days (Mazrone) between the bud breaking-ripening periods, while the vegetation period was between 126 days (Misabık)-170 days (Mazrone). The EHS values were varied according to year and variety. As a result; Idil ecology, which is classified as hot climate, has been found to be highly suitable for high value late table grapes and dried grape varieties. While proposing about grape varieties with high commercial value that can be grown in Sirnak province, the right varieties can be selected with the suggestion of grape varieties close to the EHS values determined as a result of the research.

Keywords:

Vegetation period, table grape, dried grape, effective heat summation, phenology,

___

Alsancak, B. (2005). Gediz havzasında iklim isteklerine göre farklı üzüm çeşitlerinin yetiştirilebileceği alanların belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Ateş, F., & Uysal, H. (2017). Determinationsof adaptation level of wine grape varieties in terms of climatic data in wine growing regions of turkey. 40th World Congress of Vine and Wine, Bulgaria.
Bekar, T., & Cangi, R. (2017). Tokat’ta farklı ekolojilerde yetiştirilen narince üzüm çeşidinin fenolojik gelişme evreleri ve etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Türkiye Teknoloji ve Uygulamalı Bilimler Dergisi, 1(2), 86-90.
Cangi, R., Şen, A., & Kılıç, D. (2008). Bazı üzüm çeşitlerinin Kazova (Tokat-Turhal) koşullarındaki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin saptanması. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2, 45-48.
Cangi, R., & Altun, M. A. (2015). Bazı önemli sofralık üzüm çeşitlerinin Sakarya/Taraklı ekolojisine adaptasyonu. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 8(2), 35-39.
Çelik, H., Çetiner, H., Söylemezoğlu, G., Kunter, B., & Çakır, A. (2005). Bazı üzüm çeşitlerinin kalecik koşullarındaki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı (EST) isteklerinin belirlenmesi. 6. Türkiye Bağcılık Sempozyumu, Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü, Tekirdağ.
Çelik, S. (2011). Bağcılık (Ampeloloji). Namık Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Bahçe Bitkileri Bölümü, Cilt 1, Tekirdağ.
Demir, E. (2019). Mecitözü ekolojisinde yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinde optimum hasat zamanlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, T.C. Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Kaya, M., & Özdemir, G. (2015). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin diyarbakır koşullarındaki kalite özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi, Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 27(Özel Sayı).
Köse, B. (2014). Phenology and ripening of Vitis vinifera L. and Vitis labrusca L. varieties in the Maritime 324 climate of Samsun in Turkey’s Black Sea Region. South African Journal of Enology and Viticulture, 35(1), 325 90-102.
Küsmüş, S. (2016). Malatya ilinde yetiştirilen üzüm çeşitlerinde etkili sıcaklık toplamı ve optimal hasat zamanlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
Leeuwen, V., Friant, P., Chone, X., Treqoat, O., Koundouras, S., & Doburdiev, D. (2004). Influence of climate, soil, 329 and cultivar on terroir. American Journal of Enology and Viticulture, 55(3), 207-217.
Özdemir, G., & Tangolar, S. (2005). Diyarbakır ve Adana koşullarında yetiştirilen bazı sofralık üzüm çeşitlerinde fenolojik devreler ile etkili sıcaklık toplamı değerleri ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye 6. Bağcılık Sempozyumu, Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü, Tekirdağ.
Özdemir, G., Tangolar, S., & Bilir, H. (2006). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin fenolojik dönemleri ile salkım ve tane özelliklerinin saptanması. Alatarım, 5(2), 37-42.
Semerci, A., Kızıltuğ, T., Çelik, A. D., & Kiracı, M. A. (2015). Türkiye bağcılığının genel durumu. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 20(2), 42-51.
Söğüt, A. B., & Özdemir, G. (2015). Bazı şaraplık üzüm çeşitlerinin Diyarbakır ekolojisindeki fenolojik özellikleri ile etkili sıcaklık toplamı isteklerinin belirlenmesi. Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 27, 403-412.
Şen, A. (2008). Kazova (Tokat) ekolojisinde yetiştirilen bazı üzüm çeşitlerinde etkili sıcaklık toplamı ve optimum hasat zamanlarının belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tokat.
Şensoy, R. İ. G,, Balta, F., & Cangi, R. (2009). Bazı sofralık üzüm çeşitlerinin van ekolojik koşullarındaki etkili sıcaklık toplamı değerlerinin belirlenmesi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(3), 49-59.
Tangolar, S., Özdemir, G., Bilir, H., & Sabır, A. (2005). Bazı üzüm çesitlerinin Pozantı/Adana koşullarında fenolojileri ile salkım ve tane özelliklerinin saptanması. Türkiye 6. Bağcılık Semineri, Tekirdağ Bağcılık Araştırma Enstitüsü, Tekirdağ.
TÜİK. (2018). Bitkisel Üretim İstatistikleri. https://biruni.tuik.gov.tr. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
Ünal, M. S., & Sevgin, N. (2017). İdil/Şırnak yöresi üzüm çeşitleri ve bazı ampelografik özellikleri. 2. Uluslararası Akdeniz Bilim ve Mühendislik Kongresi, IMSEC 2017, Adana.
Ünal, M. S. (2018). İdil Bölgesi üzüm çeşitlerinin salamura yaprak yapımına uygunluğunun araştırılması. Şehr-i Nuh Uluslararası Multidisipliner Çalışmalar Kongresi, Cizre-Şırnak.
Ünal, M. S., & Sevgin, N. (2018). Evaluation methods of grape varieties produced in İdil/ ŞIRNAK region. Poster Presentation. I. International Agricultural Science Congress, Van.