Türkiye’de Başkanlık Sistemi Sonrasında Uygulanan Ekonomi ve Maliye Politikalarının Değerlendirilmesi
Bu makalede Türkiye’de 2018 Başkanlık Sistemi sonrasında uygulanan ekonomi politikaları ve bu politikaların kamu maliyesi üzerindeki etkileri araştırılmıştır. Çalışmanın amacı, uygulanan ekonomi politikalarının bütçe gelir ve giderleri üzerindeki etkisini ek bütçe uygulaması çerçevesinde ortaya koymaktır. Çalışmada, Türkiye’de 2018 Cumhurbaşkanlığı seçimlerinden sonra 2019-2021 yılları arasında uygulamaya konulan Yeni Ekonomi Programı ve 2021 yılında uygulamaya başlanan Türkiye Ekonomi Modeli’nin sonucunda enflasyon artmış bunun sonucunda mali sürüklenme etkisi ve dolaylı vergilerdeki artış nedeni ile kamu gelirlerinin de arttığı görülmüştür. Ancak, kamu harcamaları daha fazla arttığı için bütçe açığı artmış ve 2022 ve 2023 yıllarında ek bütçe uygulaması yoluna gidilmiştir. Ek bütçe uygulamasının ekonomi üzerindeki etkisi genişletici olmakla birlikte Merkez Bankası’nın politika faiz oranın düşük olması nedeniyle enflasyon artmaya devam etmiştir. Sonuç olarak, kamu gelirlerini artırmaya yönelik vergi tabanını genişletecek politikaların uygulanması gerekmektedir. Bu çerçevede vergi harcamalarının azaltılması ve borsa kazançları, kripto paralar gibi vergilendirilmeyen alanların vergilendirilmesi vergilendirmede adalet ve etkinliğin sağlanması gerektiği sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Başkanlık Sistemi, Türkiye Ekonomi Modeli, Kamu Maliyesi, Bütçe, Ek Bütçe
Evaluation of The Economy and Fiscal Policies Implemented After The Presıdentıal System in Turkey
In this article, the economic policies implemented after the 2018 presidential system in Turkey and the effects of these policies on public finance were investigated. The aim of the study is to reveal the impact of applied economic policies on budget revenues and expenses within the framework of the supplementary budget application. In this study,it was observed inflation increased as a result of the New Economic Program and Turkish Economic Model which was implemented after the 2018presidantial elections in Turkey, As a result, public revenues also increased due to the fiscal drift effect and the increase in indirect taxes. However, as public expenditures increased further, the budget deficit increased and an additional budget was implemented in 2022 and 2023. Although the effect of the additional budget implementation on the economy was expansionary, inflation continued to increase due to the low policy interest rate of the Central Bank. As a result, policies that will expand the tax base to increase public revenues need to be implemented. In this context, it has been concluded that tax expenditures should be reduced and untaxed areas such as stock market gains and crypto currencies should be taxed to ensure fairness and efficiency in taxation.
___
- Aksoy, Ş. (2011). Kamu Maliyesi,4. Baskı, Filiz Kitapevi, İstanbul
- Aksoy, Ş. (2010). Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, 6. Baskı, Filiz Kitapevi, İstanbul
- Altuğ, F. (2010). Bütçe Teorisi ve Uygulaması, İ.Ü Açık ve Uzaktan Eğitim Fakültesi, http://auzefkitap. istanbul. edu.tr/kitap/maliye_ue/butceteorisiveuygulamas%C4%B1.pdf, Erişim Tarihi: 10Ağustos 2023
- BBC. (2021). “Lütfi Elvan istifa etti: Hazine ve Maliye Bakanlığı’na düşük faizi savunan bakan yardımcısı Nurettin Nebati atandı”, https://www.bbc.com/turkce/59500262#. Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2023
- BBC. (2018). “FT: Yatırımcılar Türkiye iştahlarını kaybetmeye başlıyorlar”https://www.bbc.com/turkce/44134215, Erişim Tarihi: 4 Eylül 2023
- Bilgi Merkezi. (2023). “Türkiye Ekonomi Modeli Nedir, Türkiye Ekonomi Modeli Neyi Amaçlıyor, htps://www. bankalar.org/bilgi-merkezi/turkiye-ekonomi-modeli-nedir, Erişim Tarihi 15 Ağustos 2023
- Bocutoğlu, E. (2012). Makro İktisat, 9. Baskı, Murathan Yayınevi, İstanbul
- Cumhurbaşkanlığı (7456 Nolu Kararı). (2023). 6/2/2023 Tarihinde Meydana Gelen Depremlerin Yol Açtığı Ekonomik Kayıpların Telafisi İçin Ek Motorlu Taşıtlar Vergisi İhdası İle Bazı Kanunlarda Ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, Sayı: 32249, 14.07.2023, Resmi Gazete 1, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/07/20230715-2.htm, Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2023.
- Cumhurbaşkanlığı (7346 Nolu Kararı). (2023). Mal ve Hizmetlere Uygulanacak Katma Değer Vergisi Oranlarının Tespitine İlişkin Kararda Değişiklik Yapılmasına Dair Karar, Resmi Gazete2, https://www. resmigazete.gov.tr/eskiler/2023/07/20230707-11.pdf, Erişim Tarihi: 1 Eylül 2023
- Cumhurbaşkanlığı (7390 Nolu Karar). (2023). 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa Ekli (I) Sayılı Listede Yer Alan Mallara İlişkin Özel Tüketim Vergisi Tutarlarının Yeniden Belirlenmesi Hakkında Karar, Resmi Gazete 3, https://www.resmigazete.gov.tr/16.07.2023, Erişim 1 Eylül 2023.
- Çelikay, F, vd., (2020). Maliye Politikası II, TC, Anadolu Üniversitesi, Editör Ertan Çomaklı, Yayın No3992, Açık Öğretim Fakültesi Yayın No:2775, https://ets.anadolu.edu.tr/storage/nfs/MLY404U/ebook/MLY404U-16V1S1-8-0-1-SV1-ebook.pdf, Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2023
- Eğilmez, M. (2023). “AKP’nin Ekonomideki Kırmızı Çizgileri”, https://www.mahfiegilmez.com/2023/08/akpnin-ekonomideki-krmzcizgileri.html, Erişim Tarihi:12 Eylül 2023
- Fırat, M., (2018). “Mali Alan Yaratma Açısından Vergi Harcamalarının Rolü”, Vergi Raporu s.45-47
- Gelir İdaresi Başkanlığı, 2023 Ücret Geliri Elde Edenler İçin Vergi Rehberi, https://www.gib.gov.tr/ sites/default/ files/fileadmin/beyannamerehberi/2023/2023_ucretgelirirehber.pdf, Erişim Tarihi: 1 Eylül 2023,1-71
- Gelir İdaresi Başkanlığı. (1999). Türk Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 Sayılı Kanun Hükmünde Kararname de Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun: Kanun No:4490, Sayı::23913, Cilt:40, https://bmvdb.gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/yatirimlarda-vergisel-tesvikler/ll-konularina-gore-vergisel-tesvikler/o-4490, Erişim Tarihi: 3 Eylül 2023
- Gelir Vergisi Kanunu. (2023). Gelir Vergisi Geçici 67. Maddesi, https://www.gib.gov.tr/gibmevzuat, Erişim Tarihi:1. Eylül 2023
- T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2019). Yeni Ekonomi Programı 2019-2021, Dengeleme Disiplin, Değişim, https://ms.hmb.gov.tr/uploads/2019/10/Yeni-Ekonomi-Program%C4%B1-2019-2021.pdf, Erişim Tarihi: 4 Ağustos 2023
- T.C Hazine ve Maliye Bakanlığı. (2023). 2023 Yılı Bütçe Gerçekleşmeleri, https://hmb.gov.tr/2023-mayis-ayi-butce-gerceklesme-sonuclari, Erişim Tarihi:15 Ağustos 2023
- Kavcıoğlu, Ş. (2022). “Liralaşma Stratejisi, Merkezin Güncesi” https://tcmbblog.org/ wps/wcm/blog/ tr/main +menu/analizler/liralasma+stratejisi,Erişim Tarihi:10 Ağustos 2023
- T.C. Merkez Bankası (TCMB). (2023a). Enflasyon Verileri, www.tcmb.gov.tr, Erişim Tarihi:10.08.2023
- T.C Merkez Bankası (TCMB. (2023a). Gösterge Niteliğindeki TCMB Kurları, https://www.tcmb.gov.tr/ wps/wcm/connect/tr/tcmb+tr/main+menu/istatistikler/doviz+kurlari/gosterge+niteligindeki+merkez+bankasi+kurlarii, Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2023
- T.C Merkez Bankası (TCMB). (2023a). Faiz Oranları (%) Gecelik (0/N), https://www.tcmb.gov.tr/ wps/wcm/ connect/TR/TCMB+TR/Main+Menu/Temel+Faaliyetler/Para+Politikasi/Merkez+Bankasi+Faiz+Oranlari/faiz-oranlari, Erişim Tarihi:31 Ağustos 2020
- T.C Merkez Bankası (TCMB). (2023b). Enflasyon Raporu 2023-III (27 Temmuz 2023) Genel Değerlendirme, www.tcmb.gov.tr, Erişim Tarihi: 10 Ağustos 2023
- OECD, (2023), OECD Data Tax Revenue,2023, https://data.oecd.org/tax/tax-revenue.htm, Erişim Tarihi 1 Eylül 2023
- Oktayer, N. (2010). Kamu Maliyesi, İ.Ü Açık ve Uzaktan Eğitimhttp://auzefkitap.istanbul. edu.tr/kitap/kok/ kamumaliyesiau237.pdf, Erişim Tarihi:1Eylül2023
- Sözcü Gazetesi., (2021). “Merkez Bankası Başkanı Naci Ağbal görevden alındı”, https://www.sozcu.com.tr/2021/ ekonomi/son-dakika-merkez-bankasi-baskani-naci-agbal-gorevden-alindi-6324474/, 20 Mart 2021 Erişim Tarihi: 31 Ağustos 2023.
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB). (2021). 2022-24 Bütçe Hazırlama Rehberi ttps:// www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2021/09/2022-2024 ButceHazirlamaRehberi-1.pdf, s:1-488, Erişim Tarihi: 1 Ağustos 2023
- T.C Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (SBB). (2023). 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri ve Beklentileri Raporu,1-84 https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/07/2023-Merkezi-Yonetim-Butce-Gerceklesmeleri-ve-Beklentiler-Raporu_31072023.pdf,1-84
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Bütçe ve Strateji Başkanlığı (SBB). (2022). 7414 Sayılı 2022 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, https://www.sbb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-kanunlari/#1550658802053-28e1db68-a098 Erişim Tarihi: 15 Ağustos 2023
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Bütçe ve Strateji Başkanlığı (SBB). (2023).7457 Sayılı 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile Bağlı Cetvellerinde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun www. https:// www.sbb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-kanunlari/#1550658802053-28e1db68-a098,rişim Tarihi 15 Ağustos 2023
- T.C. Cumhurbaşkanlığı ve Strateji Başkanlığı. (SBB). (2023). 2023 Yılı Bütçe Kanunu, 2023 Yılı MYBK’nın Başlangıç Ödeneklerine Eklenen Ödenekleri Gösterir 7457 Sayıl Kanuna Bağlı (A) İşaretli Cetvel, https:// www. sbb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-kanunlari/#1550658802053-28e1db68-a098, Erişim Tarihi 8 Ağustos 2023
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Bütçe ve Strateji Başkanlığı (SBB). (2023). 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ve 2023 Yılı- MYBK’nın Gelir Başlangıç Hedeflerine -Eklenen Gelir Tahmini Cetveli, https://www.sbb.gov.tr/ merkezi-yonetim-butce-kanunlari/#1550658802053-28e1db68-a098, Erişim Tarihi 1Eylül 2023
- T.C, Cumhurbaşkanlığı Bütçe ve Strateji Başkanlığı. (SBB). (2023). 2023 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu-Vergi Harcamaları, https://www.sbb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-kanunlari/#1550658802053-28e1db68-a098, Erişim Bilgileri: 1 Eylül 2023
- Turhan, Ş. (2021). “Merkez Bankası Başkanı Kavcıoğlu çekirdek enflasyona işaret etti.”https://www. ekonomim. com /ekonomi/merkez-bankasi-baskani-kavcioglu-cekirdek-enflasyona-isaret-etti-haberi-633092, Erişim Tarihi 12 Eylül 2023
- 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu. (2003). Sayı:25326, Cilt:4, https://www.mevzuat. gov.tr/ mevzuatmetin/1.5.5018.pdf, Erişim Tarihi: 5 Eylül 2023
- Yılmaz, B.E., (2020). Maliye Politikası, İ.Ü Açık ve UZAKTAN Eğitim Fakültesi, http://auzefkitap.istanbul.edu.tr/ kitap/kok/maliyepolitikasiau220.pdf, Erişim Tarihi 1 Ağustos 2023,
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: Mali Araştırmalar Derneği